Media-icmal 03.02.2017

Ölkə regionlarının inkişafı, hakimiyyət-müxalifət münasibətləri, ölkə iqtisadiyyatının şaxələnə bilməməsi və iş yerlərinin ixtisarları problemləri bugünki medianın aparıcı mövzusudur.

İqtisadi inkişaf mərkəzi-regionlar

“Azərbaycan” qəzeti “Milli iqtisadiyyatın modernləşməsi regional inkişafa əsaslanır” (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=115132) sərlövhəli məqalədə ölkə regionlarının inkişafına dair islahatların rolunu dəyərləndirir.

Müəllif hesab edir ki, Azərbaycanın iqtisadi inkişaf mərkəzi artıq çoxdandır ki, paytaxt Bakıdan regionlara köçüb, regionlarda istehsal və sosial infrastruktur obyektlərinin yaranması Azərbaycanı dünyada cəlbedici ölkəyə çevirib. 

Müəllif dövlət başçısı İlham Əliyevin bu iqtisadi islahatların gedişini şəxsi nəzarətində saxladığını bildirir: “Prezident İlham Əliyev hər il regionların sosial-iqtisadi inkişafı ilə bağlı həyata keçirilən layihələrə şəxsən nəzarət edir və növbəti ilin əvvəlində işlərin nəticələrini müzakirəyə çıxarır”.

Məqalədə deyilir ki, ölkə regionlarının 2014-18-ci illərdə sosial-iqtisadi inkiafı üzrə III Dövlət Proqramının gedişinə dair bu günlərdə keçirilən konfrans da belə müzakirələrdən biri idi.

Müəllif regionların inkişafı üzrə belə proqramların tətbiqinə 2004-cü ildən başlanıldığını deyərək, bunların bölgələrin simalarını belə dəyişdirdiyini vurğulayır və bu mövqeyini dövlət başçısından sitat gətriməklə daha da gücləndirir: “Bizim proqramlarımız çox konkretdir. Qarşıya çox konkret hədəflər qoyulur və deyə bilərəm ki, həm birinci, həm ikinci proqram artıqlaması ilə icra edilib, əminəm ki, üçüncü proqramın da taleyi eyni olacaq”.

Daha sonra müəllif bu proqramların nəticəsi olaraq bölgələrdə tikilən elektrik stansiyaları, idman obyektləri, yol çəkilişi və s. barədə statistik rəqəmlər sadalayır.

Müəllif  bu proqramların özəl sektorun inkişafına və iş adamlarının fəaliyyətlərinin genişləndirilməsinə imkanlar açdığını, 2004-cü ildən bu yana bölgə sahibkarlarına 2 milyard manatdan çox güzəştli kreditlər verildiyini vurğulayır. 

Məqalədə deyilir ki, dünyadakı böhrana baxmayaraq, ölkə rəhbərliyinin uğurlu iqtisadi siyasəti nəticəsində iqtisadiyyat dayanıqlığını möhkəmləndirir.

Müəllif deyir ki, Dünya İqtisadi Forumunun 2017-ci il hesabatına görə, Azərbaycan inklüziv inkişaf üzrə inkişaf edən ölkələr arasında ikinci yerə yüksəlib:

“Göründüyü kimi, ölkəmizin rəhbəri Azərbaycanın daha da qüdrətli dövlətə çevrilməsi, dünya dövlətləri sırasında söz sahibi kimi çıxış etməsi, etibarlı tərəfdaş kimi qəbul edilməsi üçün qətiyyətli siyasət yürüdür”.

Düşüncə etibarilə müxalifləşən xalq

“Azadlıq.info” saytı “Hökumətin AXCP dərdi” sərlövhəli məqalədə (https://www.azadliq.info/176308.html) müəllif öz baxımından hakimiyyətin Xalq Cəbhəsi Partiyasına münasibətini dəyərləndirməyə çalışır.

Müəllif deyir ki, XXI əsrin 2017-ci ilinə qədəm qoyulsa da, hökumət hələ də orta əsrlərin havası ilə yaşayır, bu ilə “İslam Həmrəyliyi ili” adını versə də, cəhalətlə həmrəyliyini nümayiş etdirir: “Hökumətin cılız addımları bir-birini əvəz edir, ölkə ağır böhranla üz-üzə qalsa da, YAP hakimiyyətinin yeganə dərdi müxalifətdir. Şər-böhtandan, saxtakatlıqdan əl çəkmirlər”.

Müəllif xatırladır ki, AXCP-nin 9 funksioneri şərlənərək həbs edilib, partiyanın qərargahı partladılıb, partiya sədrinin qaynı həbs adı ilə girov saxlanılır, üzvlərinin mütəmadi olaraq inzibati həbslə cəzalandırılması davam edir.

Məqalədə deyilir ki, bütün çətinliklərə rəğmən, AXCP-nin mübarizəni davam etdirməsi, cəmiyyətə həqiqət daşıması hakimiyyəti əsəbiləşdirir, odur ki, indi də partiyanın rayon şöbələrinə təzyiqlər başlanıb. 

Müəllif deyir ki, hökumət AXCP Mingəçevir şöbəsinin keçirdiyi müşavirəyə “diqqət” ayırıb, şöbə fəalları polis idarəsinə dəvət olunur və hədələnirlər.

Müəllifə görə, saxtakarlığın, talançılığın, qanunsuzluğun qarşısını almaq əvəzinə, hökumət partiyanın rayon şöbələrinin iclaslarının qarşısını almaq istəyir: “Bəli, hökumətin yeganə “anti-böhran tədbiri” narazı insanları nəzarətdə saxlamaq, xalqın maraqlarından çıxış edənləri zərərsizləşdirməkdən ibarətdir”.

Məqalədə deyilir ki, bütün parametrlər üzrə ölkənin adının “qara siyahı”lara düşməsi hakimiyyəti əsla narahat etmir, hakimiyyət imicinin davamlı pisləşməsinə baxmayaraq, islah olmaq, normal idarəçilik sisteminə keçmək barədə düşünmür: “Bütün bunlar onu göstərir ki, mövcud rejimlə yalnız uçuruma getmək olar. Bir müxalif partiyanın varlığını həzm edə bilməyən hökumət, heç bir müsbət addıma imza ata bilməz”.

Müəllif bu təzyiqləri belə izah edir ki, bölgələrdə sosial durum çox ağırdır və insanların narazılığı artır, bölgə cəbhəçilərinin təzyiq altında saxlanması da hökumətin bu qorxusundan qaynaqlanır.

Yazı müəllifi hesab edir ki, hökumət narazıların təkcə cəbhəçilərdən ibarət olmadığını, düçüncə etibarilə xalqın müxalifləşdiyini anlaya bilmir.

Rüşeymi belə görünməyən şaxələnmə

“Exo” qəzeti isə “Azərbaycan iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi: biz rüşeymləri belə görmürük” (http://ru.echo.az/?p=55953) sərlövhəli məqalədə adı çəkilən problemin nə dərəcədə həll olunmasını ekspert Oqtay Haqverdiyevlə araşdırır.

Ekspert deyir ki, Azərbaycanın uzunmüddətli iqtisadi əlaqələri olan ölkələrlə əmtəə dövriyyəsi əhəmiyyətli dərəcədə azalır. 

O.Haqverdiyev Azərbaycanın Belarusda Ticarət Evi açmaq qərarı verdiyini bildirir və dərhal da belə statistikanı xatırladır ki, 2016-cı ilin 10 ayının nəticələrinə görə Azərbaycanla Belarus arasında ticarət dövriyyəsi 50%-dən çox azalıb.

Ekspert hesab edir ki, Azərbaycanın xarici ölkələrdəki ticarət nümayəndəlikləri yaratması istənilən nəticəni verməyəck: “Hesab etmirəm ki, xaricdə ticarət nümayəndəliklərinin yaradılması ixracın və Azərbaycana yönəlik  investisiyanın həcminin artımına kömək edə biləcək. Bu, onunla izah edilir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatı hələ də neftdən asılıdır və hökumət hələ də bütün diqqətini enerji daşıyıcıları bazarına cəmləşdirib”.  

Ekspert deyir ki, Azərbaycana ağır zərbə olan dərin iqtisadi böhran başladıqdan bu yana məmurlar yorulmadan iqtisadiyyatın şaxələndirilməsindən danışırlar, amma bu, nəzərə çarpmır: “Düzdür, şaxələndirilmənin nəticələrini bir-iki ilə əldə etmək olmaz, amma biz onun rüşeymlərini belə görmürük. Odur ki, ölkənin xaricdəki ticarət nümayəndəliklərinin işinin nəticələrini görməsək buna görə onları günahlandırmaq olmaz. Öncə, daxii problemləri araşdırıb həll etmək və yalnız bundan sonra xarici bazara çıxmaq lazımdır”. 

O.Haqverdiyevə görə, hökumət də Azərbaycanda biznes-mühit barədə təşviq üçün uğrulu vaxt seçməyib, belə ki, xarici investorlar və şirkətlər bir-birinin ardınca ölkəni tərk edəndə buna əl atıb.

Ekspert deyir ki, köhnələrin yerinə yeniləri gəlir, amma gedənlər gələnlərdən qat-qat çoxdur.

O.Haqverdiyev hesab edir ki, Azərbacanda biznes-mühit mürəkkəb olaraq qalır, iş adamları bazarı tərk edirlər, xarici investisiya artmır, investorlar Azərbaycanın daxili bazarına etimadsız yanaşırlar.

Ümidsiz gələcək

“Novoe Vremya” qəzetində isə “Gələcəyə ümidi necə saxlayaq? Əgər vətəndaşların əksəriyyəti iş yerlərini itirirsə” sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

(http://www.novoye-vremya.com/w80832/.../#.WJNqshuLTIU)

Müəllif ayrı-ayrı idman, ticarət obyektlərinin, sığorta şirkətlərinin, təhsil müəssisəsinin bağlanmasına diqqət çəkir və həm də qeyd edir ki, bu tendensiya hələ də davam etməkdədir: “Bütünlükdə əmək bazarına  diqqət 2015-ci ildəki birinci devalvasiyadan sonra əhəmiyyətli dərəcədə artıb. İş yerlərinin bağlanması haqda istənilən xəbər ağrılı qarşılanır, ona görə ki, bu ixtisarlar əmək bazarındakı sərt rəqabəti daha da artırır”.

Məqalədə bu ilin əvvəlində 12 kredit ittifaqının lisenziyasının ləğv olunduğu xatırladılır və bu addımın 100-120 nəfərin işsiz qalmasına səbəb olduğu deyilir. Yazıda bu da vurğulanır ki, maliyyə sahəsi keçən il ixtisarlar üzrə “rekord”a imza atıb, bu il də görünən budur ki, bu liderliyini qorumaq istəyir.

Müəllif ayrı-ayrı hallarda haradasa bir ticarət nöqtəsinin işə salındğını desə də, bütünlükdə tendensiyanın mənfi istiqamətə meylləndiyini nəzərə çatdırır.

Yazıda xarici şirkətlərin də ölkəni tərk etdikləri deyilir, həm də bu gedişin təkcə bir şirkətin işçilərinin işsiz qalması yox, əhatə etdiyi bütün vəsiləni ixtisara məruz qoyması demək olduğu bildirilir.

Müəllif “Qafqaz” universitetinin ləğvinə toxunaraq, bunu 4 min tələbənin başqa universitetlərə köçürülməsi, 1000-ə qədər müəllim və əməkdaşın işsiz qalması kimi dəyərləndirir.

Məqalədə “Qafqaz” universitetinə qədər “Təfəkkür” universitetinin bağlandığı və elə burada da 1000-ə qədər müəllimin işsiz qaldığı vurğulanır.

Yazı müəllifi polad istehsalı müəssisəsinin də bağlanmasını gözardı etmir və bildirir ki, bu bağlanma ölkənin dəmir filizi yataqlarının səmərəliliyinin şübhə altına düşməsi deməkdir.

Bu ixtisarlar təqdimatından sonra müəllif yazır: “Bütünlükdə 1500-dən çox iş yeri bağlanıb, 100-ə qədər iş yeri açılıb, deməli, əmək bazarında bütün meyllər mənfi yöndədir və ilin əvvəli gələcəyə yaxşı heç nə vəd etmir.