Dünyaca tanınmış türkoloq: “Milli mənafeyimizi düşünməsək, uduza-uduza gedəcəyik”

Turan: Axırıncı söhbətimizdən sonra Bişkekdə MDB ölkələri dövlət başçılarının zirvə toplantısı keçirildi. Rusiya mətbuatının iddiasına görə, Rusiya Federasiyası və Azərbaycanın dövlət başçılarının təkbətək görüşündə “sülhməramlıların” Qarabağ bölgəsindəki qalma müddətinin uzadılması məsələsinin müzakirə edilib. Cənab Əliyev Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın Bişkekə getməməsini cənab Putinə şikayət edib, bir neçə gün sonra isə Paşinyan Avropa parlamentindəki çıxışında Moskvaya salvolar yağdırıb. Orta Şərqdə cərəyan edən hadisələrə toxunmasaq belə, Cənubi Qafqazla bağlı baş gicəlləndirici proseslər cərəyan edir. Fikrinizi öyrənə bilərikmi?

Kamil Vəli: Turan İnformasiya Agentliyi Azərbaycanda informasiya və təhlil natamamlığını aradan qaldırmaq üçün çox səmərəli işlər görür. Azərbaycan televiziya kanallarındakı proqramların çoxu xalqın mənəviyyatını məhv etməyə yönəlib. İTV ilə AzTV-nin Mədəniyyət kanalı müəyyən dərəcədə varlıq göstərməyə çalışır. Ayaqlar altında sürünən səviyyəsiz şeyləri görəndən sonra əvvəllər hörmətlə yanaşdığım xeyli adamı sosial media hesabımdan silməli oldum. Sevinc Osmanqızının kanalı və müəyyən dərəcədə Qurban Məmmədovun kanalının yaxşı işlər gördüyünə inanıram. Xaricdəki və daxildəki medianın çox az hissəsinin Qubad İbadoğlunun həbsi də daxil olmaqla, cərəyan edən hadisələrə göstərdiyi operativ və obyektiv reaksiya təqdir edilməlidir. Azərbaycanda bir çox məsələyə məcburi obyektiv yanaşma ciddi jurnalistlərin sayəsində olur. Hazırda vəziyyət bundan ibarətdir: Guya biz  erməniləri Qarabağdan çıxarmışıq. Ermənilər yenə köhnə kartlarından istifadə edirlər. Köhnə kartın mahiyyəti isə biz də daxil olmaqla, türklərin hamısına “etnik təmizlik” böhtanı atıb “günahsız erməni” obrazı yaratmaqdan ibarətdir. Kilsədən gələn və diasporun təlqin etdiyi doktrinalar bu gün ermənilər tərəfindən yenə tədavülə daxil edilib. Halbuki, erməni faşizminin xislətini ortaya qoymaq üçün bizim 7 rayonumuz işğal ediləndən sonra törədilən vandalizmin fotolarını dünyaya göstərmək kifayətdir. Bunu heç kim inkar edə bilməz. Şuşa savaşı bizim əsgərlərimizin möhtəşəm qələbəsidir. O əsgərlərin 90%-i yoxsul sıravi vətəndaşların övladlarıdır. Biz onların borcunu verməsək şəhidlərin ruhu, qazilərin isə yaralı canları qarşısında nankor olarıq. Rusiyanın oynadığı oyunların mahiyyəti bizə çoxdan məlumdur. Bu gün Cəbrayıl rayonunun sakinləri öz yurdlarına gedə bilmir. Bu, bizim qəlbimizi incidir. Mən bunun səbəbini bölgəmizin müxtəlif yerlərində Rusiyanın yeni bazalarının inşa ediləcəyinə bağlayıram. Bu bazalardakı silahların əksəriyyəti NATO ölkəsi Türkiyəyə qarşı tuşlanacaq. Soyuq müharibə vaxtında da o silahlar Türkiyəyə qarşı yönəlmişdi. Torpaqları uzun müddət işğal altında qalan bir dövlətin gedib açıq-aşkar İsrailin yanında durması düz deyil. Türkiyə hazırda HƏMAS-ı müdafiə etdiyi kimi, İsrail ilə münasibətlərini də kəskinləşdirmir. Türkiyə çalışır ki, insanların qanı tökülməsin. Mən ABŞ prezidentinin və dövlət katibinin çıxışlarındakı bir çox müddəanın dünya sülhünə xidmət etdiyinə inanmıram. Rusiya hərbi kontingentinin gəlib Qarabağa yerləşməsinin əsas məqsədi ailə hakimiyyətini himayə etməkdir. Bunu Türkiyənin də bilməsini istəyirəm. Yalan deyirəmsə, məni cəzalandırsınlar. Mənə Türkiyənin Ləyaqət ordeni verilib, Türkiyə də, Azərbaycan da mənim üçün eynidir. Orada anadan olmuşam, burada işləyirəm. Və burada fikirlərimi azad şəkildə ifadə etmək üçün heç bir əngəl ilə  qarşılaşmamışam. Allah Atatürkə rəhmət etsin, onun qurduğu cümhuriyyət hamımızın əlindən tutur. Azərbaycandakı millətçilər hər gün hay-küy salır ki, Turanı yaradırıq. Ancaq türk respubklikaları deyilən bölgələrin idarəçilərinin  hamısı Putini dəstəkləyir. İndi Putin keçmiş SSRİ-ni, türklərin yaşadığı bölgələri bir yerə yığıb bərpa etməyə çalışır. Burada Moldova, Gürcüstan, Ermənistan da var. Ancaq Putini hamıdan çox türk-müsəlman etnosu dəstəkləyir. Bu, mənim üçün çox üzücüdür və 1933-dən sonra Hitlerin yanında olmaq kimidir. Halbuki, mən ölkəmin tamamilə müstəqil olmasını istəyirəm. Hazırda sanki bir işğalçının yerini başqa bir işğalçı tutur. Rus ordusunun Azərbaycanda olması gələcəkdəki embarqoların yolunu aça bilər. Rusiya guya “sülhməramlıları” Qarabağdan çıxarır, Azərbaycanda bunun ucuz təbliğatı aparılır. “Bu düşmən o düşməndən yaxşıdır” prinsipi həyata keçirilsə, onda bizə köləlik qalacaq, müstəqilliyimiz əldən gedəcək. Rusiya Ermənistanda çox mühüm hərbi-sənaye obyektlərini özəllişdirib, o yerlər artıq ermənilərin deyil. Hörmətli Ərdoğan dəfələrlə deyib ki, biz sərhədlərin açılmasının tərəfdarıyıq, ancaq ermənilər işğal etdikləri torpaqlardan çıxsınlar, Dağlıq Qarabağın statusundan danışmasınlar və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanısınlar. Paşinyan bu addımları atdı və indi onun Ermənistan cəmiyyətindəki reytinqi 60-65%-dir. Demokratiya məsələsində Ermənistan bizdən çox-çox irəlidədir. Bu ölkə Rusiyanı öz boynunda daşımaqdan xilas olur. “Paşinyan niyə yaxına gəlməyib, uzağa gedib?”- indi bu söhbətlərin heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Əsas məsələ demokratik dünyaya söykənməkdir. Bunu etsən, səni Avropa parlamenti də müdafiə edər, ABŞ Konqresi də. Ukrayna canı ilə, qanı ilə dünyaya öz şəxsiyyətini isbat etdi.Hazırda çox ağıllı taktika müharibəsi gedir. Məncə, Ukraynadakı savaşın gedişatı Azərbaycan üçün Orta Şərqdə cərəyan edən proseslərdən daha önəmlidir. Fələstindəki müsəlman qardaşlarımıza Azərbaycanın başsağlığı verməməsi və İsraili qeydsiz-şərtsiz dəstəkləməsi mənəvi baxımdan narahatlıq doğurur.

Turan: ABŞ-dakı yəhudi təşkilatı Konqresi basaraq Fələstin xalqına ədalət tələb etdi...

Kamil Vəli: Mən HƏMAS-ın hərəkətlərində terror ünsürləri görür və bunu qətiyyətlə pisləyirəm. Ancaq digər tərəfdən, İsrail o terrorçuların yanındakı qadınları, uşaqları vurur. Azərbaycan deyə bilər ki, İsrail müharibədə mənə kömək edib, onun üçün tərəfini saxlayıram. Bunu anlamaq mümkündür. Ancaq İsrailin dinc əhalini rəhm etmədən cəzalandırmasına haqq qazandırmaq mümkün deyil. Çünki namaz qılan yaşlıları, uşaqları öldürmək soyqırımdır. Ermənilər bunu bizə Xocalıda etdilər. Bu məsələdə mən Azərbaycan siyasətində çoxlu ziddiyyətin olduğunu görür və Azərbaycan ziyalısı kimi buna etiraz edirəm. Bu məsələdə Azərbaycan ayılmalı və gələcəyi düşünməlidir. Hitlerlər, Mussolinilər heç vaxt əbədi ola bilməzdilər. Bizim üçün xalqımız əbədidir. İnsanlarımızın gözünü həbslərlə, repressiyalarla qorxutmağa çalışırlar. Azərbaycanda dövlətin talan edilməsinin mexanizmini hamıdan dəqiq şəkildə Qubad İbadoğlu yazırdı. İbadoğlu öz mənafeyi üçün mübarizə aparmır, vətənimizdə milli gəlirin düzgün bölüşdürülməsinə çalışır. Vətənimizin Putinin qurbanına çevrilməsini istəmir. Putinin qurbanı olmamağımız üçün rasional hərəkət etməliyik. Torpaqlarımızda separatçılıq edən, terror törədən ermənilər qalmayıbsa, rus ordusu da olmamalıdır. Mən Dostoyevskinin Rusiyasını yox, Putin faşizminin tüğyan etdiyi Rusiyanı nəzərdə tuturam. Bizim rus xalqı ilə yox, bizi yenidən əsarət altına almağa çalışan Rusiya faşizmilə problemlərimiz var. Son 3 ildə Qarabağda cərəyan edən hadisələrə baxanda bu işlərin bizim xeyrimizə olmadığını açıq şəkildə görürəm.

Turan: Təxminən 20 gün əvvəl ABŞ dövlət katibi demişdi ki, Azərbaycan Ermənistana hücum edə bilər. Bunu necə təhlil edərdiniz?

Kamil Vəli: Ermənistana hücumu Rusiya təşviq edir. Zəngəzur yolu Azərbaycanın bədəninə bıçaq kimi yeridilib. Zəngəzur yolu bu tərəfdə, İran tərəfdə də ola bilər. Türkiyə üçün də çox vacib yoldur, Avrasiya yoludur. Qədim İpək yoludur. Əgər 10 noyabr 2020-ci il sazişinin İX maddəsinə görə, orada Rusiya kəşfiyyatının əsgərləri duracaqsa, rus tankları nəzarət edəcəksə, yeni rus hərbi bazası yaradılacaqsa, bu, bizim üçün fəlakətdir. Rusiya bu motivlər altında bizi yenidən Ermənistanla savaşa sürükləmək istəyir. Zəngəzurun davasını masa arxasında döymək lazımdır. Hərbi yola müraciət etmək Azərbaycanı alovun içinə atmaqdır. “İrəvanı da alacağıq” şüarlarına gərək yoxdur. Demokratiya şikəsti 10 milyon əhalisi olan bir ölkəyik. Boyumuzdan yuxarı tullana bilmərik. Ölkənin və xalqın o qədər problemi var ki, onları sürətlə həll etmək lazımdır. Ermənistan rəsmiləri bizimlə üzbəüz masaya oturmağa hazırdır, bu fürsətdən istifadə etmək lazımdır. Biz Azərbaycana can-başla dəstək  veririk. Ancaq Azərbaycan bütün addımlarını dəqiq ölçüb-biçməlidir. Bir alim və müəllim kimi deyirəm ki, erməni xalqı bədbəxt xalqdır. Zalımın dizinin üstündə oturub bizimlə  müharibə edirlər. Onlar da həqiqətləri gördü. İndi Paşinyan müəyyən mənada Ter-Petrosyanın xəttini davam etdirir. Biz Ukrayna xalqının qələbə qazanacağına ürəkdən inanırıq. Yadınızdadırsa, Aleksandr Soljenitsın Rusyanın Qafqazdan əl çəkməsinin və xalqları sərbəst buraxmasının lüzumunu yazmışdı. Azərbaycan Rusiyanın hərbi sənaye kompleksinin girovuna çevrilib. Mənim üçün dünyanın ən zəngin kitabxanası Moskvadakı Milli kitabxanadır, ən zəngin muzey Hərbi muzeydir, arxivdir. Başda Cəmil müəllim olmaqla, bizim alimlərimiz o arxivlərdə işləyiblər. Biz iki Rusiyanı - mədəniyyət Rusiyası ilə istilaçı Rusiyanı bir-birindən ayıracaq və mədəniyyət Rusiyası ilə münasibətlərimizi həmişə inkişaf etdirəcəyik. Bunu Azərbaycan iqtidarı da yaxşı bilməlidir.Əks təqdirdə uduza-uduza gedəcəyik.