Media-icmal 02.04.19

Hesablama Palatasının fəaliyyətinin dəyərləndirilməsi, bu ilin ilk rübünün sosial-iqtisadi yekunlarına baxış, vahid məktəbli geyimi ətrafında müzakirələr bugünkü (02 aprel, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Palata sədri: Satınalmalarda olan nöqsanlar...

"Azərbaycan qəzetində "Büdcə vəsaitləri ölkənin inkişafına və xalqın rifahına xidmət etməlidir" sərlövhəli məqalədə Hesablama Palatasının sədri Vüqar Gülməmmədov qurumun fəaliyyətini dəyərləndirir.

Yazı müəllifi Palata sədrilə qurumun fəaliyyətinin müxtəlif istiqamətləri barədə söhbətləşir və V.Gülməmmədov 2018-ci ili Hesablama Palatası üçün əlamətdar dövr hesab edir: "Ötən il kənar dövlət maliyyə nəzarəti orqanının fəaliyyətini tənzimləyən, beynəlxalq təcrübə və standartlara daha da yaxın olan yeni qanun qəbul edilmişdir. Bu, bizə artıq 2019-cu ilin İş Planının müəyyən olunmasında yeni yanaşma tətbiq etmək imkanı vermişdir. Həmçinin yeni qanunvericiliyə uyğun daxili metodoloji sənədlərin də yenilənməsinə ehtiyac yaranmışdır ki, bu istiqamətdə də işlər gücləndirilmişdir".

Palata sədri deyir ki, son dövrlər xüsusilə güclənən islahatlar, idarəetmə sisteminin təkmilləşdirilməsi və normativ-hüquqi aktların təkmilləşdirilməsi maliyyə inzibatçılığına da öz təsirini göstərib: "Təkcə ötən il 53 audit nəticələri üzrə 714, 2017-ci ildə isə 49 auditlə 689 nöqsan müəyyən edilmişdir. Dövlət satınalmaları ilə bağlı prezidentin təşəbbüsü ilə İnzibati Xətalar və Cinayət məcəllələrinə edilən əlavələr də, təbii ki, bu istiqamətdə məsuliyyətin daha da artmasına səbəb olmuşdur".

Palata sədrinin deməsinə görə, ayrı-ayrı qurumların fəaliyyəti yoxlandığı zaman büdcə qanunvericiliyinin pozulması, eləcə də mühasibat uçotunun aparılması, büdcə vəsaitlərinin istifadəsi zamanı satınalmalara cəlb edilməsi və dövlət büdcəsinin investisiya xarakterli vəsaitlərinin xərclənməsi ən çox aşkar edilən nöqsanlar sırasındadır.

V.Gülməmmədov deyir ki, nöqsanların baş verməsi, əsasən vəsaitlərin icrası üzrə məsul şəxslərin normativ-hüquqi aktların tələbləri ilə tam tanış olmaması və ya düzgün tətbiq edilməməsi ilə bağlıdır.

Palata sədri bildirir ki, Palatanın 2018-ci ildəki hesabatina görə də dövlət satınalmaları sahəsində yol verilən nöqsanların xüsusi çəkisi üstün olub, büdcə təşkilatları tərəfindən satınalmalar təsdiq olunmuş büdcə göstəricilərinə uyğun aparılmayıb: "Satınalmalar maliyyələşmənin açılması dövründə keçirilir ki, bu da rəqabətsiz satınalma metodlarının sayının artmasına, müqavilə öhdəliklərinin tam yerinə yetirilməməsinə, həmçinin satınalmanın təşkili ilə bağlı çoxsaylı prosedur pozuntularına yol verilməsi ilə nəticələnir. Bundan əlavə, satınalmaların keçirilməsinə cavabdeh komissiyalar həmin işi həyata keçirərkən onun məqsədəuyğunluğunu, nə qədər əsaslı və səmərəli olduğunu araşdırmır, satınalmanın şərtlər toplusunu formal və səthi hazırlayırlar".

Amma Palata sədri bunu da qeyd edir ki, rəqabətli satınalma metodlarının sayının artması, satınalma qiymətləri ilə orta bazar qiymətləri arasında fərqin azalması, ümumiyyətlə, daha çox büdcə vəsaitinin satınalmaya cəlb olunması kimi müsbət istiqamətdə də dəyişikliklər mövcuddur.

Ekspert: "İdarəetmə islahatlara adekvat deyil"

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "İlin ilk rübünün əsas yekunu-iqtisadşı ekspertin şərhi" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif 2019-cu ilin ilk üç ayının sosial-iqtisadi yekinlarını iqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənovla müzakirə edir.

Yazı müəllifinin deməsinə görə, bu dövrü iqtisadi və sosial sahədə verilən qərarlar, aparılan islahatlar baxımından çox məhsuldar bir saymaq olar. Müəllif vurğualyır ki, bu üç ayda minimum əməkhaqqı və minimum pensiyaların, müxtəlif istiqamətlərdə sosial müavinətlərin, təqaüdlərin məbləği artırılıb, son 3-4 ilin ən ciddi problemli olan problemli kreditlərlə bağlı qərar verilib, martın 26-da "Diqlas" Ticarət Mərkəzində baş verən yanğına münasibətdə dövlət xalqın və sahibkarın yanında olduğu mövqeyi göstərib.

Yazı müəllifi deyir ki, son yanğın hadisəsində həm də iqtisadiyyatın ən böyük problemi olan sığorta məsələsi yenidən gündəmə gəldi, və dövlət başçısı səviyyəsində Azərbaycanın sığorta sistemində boşluqların olduğu vurğulandı.

Müəllif bu sırada manatın məzənnəsi sabit qalsa da, bir çox amillər bazarda qiymət artımına və inflyasiyanın yüksəlməsinə səbəb olub, xüsusən ilin ilk 3 ayında ərzaq bazarında qiymət artımı özünü göstərib.

İqtisadçı-ekspert R.Həsənov bildirir ki, hələlik rəsmiləşdirilən rəqəmlər 2019-cu ilin ilk rübündə iqtisadi inkişaf tempin son 3 illə müqayisədə daha dinamik olduğunu deməyə əsas verir:

Onun sözlərinə görə, yeni Vergi Məcəlləsinin tətbiqi fonunda biznesin leqallaşması dinamikası müşahidə olunur.

Ekspert belə bir cəhəti də vurğulayır ki, tədarükçülər və istehsalçılar ilin ilk ayında qiymətlərə dəyişiklik etməklə ölkədə ciddi inflyasiya riskləri yaratdılar və qiymətlərdə əhalinin hiss edəcəyi dərəcədə artımlar oldu.

R.Həsənova görə, "Diqlas" Ticarət Mərkəzində baş verən yanğın isə göstərib ki, son 3 ildə biznes mühitinin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı addımlar atılsa da, müəyyən hüquqi mexanizmlər yaradılsa da, hələ də çatışmazlıqlar var. "Bu çatışmazlıqlar həm idarəetmədə, institusional siyasətdə, pul-vergi siyasətində özünü göstərməkdədir".

İqtisadçı deyir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatının artım tempində ciddi irəliləyiş yoxdur, iqtisadiyyata birbaşa investisiya qoyuluşları üzrə ciddi dinamika müşahidə olunmur.

Ekspertə görə, bu narahatlıqların cavabı "Diqlas" Ticarət Mərkəzində baş verən yanğın fonunda aydın olub: "Biznes mühiti ilə bağlı ciddi problemlər var. Bu islahatların iqtisadiyyata real transformasiyasının olmaması da biznes mühitində olan çatışmazlıqlarla yanaşı, idarəetmənin islahatların ruhuna uyğunlaşdırılmaması ilə də izah edilə bilər. İdarəetmənin köhnəlməsi məsələsini Nazirlər Kabinetinin 2018-ci ilin yekunlarına dair iclasında ölkə başçısı da vurğulamışdı".

R.Həsənov bildirir ki, idarəetmə müasir tələblərə adekvat deyil, son 3 ildə, sadəcə, hüquqi sferada qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi və müəyyən bir neçə istiqamətdə yeni mexanizmlərin yaradılması ilə bağlı addımlar atılsa da, siyasi islahatların aparılmaması gözləntilərin tam olaraq reallaşmamasına və islahatların iqtisadiyyata real transformasiyasının olmamasına gətirib".

İqtisadçı manatın məzənnəsinin sabit olduğunu desə də müəyyən təzyiqlərin də olduğunu vurğuladı: "Manatın məzənnəsi ilə bağlı hər hansı dəyişiklik olmadı, yenə də məzənnənin Mərkəzi Bank tərəfindən diqtə edilməsi siyasəti davam etdirilir. Manat üzərində böyük təzyiqlər formalaşmaqdadır. Xüsusilə də idxal istiqamətindən, turizm gəlirləri istiqamətindən".

Ekspert idxal statistikasının təhlilinə istinadən iddia edir ki, həm dövlət, həm hüquqi şəxslərin, həm də fiziki şəxslərin idxalında ciddi artımlar var və bu artımlar 49 faiz ətrafındadır.

R.Həsənova görə, dövlət sektorunda bu, daha yüksəkdir, ötən illə müqayisədə qısamüddətli dövrdə idxalda 2,2 dəfə artım olub, bu isə həm də büdcə xərcləmələrində artımın olması deməkdir.

Ekspert hesab edir ki, bu, həm də 2018-ci ilin yanvarın 1-də "dövlət vəsaitləri hesabına idxala məhdudiyyətlərin tətbiqi ilə bağlı" fərmanın müddətinin bitməsi ilə bağlıdır: "Bu isə dövlət sektorunda idxalın artımı istiqamətində böyük təzyiqlərin formalaşmasına gətirib çıxarmaqla, on nəticədə manatın məzənnəsi üzərində təzyiqi artırır".

Rəşad Həsənov hesab edir ki, islahatlar davamlı olarsa və real iqtisadiyyatda tətbiqini taparsa, biznes mühitində canlanma yaranacaq və burada əsas problemlərdən biri də budur ki, faktiki olaraq nə yerli, nə də xarici investoru inandıra bilmirlər, bu da iqtisadi aktivliyin zəifliyinin əsas səbəblərindən biridir.

Vahid geyim forması: olsun, olmasın?

"Azedu.az" da isə "Bütün məktəblər üçün vahid formanın qəbulu düzgün deyil, çünki...-etiraz sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

Müəllif Azərbaycanda ümumi təhsil müəssisələrində şagirdlər üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən olunmuş vahid geyim formasının tətbiq edilə bilməsi məsələsni ekspert və deputatla müzakirə edir.

Müəllifin deməsinə görə, bu müddəa Mili Məclisin sonuncu plenar iclasında müzakirə olunan "Ümumi təhsil haqqında" qanun layihəsində əksini tapıb.

Təhsil sahəsi üzrə ekspert Məlahət Mürşüdlü bu müddəanın doğru olmadığı qənaətindədir: "Bu, şagirdin, valideynin seçim hüququnun pozulmasıdır. Sovet dövründə olduğu kimi, müstəqil dövlətimizdə də, belə qanunun qəbul olunması ürəkaçan deyil. Məktəbin pedaqoji kollektivi də şagirdlərlə bərabər, vahid forma seçsələr, daha yaxşı olar".

Amma M.Mürşüdlü hesab edir ki, bunun ümumrespublika halı alması müsbət hesab oluna bilməz: "Məktəblər öz formalarını özləri seçsələr, bu, demokratik tələblərə uyğun davranış sayılar. Şagirdə azadlıq verilməlidir ki, o, gələcəkdə də düzgün şəkildə qərar qəbul etsin".

Ekspert hesab edir ki, fərqli formaları görmək insanın göz zövqünü oxşayır, həm də belə olduqda məktəblər bir-birindən seçilir.

M.Mürşüdlü deyir ki, forma vacibdir, çünki bu zaman şagird özünü evdə deyil, daha ciddi müəssisədə hesab edir. Bir məktəbdə vahid formanın olması vacibdir, çünki, bu sosial fərqləri aradan qaldırır, kasıb və varlı məfhumu aradan götürülür, iqtisadi fərqlər nəzərə çarpmır.

Məktəbdə təlimin keyfiyyətinə gəldikdə isə ekspert hesab edir ki, bu forma ilə yox, şagirdin daxili xüsusiyyəti və istedadı ilə bağlıdır.

Deputat Asim Mollazadə isə "azedu.az"-a aşıqlamasımda bildirir ki, vahid gryim forması sisteminin tətbiqi aztəminatlı ailələrin xərclərinin azalmasına səbəb olacaq və təklif edir ki, bunu Təhsil Nazirliyi öz üzərinə götürsün: "Yaxşı olardı ki, müvafiq aztəminatlı ailələrin xərcləri Təhsil Nazirliyi tərəfindən qarşılansın. Əgər belə bir vahid forma qəbul olunsa, bu sosial gərginlikləri aradan qaldırar. Korrupsiya və rüşvətxorluğun qarşısının alınmasında isə böyük çevrililş yarada bilər".

Deputat hesab edir ki, Təhsil Nazirliyi isə bu istiqamətdə nəzarəti gücləndirməlidir.