Media-icmal 02.02.19

"Azerspace-2" kommuniksiya peykinin bu gündən kommersiya fəaliyyətinə başlaması, bir sıra qəzetlərin çap versiyalarını dayandırması, ölkənin şəkər istehsalındakı durum və s. məsələlər bugünki (02 fevral, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

"Azerspace-2" peykinin kommersiya fəaliyyəti

"Azərbaycan" qəzetində isə "Azerspace-2" peyki kommersiya fəaliyyətinə başladı" sərlövhəli məqalədə "Azerspace-2" peykinin kommersiya fəaliyyəti dəyərləndirilir.

Müəllif 2018-ci il sentyabrın 26-da Kuru kosmodromundan uğurla orbitə buraxılan "Azerspace-2" kommuniksiya peykinin bu gündən kommersiya fəaliyyətinə başladığını bildirir.

Yazı müəllifi "Azərkosmos" ASC-yə istinadən bildirir ki, "Azerspace-2" peyki Avropa, Mərkəzi və Cənub-Qərbi Asiya, Yaxın Şərq və Tropik Afrika ölkələrini əhatə edir. Peyk əhatə zonasına daxil olan ölkələrdə dövlət və özəl sektora yüksək keyfiyyətli telekommunikasiya xidmətləri göstərəcək.

Müəllifin sözlərinə görə, "Azerspace-2" kommersiya fəaliyyətinə başlamaqla, vytr"Azərkosmos"un yüksək rəqabətli peyk xidmətləri bazarındakı xidmət çeşidini artıracaq və mövqeyini daha da gücləndirəcək.

Məqalə müəllifi vurğulayır ki, hazırda peykin tutumlarının satışı ilə əlaqədar əhatə zonasına daxil olan ölkələrdə potensial müştərilərlə aktiv biznes danışıqları aparılır.

Müəllif bildirir ki, "Azərkosmos" ASC ilə ABŞ, Pakistan və peykin əhatə zonasına daxil olan ölkələrin bir sıra şirkətləri arasında peykin xidmətlərindən istifadəyə dair ilkin razılaşma sazişləri imzalanıb.

Məqalədə deyilir ki, 2019-cu il ilk kommersiya fəaliyyətinə başladığı il olmasına baxmayaraq, "Azerspace-2" peykinin bu il ərzində tutumlarının istifadəsindən 16,5 milyon dollar gəlir əldə ediləcəyi gözlənilir.

Müəllif bildirir ki, "Azerspace-2" peyki "Space Systems/Loral" (SSL) şirkəti tərəfindən yüksək etibarlı "SSL 1300" peyk platforması əsasında istehsal olunub.

Həm də müasir elekrik mühərrikləri ilə təchiz olunmuş "Azerspace-2" peykinin orbitdə yanacaq ömrü minimum 20 il təşkil edəcək.

KİVDF-in 10 illik inkişaf gözləntisi

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Fond direktoru qəzetlərin bağlanması iddiaları haqqında danışdı: Bu o demək deyil ki..." sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif bir sıra qəzetlərin çap versiyasını dayandırmalarına Azərbaycan Prezidenti yanında Kütlvi İnformasiya Vasitələrinə Dövlət Dəstəyi Fondunun (KİVDF) icraçı direktoru Vüqar Səfərli ilə aydınlıq gətirir.

Yazi müəllifi öncə xatırladır ki, Fond 2019-cu ilin II rübü üçün KİV layihələrinin maliyyələşdirilməsi ilə bağlı müsabiqə elan edib, müsabiqənin şərtlərindəki bəzi dəyişikliklər mediada qızğın müzakirə mövzusuna dönüb.

Müəllif deyir ki, yeni şərtlərə görə müsabiqəyə son 3 ildə müntəzəm gündəlik nəşr olunan, müsabiqə elan edilən gündən səhifələrinin sayı 16-dan (A3 formatda), tirajı 5000 nüsxədən az olmayan, hər buraxılışından ən azı 2000 nüsxəsi satılan və ya abunə yolu ilə yayılan ictimai-siyasi qəzetlər qatıla bilərlər.

Məqalədə çap nəşri olan 25 qəzetin adını çəkən müəllif bunlardan 17-sinin çap nəşrinin dayandırılacağı, 8 qəzetin isə çap nəşrinin davam etdiriləcəyi barədə mediada məlumatlar yayıldığını vurğulayır.

İcraçı direktor V.Səfərli "müsavat.com"a şərhində deyir ki, Fond heç bir qəzetin maliyyəsini dayandırmayıb: "Ötən il biz 6 aylıq layihə ilə 33 qəzeti maliyyələşdirirdik. Oktyabr ayında "Təhsil problemləri" qəzeti çapını dayandırdı, halbuki, biz onlara maliyyə ayırmışdıq. Fondun xəttilə "Ekspress" qəzetinə 30 min manat pul ayrıldı, amma bu il yanvarın 1-dən çapı dayandırdılar".

İcraçı direktor bəzi qəzetlərin çap versiyalarını dayandırmalarına səbəb kimi çap versiyalarının oxucu və tiraj azlığını, lüzumsuz maliyyə xərclərini, fəaliyyətlərinin lazımi səmərə verməməsini göstərir: "Biz 10 ildir bu qəzetlərə vəsait ayırırıq, bu müddətdə bir inkişaf olmalıdır, yoxsa yox?", deyə səbəbə işarə edir.

İcraçı direktor qəzetlərin çap nəşrinə sərf etdikləri vəsaitləri "maklaturaya sərf olunan pullar", çap mediasının getdikcə sıradan çıxmasını isə bütün dünyada gedən bir proses sayır: "Bu məsələləri zaman həll edir. Bir qəzetin 5 min tirajı, 2 min yayımı yoxdursa, o qəzet kimə lazımdır?"

V.Səfərli iddia edir ki, bu səbəbdən getdikcə çap mediasının sayı azalacaq və bu, zamanın tələbidir, internet əsridir, hər kəsin əlində telefon, planşet var və informasiyanı oradan alır, bir çox qəzetlərin fəaliyyətinə ehtiyac qalmır.

Məqalənin sonunda V.Səfərli bir ifadəsilə qəzetlərin çap verisyalarının sıradan çıxmasının "zamanın tələbi" olmasının üstündən xətt çəkir: "Dövlət müəyyən qəzetlərə maliyyə dəstəyi verəcək ki, onlar yaşasınlar və çap mediası da qalsın".

Şəkər istehsalı sahəsindəki itkilər

"Azadlıqinfo"da isə "Azərsun" 180 milyon dollar valyuta itkisi yaradıb" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Sayt iqtisadçı alim Nemət Əliyevin "Azərsun Holdinq"ə məxsus İmişli Şəkər Zavodunda maliyyə itkiləri barədə düşüncələrinə yer verib.

İqtisadçının iddiasına görə, 180 milyon dollar həcmində valyuta itkisindən söhbət gedir, üstəlik burada istehsal 54%, ixrac 59% azalıb.

Müəllif vurğulayır ki, adətən idxalın məhdudlaşdırılması yerli istehsala təkan verməklə müşaiyət olunur, Azərbaycanda isə yerli istehsalın sıxışdırılması, itkilərin daha da böyüməsi kimi əks proseslər baş verir.

İqtisadçıya görə, ölkənin yeganə şəkər zavodu olan İmişli Şəkər Zavodunda baş verənlər bunun bariz nümunəsidir və bu zavodun gətirdiyi itkilər on milyonları aşıb.

N.Əliyev Dövlət Gömrük Komitəsinin (DSK) məlumatlrına istinadən deyir ki, 2016-cı il ilə müqayisədə 2017-cı ildə şəkər tozunun idxalı 1% və ya 3 min ton artsa da, 2018-ci ildə bu göstərici 35% və ya 130 min ton azalıb.

İqtisadçıya görə, bu vəziyyət yerli istehsala təkan vermək üçün bir fürsət idi, amma gerçəkdə belə olmayıb: "Lakin DSK-nın açıqladığı rəsmi məlumatlar göstərir ki, 2016-cı ildə 419 min ton şəkər tozu istehsal edən zavod 2017-ci ildə 228 min ton, 2018-ci ildə isə 194 min ton istehsal edib. 2017-ci ildə 45% azalan istehsal 2018-ci ildə daha 15% düşüb. İstehsalın səviyyəsi iki ilə 54% və ya 224 min ton enib".

Bu statistik göstəricilərə əsasən N.Əliyev deyir ki, idxalın məhdudlaşması yerli istehsalda tərəqqi ilə deyil, 2 dəfədən çox tənəzzüllə müşayiət olunub. Baş verənlər bu məhsul çeşidinin ixracının 59% (64 min ton) düşməsinə də səbəb olub.

İqtisadçının iddiasına görə, istehsal və idxalın azalması şəkər tozuna tələbat göstəricilərini də pisləşdirib, son iki ildə 42% pisləşərək 675 min tondan 389 min tona düşüb, tələbatın yerli istehsalla təminolunma səviyyəsi isə 62%-dən 50%-dək enib.

N.Əliyev bu göstəricilərdən irəli gələrək, mənzərəni belə ümumiləşdirir: "İdxal kəskin azalıb, istehsal və ixrac tənəzzül edib, şəkər tozuna tələbat göstəricisi sıxışdırılıb və yerli istehsalla təminolunma səviyyəsi pisləşib. İstehsalın düşmə tempi idxalın azalma tempi ilə müqayisədə daha sürətli olub, bu da xaricdən asılılıq səviyyəsini artırıb".

Pul ifadəsində ümumi itkiləri dəyərləndirən iqtisadçı deyir ki, hökumət şəkər tozu idxalının azalması hesabına 66 milyon dollar valyutaya qənaət edib, amma ixracdan daxil olan valyutanın 37 milyon dollar azalması həmin qənaətin həcmini 29 milyon dollara endirib (66-37=29).

N.Əliyevə görə, yerli istehsalın 2 dəfədən çox azalması hesabına əmələ gələn itkilər də bura əlavə edilsə məlum olar ki, valyutaya qənaət baxımından "atılan oxlar" daşa dəyib.

İqtisadçının sözlərinə görə, 2017-ci ildə istehsal 190 min ton, 2018-ci ildə isə 34 min ton azalıb: "Həmin illərdə orta illik ixrac satış qiymətlərinin müvafiq olaraq 0,65 dollar/kq və 0,57 dollar/kq olmasını nəzərə alıb hesablasaq, iki ildə istehsalda 143 milyon dollar itki əmələ gəlməsi üzə çıxar (190∙0,65+34∙0,57≈143 mln dollar)".

N.Əliyev iddia edir ki, yerli istehsala təsirli dəstək verməklə əvvəlki tempi 2017 və 2018-ci illərdə də saxlamaq mümkün olsaydı, ixracı artırmaq hesabına bu illərdə əlavə 143 milyon dollar valyuta qazanmaq olardı.

"Belə çıxır ki, idxalda 66 milyon dollar valyuta qənaətinə aludə olduğumuz bir vaxtda istehsal və ixracda 180 milyon (143+37=180) dollarlıq valyuta itkisinə məruz qalmışıq. Ümumi itkilər 114 milyon (180-66=114) dollar hesablanır. Bu, təkcə şəkər tozunun istehsalı, idxalı və ixracından yaranan ikidir".

Bu təhlildən irəli gələrək, iqtisadçı yekun olaraq deyir ki, hökumət yerli istehsalı buxovlayan və ixracı əngəlləyən əsas maneələri aşa bilməyib, buna görə ölkə 100 milyonlarla ölçülən ikilərə məruz qalıb, nəticə ümumi maraqların ziyanına işləyib və necə deyərlər, qaş düzəldilən yerdə göz çıxarılıb.