Media-icmal 05.02.20

Ölkə iqtisadiyyatına investisiya qoyuluşu, parlament seçkilərinə baxış, “kirayə evlər” layihəsinə münasibət, dünya neft bazarında neftin qiymətinin Azərbaycana ehtimal edilən təsirləri və s. məsələlər Internet resurslarının aparıcı mövzuları sırasındadır... 

“Azərbaycan” qəzetinin İnternet versiyasında “İqtisadi artımın dayanıqlığı əsasən investisiya qoyuluşu ilə bağlıdır” (http://www.azerbaijan-news.az/view-182308/iqtisadi-artimin-dayaniqligi-esasen-investisiya-qoyulusu-ile-baglidir) sərlövhəli məqalədə müəllif  Azərbaycan iqtisadiyyatına investisiya qoyuluşunu dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, 2019-cu ildə ölkə üzrə sərmayə yatırımının həcmi 17,1 milyard manatdan çox olub: “...bunun başlıca səbəbi onun fasiləsiz kapitallaşmasıdır. Yəni, iqtisadiyyatın bütün sahələrinə qoyulan sərmayə sonda öz müsbət bəhrəsini verir”.

Yazıda vurğulanır ki, son dövrlər iqtisadiyyatın real sektoruna kapital qoyuluşuna xüsusi diqqət yetirilir və dövlət başçısı İlham Əliyev də ölkənin hərtərəfli inkişafının real sektorun istehsal qabiliyyətindən asılı olduğunu dəfələrlə qeyd edib.

Prezident İlham Əliyev ötən ilin yekunlarına həsr olunmuş müşavirədə bununla bağlı deyib: “İnvestisiya proqramımız infrastruktur layihələrinin icrası ilə paralel olaraq iqtisadiyyatın real sektoruna dəstək verməlidir. O cümlədən bu infrastruktur layihələrinin real sektora olan təsiri də bir növ təhlil edilməli və mənə məlumat təqdim edilməlidir. Məsələn, yeni infrastruktur tutaq ki, bu və ya digər rayonda iqtisadiyyatın real sektoruna nə dərəcədə müsbət təsir göstərib”.

Bu sahədə iqtisadi göstəriciləri yada salan müəllif deyir ki, ötən il əsas kapitala investisiyaların ümumi daxildəki payı 23,2 faiz təşkil edib, bu il isə bu rəqəmin 25 faizə çatdırılması nəzərdə tutulur: “Dövlət Statistika Komitəsinin verdiyi məlumata görə, ötən il ölkənin iqtisadi və sosial sahələrinin inkişafı üçün bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 17 milyard 184,3 milyon manat vəsait yönəldilib. Həmin dövrdə neft-qaz sektoruna yatırılan investisiya azalsa da, qeyri-neft sektoruna yönəldilən vəsaitin həcmi 1,9 faiz artıb”.

“Azadlıq-info.az”da isə “Qalib olacaq, yarış isə qətiyyən!” sərlövhəli məqalədə (https://www.azadliq.info/232132.html) ölkədə artıq başa çatmaq ərəfəsində olan növbədənkənar parlament seçkiləri müzakirəyə çıxarılır.

Sayt bu mövzuda Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədr müavini Seymur Həzinin düşüncələrinə yer verib.

S.Həziyə görə, seçki prosesi yekun mərhələyə yaxınlaşsa da namizədlər hələ sosial şəbəkələrdə foto paylaşmaqdan uzağa getməyiblər, debat və ya yarış elementləri görmək olmur.

Müəllifə görə, bəzi dairələr istisna olmaqla namizəd və ya seçici fəallığı hiss olunmur.

Sədr müavini bu seçkilərdə hakimiyyətin işinin çətin olduğunu iddia edir, belə ki, hakimiyyətin birbaşa və ya dolayı dəstəklədiyi namizədlərin bir qismini namizəd olduqları dairənin seçiciləri ərazidən qovur: “Bu, o deməkdir ki, xalq ya bu namizədlərə, ya da elə onların təmsil etdiyi hakimiyyətə etimad göstərmir.

Ancaq bu etirazçı kütlələri başqa müstəqil namizədlərin arxasında görmək olmur. Əsas var deyək ki, seçki institutuna inamsızlıq ciddi xarakter alıb. Bu inamsızlığın kifayət qədər sosial-psixoloji əsasları var.

S.Həzi vurğulayır ki, bu seçkilərdə bir neçə namizədin məhəllə görüşləri istisna olmaqla təbliğat xarakterli açıq hava görüşləri, təbliğat mitinqləri olmadı, çünki namizədin harada görüş keçirməli olduğunu özü yox, Dairə və Mərkəzi Seçki komissiyaları müəyyən edirlər.

Sədr müavini deyir ki, Azərbaycanda seçki majoritar sistem üzrə keçirilir, ona görə də hansısa partiyanın siyahı üzrə 60-dan çox namizədi dairələr üzrə təmsil olunmursa  teleefir verilməməsi absurd görünür, bu müddəa əslində vergiödəyicilərinin hüquqlarını pozmaqdadır: “Çünki İctimai Televiziyadan istifadə imkanının hansısa çoxluğa verilməsi demokratiyanın prinsiplərinə zidd olduğu kimi, həm də vergi ödəyicilərinin haqlarına təcavüzdür. Axı vergini qrup halında ödəmirik ki, onun hesabına formalaşan imkanlardan da qrup halında istifadə edək”.

“Müsavat.com”da isə “Natiq Cəfərli: “Kirayə evlər” layihəsi ilə bağlı şərtlər yumşaldılmalıdır” (https://musavat.com/news/natiq-ceferli-kiraye-evler-layihesi-ile-bagli-sertler-yumsaldilmalidir_676567.html) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif “kirayə evlər” layihəsi ətrafında iqtisadşı-ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirə açır.

Müəllifin deməsinə görə, İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun (İKZF) “Kirayə evlər” layihəsi ətrafında müzakirələr səngimir, sosial şəbəkələrdə keçirilən sorğulardan aydın olur ki, əksəriyyət layihənin şərtlərindən narazıdır.

Məqalə müəllifi deyir kı, “kirayə evlər” adı ilə satışa çıxarılacaq mənzillərin qiyməti ekspertləri qane etmir: “Belə ki, Bakıda mənzil üçün aylıq ödəniş 411 manatdan, Xırdalanda 333 manatdan, Sumqayıtda isə  297 manatdan başlayacaq. Söhbət birotaqlı mənzillərdən gedir. Əgər vətəndaş 58 kvadratmetrlik mənzil alırsa (1 otaq) 25 il ərzində bu mənzil üçün ümumilikdə 123300 manat pul ödəyəcək.  Bu da hər kvadratmetrin 2100 manatdan baha başa gələcəyi deməkdir”.

Yazıda vurğulanır ki, şərtlər çətin olduğu üçün aztəminatlı ailələr layihədən faydalana bilmirlər, bəzi ekspertlər hesab edirlər ki,  qiymətlərin belə bahalığı tikinti şirkətlərinin şişirdilmiş qiymətə mənzil satmasından qaynaqlanır.  

N.Cəfərliyə görə, “kirayə evlər” layihəsi ilə bağlı bəzi şərtlər yerində deyil və bu layihənin pis mənada ipoteka kreditlərindən fərqi şərtlərin daha ağır olmasıdır. Satılan mənzillərin kvadratmetrinin qiyməti bugünkü bazar qiymətindən 2-3 dəfə fərqlənir, bunlarsa ciddi narazılığa səbəb olub.  

Ekspertə görə, gənc, aztəminatlı ailələr sözügedən layihəyə ümidli idilər, amma  görünən bu ki, mənzillərin sayı çox az, şərtlər isə çox ağırdır.

N.Cəfərli bina tikintisində maya dəyərinə ən çox təsir edən amil kimi torpağın qiymətini, bəzi hallarda torpağı alarkən sakinlərlə razılaşıb onları köçürmək xərclərini, qeyri-leqal ödənişləri göstərirlər: “Buna da onların çox böyük xərcləri çıxır. Nəticədə isə inşa edilən binada mənzillərin maya dəyəri kifayət qədər yüksəlir”.

Ekspertə görə, yanaşma, sosial rifahı yaxşılaşdırmaq üçün şərtlər dəyişməlidir və belə olduqda ciddi nəticələr də ortaya çıxar.

“Bizimyol-info.az” da isə “Neftin qiyməti düşür: Hökumət dolların bahalaşmasını önləyə biləcəkmi...”  sərlövhəli məqalə maraq kəcb edir. (https://www.bizimyol.info/az/news/230221.html)

Müəllif dünya bazarında neftin qiymətinin ucuzlaşmasını, neft ölkəsi kimi bunun Azərbaycana ehtimal olunan təsirlərini iqtisadçı-alim Qubad İbadoğlu ilə dəyərləndirir.    

Müəllifin deməsinə görə, fevralın 3-də dünya nft bazarında “Brent Grude”  neftinin qiyməti 54 dollara düşüb, “Nymexs “markalı neftin qiyməti isə 49,9 dollar təşkil edib.

Müəllif  bunu da nəzərə çatdırır ki, Mərkəzi Bankın (MB) sərdi Elman Rüstəmov isə bu günlərdə keçirilən mətbuat konfransında deyib ki, hər hansı şok hadisə baş versə belə, 52 milyard dollar valyuta ehtiyatı var və bütün şokların qarşısını almağa gücümüz çatar: “Azərbaycanın tədiyə balansı neftin 55 dollarlıq qiymətinə görə hesablanıb”.

Q.İbadoğlu vurğulayır ki, qlobal şoklar yalnız tədiyə balansına təsir göstərmir və neftin ucuzlaşmasının son həddi 55 dollar olmaya da bilər.

Ona görə qiymətlər 55 dollardan aşağı düşərsə Neft Fondunun büdcəyə transfertində problem yarana bilər, bu halda son nəticə olaraq  büdcənin xərclərinin maliyyələşdirilməsində, xüsusilə də əmək haqlarının ödənilməsində çətinliklər yarada bilər.

Bununla bağlı Q.İbadoğlu üç konkret təklif irəli sürür: “Buna görə görülməsi vacib olan işlərdən biri valyuta ehtiyatlarının qorunması olmalıdır. Bir tərəfdən qənaət rejiminə keçməliyik, digər tərəfdən çalışmalıyıq ki, qeyri-neft sektorundan dövlət büdcəsinə daxil olmalar artsın. Bu da kölgə iqtisadiyyatının leqallaşdırılması yolu ilə mümkündür. Üçüncü təklif ondan ibarətdir ki, valyuta ehtiyatlarını qoruyaq və genişləndirək”.