Media-icmal 01.02.2017

Regionların inkişafı ilə bağlı III Dövlət Proqramının nəticələrinin dəyərləndirilməsi, mənəviyyat problemləri, idxal qiymətlərinin bahalığı, tarif siyasəti bugünki medianın aparıcı mövzusudur...

Regionların inkişafının əsası

“Azərbaycan” qəzeti “Regional inkişafda yeni mərhələ” sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=114966)

“Azərbaycan Respublikası regionlarının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın icrası və nəticələrini dəyərləndirir.

Bu proqram regionların inkişafı üzrə 2014-18-ci illəri əhatə edir və sayca III Dövlət Proqramıdır.

Müəllif deyir ki, III Dövlət Proqramının icrası ilə bağlı yanvarın 31-də keçirilən konfrans sosial-iqtisadi sahədə islahatların davamlı olmasının göstəricisidir.

Məqalədə vurğulanır ki, energetika bazarındakı qeyri-sabitlik, ticarət tərəfdarları valyutalarının devalvasiyası 2016-cı ildə Azərbaycanda gəlilərin azalması, manata təzyiqlərlə müşaiyət edilib: “Bütün bu çətinliklərə baxmayaraq, ölkə rəhbərliyi tərəfindən vaxtında qəbul edilən müdrik qərarlar nəticəsində Azərbaycan böhran vəziyyətindən ən az itkilərlə çıxıb”.

Müəllif iqtisadiyyatda sabit sürəti saxlaya bilmək üçün regionların inkişafının vacib olduğunu və ölkə rəhbərliyinin bu sahədə həlledici addımlar  atdığını bildirir.

Yazı müəllifi bu mənada dövlət başçısı İlham Əliyevin təsdiq etdiyi regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair dövlət proqramlarının mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyini bildirir.

Müəllif bu istiqamətdə xarici investisiyaların daha çox qeyri-neft sektoruna və regionların inkişafına yönəldilməsinin, əlverişli sahibkarlıq və münbit biznes mühitinin yaradılmasınıb sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasının ana xətti olduğunu vurğulayır. 

Məqalədə vurğulanır ki, 2004-cü ildən bu yana ölkədə icra edilən regionların inkişafı üzrə proqramlar bölgələrin simasını dəyişdirib, əhalinin rifah halının yaxşılaşmasına səbəb olub. Müəllif bu qənaəti dövlət başçısı İlham Əliyevdən sitat gətirməklə daha da gücləndirir: “III Dövlət Proqramının icrasının üçüncü ilinin yekunlarına həsr edilən konfrans regionların davamlı inkişaf etdiyini və qarşıya qoyulan vəzifələrin uğurla gerçəkləşdiyini sübuta yetirdi”.

Müəllif bu məsələlərin həllinin sahibkarlığın inkişafından keçdiyini deyərək, ölkədə sahibkarlığın inkişafına əlverişli imkanlar yaradıldığını və bu sahədə dövlət rəhbərliyinin müxtəlif vaxtlarda sərəncam və fərmanlar qəbul etdiyini xatırladır.

Məqalədə deyilir ki, dövlət başçısı İlham Əliyevin həyata keçirdiyi siyasət Azərbaycanı regionda davamlı inkişaf edən dövlətə çevirib.

Mənəviyyat –mənəviyyatsızlıq dilemması

“Azadlıq.info” saytında “Təzadlı reallıq” sərlövhəli məqalədə (https://www.azadliq.info/176083.html) müəllif idarəçilik və mənəviyyat mövzusunu araşdırır.

Müəllif belə dilemmanı ortaya qoyur ki, bəzən mənəvi və etik dəyərlər insanın qarşısını kəsən keçilməz səddə dönür, bəzən isə, mənəviyyatsızlıq yüksələ bilmək “nərdivan”ına çevrilir.

Daha sonra isə müəllif  belə bir paralel aparır ki, Konstitusiyasını, qanunlarını və ədalət hissini uca tutan, demokratik mahiyyəti göz bəbəyi kimi qoruyan kifayət qədər mütərəqqi ölkələr var ki, bu ölkələrdə hökumət, parlament, məhkəmələr, media və ictimai qurumlar qanunların aliliyini ciddi şəkildə təmin edirlər: “Bu səbəbdən də həmin ölkələrdə mənəvi və etik mühit daim sağlam,ürəkaçan və pozitiv olur; əhalinin mənəvi – etik səviyyəsi isə yüksələn xətlə inkişaf edir”.

Müəllifin fikrincə, belə mühitdə insanın mənəviliyi cəmiyyətdə ona və ailəsinə hörmət, etibar formalaşdırır, əksinə, mənəviyyatsız adamlar isə cəmiyyət tərəfindən qınaqlara məruz qalır.

Müəllif deyir ki, qanunların aliliyi təmin edilməyən, qanun pozuntuları, məmur özbaşınalığı, haqsızlıqlar qınanılmayan, parlament və məhkəmələr müstəqil olmayan, insanın mənəviliyinə qiymət verilməyən ölkədə durum belə deyil: “O zaman mənəvi iqlim qarışıq, əhalinin mənəviyyatı, həyatın keyfiyyəti və səviyyəsi isə aşağı olacaqdır. Məhz belə ölkələrdə qeyri-mənəvi üsullarla hər hansı bir məqsədə çatmaq, nəinki asandır, hətta yeganə vasitədir”.

Məqalədə deyilir ki, səlahiyyət sahiblərinin mənəvi deqradasiyasının qarşısı alınmırsa, proses bədxassəli şiş kimi artır və dövlətin bütün stukturları yoluxucu korrupsiya xəstəliyinə tutulur.

Müəllif hesab edir ki, rüşvət, korrupsiya, dövlət əmlakı və təbii sərvətlərin mənimsənilməsi, inhisarçılıq, həyatın bütün sferalarına yayılır: “Nəticədə, ölkədə mənəvi iqlimin degenerativliyi şiddətlənir, cəmiyyətdə, habelə məişətdə sosial konfliklərin, cinayətlərin, intihar və faciələrin sayı artır”.

Müəllifə görə, ən acınacaqlısı son zamanlar bu neqativ proseslərin məhz Azərbaycanda baş verməsidir…

İdxal inhisarı və bahalaşan qiymətlər

“Exo” qəzetində dərc edilən “Azərbaycan idxal inhisarı ilə toqquşur?” sərlövhəli məqalədə (http://ru.echo.az/?p=55942) müəllif ölkəyə idxal edilən mallara yüksək qiymət qoyulmasını və bunun səbəblərini ekspertlərlə müzakirə edir.

“Azərbaycanın daxili bazarında idxal mallarına qoyulan əsassız yüksək qiymətlər müşahidə edilir və mümkündür ki, ölkə idxal inhisarı ilə toqquşur. Qiymətlərdəki fərqlər idxalçılardan  inhisar yaratmaqda və qiymətləri süni şəkildə qaldırmaqda şübhələnməyə əsas verir”. Bunu qəzetə ekspert Nəriman Ağayev şərh edir.

Ekspert Azərbaycan iqtisadiyyatının ərzaq və qeyri-ərzaq mallarının 80%-i  qədər idxaldan asılı olduğunu, odur ki, manatın ucuzlaşması fonunda idxal malların və hətta yerli məhsulların dəyərinin bir neçə dəfə bahalaşacağını deyir.

N.Ağayevə görə, bu bahalaşmanın əsas səbəbi yerli istehsalçıların istifadə etdikləri xammalın xaricdən gətirilməsidir və buna görə hətta bu məhsulları tam şəkildə yerli mal da adlandırmaq olmaz.

Ekspert deyir ki, bu məsələdə məyusedici fakt bəzi idxalçıların Azərbaycan bazarına nəzərdə tutulan öz məhsullarının qiymətlərini süni şəkildə bahalaşdırmasıdır: “Milli valyutanın devalvasiyası müşahidə edilən ölkələrdə istehsal mallarının qiymətləri bahalaşmamalı idi, amma təkcə Azərbaycan bazarı üçün yox. Yeri gəlmişkən, qiymət fərqi olduqca böyükdür”.

N.Ağayev deyir ki, əgər devalvasiyaya qədər ölkədə malın qiyməti 5 manat idisə, hazırda bu 15-17 manatdır və bu idxalçıların iqtisadi situasiyadan istifadə edərək əlavə gəlir əldə etmək istəklərilə bağlıdır. 

Ekspertin fikrincə, əhəmiyyətli qiymət sıçrayışı bayram günlərində müşahidə olunacaq, amma Novruz bayramında istifadə edilən ərzaq məhsulları artıq indidən bahalaşıb.

Ekspert Oqtay Haqverdiyevə görə isə dövlət iqtisadiyyatnda durum o qədər mürəkkəb və qeyri-sabitdir ki, yaxşı nəsə gözləməyə dəyməz.

O.Haqverdiyev hesab edir ki, 2016-cı ildəki 12 faizlik inflyasiya iqtisadiyyatın super durğunluq halında olmasının göstəricisidir: “Bu fakt onu göstərir ki, iqtisadiyyatı təşkil edən hər iki seqment, yəni, bank-maliyyə sistemi və real iqtisadiyyat böhran durumuna düşüb və oradan çıxa bilmir”.  

Qiymət artımı böhrandan çıxış yolu deyil

“Novoe Vremya” qəzetində “Qiymət artımı iqtisadiyyatı xilas edə bilməz” sərlövhəli (http://www.novoye-vremya.com/w80576/.../#.WJDLuRuLTIU) məqalə oxumaq olar. Müəllif ölkədə qiymət artımına rəsmi qurumların münasibətini müzakirə edir.

Müəllif ərzağın, müxtəlif xidmətlərin qiymətlərinin bahalaşdığını, əksər hallarda bu qiymət artımının süni və bəzi hallarda bunun səbəbkarının nazirlik və idarələrin özü oldğunu bildirir.

Məqalədə bu yaxınlarda SOCAR rəsmilərindən birinin qazın qiymətinin qaldırılması üçün Tarif Şurasına müraciət edəcəyi barədə mediadakı açıqlaması xatırladılır və bu qiymət artımına gələcəkdə də cəhd ediləcəyi vurğulanır: “SOCAR-dakı qeyri-sabit durumu nəzərə alsaq, gələcəkdə də Tarif Şurasına belə müraciətin ediləcəyi istisna olunmur”. 

Ekspert Elşad Məmmədov da belə hesab dir ki, SOCAR yaxın gələcəkdə əhaliyə xidmətlə bağlı tariflərin bahalaşdırılıması məsələsini qaldıracaq ki, bu da qiymət sahəsində növbəti zəncirvari reaksiya effekti yaradacaq.

E.Məmmədov hazırda iri dövlət şirkətlərinin də ciddi maliyyə sıxıntıları yaşadıqlarını və bütün bu faktların tarif siyasətinə ciddi təsir etdiyini bildirir: “Düşüncəmə görə, yaxın aylarda qiymətlərin qaldırılmasından qaçmaq mümkün olmayacaq”.

Məqalədə deyilir ki, qaz və işığın qiyməti qaldırıldıqdan sonra hamı səbəbkar kimi Tarif Şurasını göstərir, heç bir qurum Tarif Şurasına müraciət etməsini etiraf etmədiyini vurğulayır.

Müəllif bildirir ki, bu halda məmurlar bu qiymət artmının zəncirvari bahalaşma yaradacağını, istehlakçılara hansı maddi ziyanı vuracağını nəzərə almırlar. 

Yazı müəllifi vurğulayır ki, bir çox vəzifə sahibləri elə hesab edir ki, qiymətlərin qaldırılması böhrandan çıxmağa kömək edə biləcək. Bu isə özünü aldatmaqdır və bu yol ilə böhrandan çıxmaq mümükn deyil.