Media-icmal 05.06.17

Regionların inkişafında dövlət proqramlarının əhəmiyyəti, maaşların icbari tibbi sığortaya uyğunluğu, hakimlərin cəzasızlığı bugünki (05 iyun, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzusudur...

Regional inkişafın vacib mərhələsi

"Azərbaycan" qəzetində "Regional inkişafda mühüm mərhələ" sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=123589) müəllif regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair dövlət proqramlarının həyata keçirilməsinin əhəmiyyətini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, bu proqramların həyata keçirilməsi qeyri-neft sektorunun tərəqqisinə və ixrac imkanlarının genişlənməsinə gətirib çıxarıb və bölgələrin inkişafı iqtisadiyyatın sabit tempini qorumaq üçün vacib şərtlərdəndir: "Dövlət başçısı İlham Əliyevin son 14 illik iqtisadi siyasətində regional inkişaf məsələlərinə xüsusi diqqətin yetirilməsi, bölgələrin tərəqqisinə yönəlmiş dövlət proqramlarının, fərman və sərəncamların imzalanması məhz bu reallığa əsaslanır".

Yazı müəllifi deyir ki, ölkə regionlarının inkiaşfı ilə bağlı "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"nın icrasının üçüncü ilinin nəticələri təsdiq etdi ki, qeyri-neft sektorunun inkişafı sahəsində 2004-cü ildən başlanmış tədbirlər uğurla davam etdirilib.

Dövlət proqramı çərçivəsində görülən işlər regionlarda sahibkarlıq fəaliyyətinin genişləndirilməsinə, yeni müəssisə və iş yerlərinin açılmasına, əhalinin rifah halının daha da yaxşılaşdırılmasına gətirib çıxarıb.

Müəllif bildirir ki, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi tədbirləri, sahibkarlığın inkişafı, investisiya mühitinin daha da yaxşılaşdırılması nəticəsində qeyri-neft sektoru davamlı inkişaf edib: "Mürəkkəb xarici iqtisadi mühit, o cümlədən dünya enerji bazarında qeyri-sabitlik yaranmasına, əsas ticarət tərəfdaşlarımızın milli valyutalarının devalvasiyasına baxmayaraq, Azərbaycanda qeyri-neft sektorunda artımın əldə olunması təqdirəlayiq haldır".

Yazıda vurğulanır ki, qlobal böhran şəraitində ölkə rəhbərliyi tərəfindən vaxtında qəbul edilən qərarlar sayəsində Azərbaycan analoji problemlərdən az itkilərlə çıxmağa nail olub.

Bu proqramların icrasının ilk nəticəsi regionlarda müasir infrastrukturun yaradılmasıdır.

Müəllif bu proqramların daha bir uğuru kimi əhalinin sosial müdafiə tədbirlərinin gücləndirilməsini göstərir.

İxrac məhsullarının çeşid və coğrafiya baxımından şaxələndirilməsi məqalədə ən ümdə vəzifələrdən biri kimi dəyərləndirilir.

Müəllif deyir ki, ölkənin iqtisadi inkişaf və dayanıqlılığının təmin olunmasında siyasi sabitliklə yanaşı, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi və regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair dövlət proqramlarının müstəsna əhəmiyyəti var.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, həyata keçirilən siyasi-iqtisadi islahatlar və inkişaf mahiyyət etibarilə yeni - Azərbaycan modelinin formalaşmasına zəmin yaradıb.

Cibimiz sığortaya uyğundurmu?

"Novoe Vremya" qəzeti "Bizim maaşlarımız məcburi sığortaya "davam" gətirə bilərmi?" (http://www.novoye-vremya.com/w93995/.../#.WTO5RGiLTIU)

sərlövhəli məqalədə parlamentin müzakirəsinə çıxarılan "İşsizliyin sığortalanması haqqında" qanun layihəsinin mahiyyətini aydınlaşdırır.

Müəllif deyir ki, parlament "İşsizliyin sığortalanması haqqında" qanunu qəbul etdikdən sonra icbari sığorta ödənişlərini maaşın 1%-i olmaqla həm işçilər, həm də işəgötürənlər ödəyəcəklər.

Müəllif vurğulayır ki, bu ödənişlər Əhalinin Məşğulluğu üzrə Dövlət Xidməti Fonduna daxil olacaq.

Məqalədə deyilir ki, əgər qanun layihəsi qəbul edilərsə, artıq 2018-ci ilin yanvarından dövlət işsizliyə görə müavinətin yeni şərtlərlə ödənilməsinə başlayacaq.

Qanun layihəsində dövlətin 9 ay işsizliyə görə müavinət ödəyəcəyi, bunun birinci iki ayında işsizliyə görə müavinətin son bir ilin maaşına bərabər veriləcəyi, daha sonra isə vaxt uzandıqca bu müavinətin həcminin azalaraq minimuma qədər enəcəyi nəzərdə tutulur.

Müəllif bunu da vurğulayır ki, qanun layihəsi çoxdan hazır olsa da, yalnız indi müzakirə səviyyəsinə çıxarılır: "İşsizlikdən sığortalanma bütün dünya ölkələrində adi təcrübədir. Bizdə vətəndaşların sosial təminatı olan icbari sığortanın bəzi növləri gecikmələrlə qəbul edilir. Yalnız mürəkkəb iqtisadi durum, dövlət büdcəsinə daxilolmaların azalması, neftin qiymətinin aydın olmayan gələcəyi hökuməti bu sahədə aktiv fəaliyyətə vadar etdi".

Amma müəllif deyir ki, sonradan hansısa hədəfə çatmaq çox şətin olur və böyük səylər tələb edir və məcburi tibbi sığorta ilə bağlı məsələdə də Azərbaycanın sonradan nəyəsə "çatmaq" istədiyini bildirir.

Müəllif deyir ki, sığortanın bu növü də əziyyət çəkən sahə olub, qanun çoxdan hazır olsa da reallaşması üçün heç nə edilmirdi.

Yazıda xatırladılır ki, Yevlax və Mingəçevirdə İcbari Tibbi Sığorta (İTS) üzrə pilot layihə icra edilir və burada tibb işçilərinin əməkhaqları əhəmiyyətli dərəcədə artıb.

Müəllif layihənin nəticələrini ümidverici adlandırır və insanlarda məcburi tibbi sığortaya artıq inam yarandığını vurğulayır: "Məcburi Tibbi Sığorta baxımından ilk addımlar uğurludur və vətəndaşlar bu layihəyə inamla yanaşırlar, müşahidələrimiz nəticəsində aldığımız məlumatlar göstərir ki, xəstəxanalarda vətəndaşlara yaxşı səviyyədə tibbi kömək göstərilə bilər". Bunu isə Baş nazirin müavini Əli Əhmədov şərh edib.

Ə.Əhmədovun sözlərinə görə, əvvəl xəstəxanaya gedə bilməyən vətəndaşlar indi rahat təmas qura bilir, mütəxəssis məsləhətləri ala bilirlər.

Müəllif vurğulayır ki, Ə.Əhmədov məcburi tibbi sığorta layihəsinin reallaşdırılmasının Azərbaycanın hər guşəsində məcburi tibbi sığortanın tətbiqinə imkan verəcəyi qənaətindədir.

Müəllif deyir ki, MTS görə nə qədər ödəyəcəyimiz məsələsi hələ də açıq qalır, amma bunu biz ödəyəcəyik.

Yazıda vurğulanır ki, əvvəlcə xərclərin bir hissəsini işəgötürənlərin öz üzərlərinə götürəcəkləri nəzərdə tutulurdu, indi isə bu, heç yada salınmır.

Müəllif qeyd edir ki, ölkədə sığorta sisteminin inkişaf edə bilməsi üçün ağ (rəsmi) və boz (qeyri-rəsmi) maaşlar verilməsinə son qoymalı, ağ maaşlar verilməsinə keçməlidirlər.

Müəllif hesab edir ki, icbari sığortalanmanın tətbiqi üzrə bəzi məsələlərdə Azərbaycan təkcə geri qalmır, həm də əhalinin gəlirlərinin azaldığı indiki zamanda bu yeniliklərin tətbiqi çox çətinləşir.

Toxunulmazlıq cəzasızlığa dönəndə

"Exo" qəzeti "Azərbaycanda hakimləri necə məsuliyyətə cəlb etmək olar?"

(http://ru.echo.az/?p=59891) sərlövhəli məqalədə problemə hüquq müdafiəçisi

Eldar Zeynalovla cavab axtarır.

"Azərbaycanda hakimlər bütün münasibət sistemində toxunulmazdır. Hətta hakimlərin ədalətsiz qərar qəbul etməsi aşkar edildikdə belə məsuliyyətə cəlb olunmurlar. Qeyri-hüquqi verdikt insan taleyini sındırsa da belə qərar çıaran hakim üçün hər hansı risk yoxdur". Bunu qəzetə E.Zeynalov şərh edir.

Hüquq müdafiəçisi deyir ki, ədalətsiz məhkəmə qərarları ilə bağlı durumu islah etmək lazımdır və bunu yada salmaq kifayətdir ki, Avropa Məhkəməsinin şikayətçilərin xeyinə çıxarılmış 10-larla qərarı var: "Amma indiyə kimi qeyri-obyektiv qərara görə Azərbaycan hakimlərindən heç kimi cəzalandırmayıblar. Azərbaycanda ictimaiyyətin izlədiyi məhkəmə prosesləri olub ki, ədalətsiz qərarlar olub ki, cəmiyyətdə hay-küy yaradıb, bununla belə, bu hakimlər cəzasız qalıblar".

E.Zeynalov ədalət mühakimə sistemində durumun hələ ki, bu şəkildə olduğunu deyir.

Hüquq müdafiəçisinə görə, problem cəzanın sərtləşdirilməsində yox, hakimlərin məsuliyyətə necə cəlb olunmasındadır və cəzanın sərtləşdirilməsi ilə müqayisədə cəzasızlıq daha ciddi problemdir: "Odur ki, yerli qanunvericilərin cəriməni 10 dəfə artırması belə, səriştəsiz və ədalətsiz hakimlərin işinə təsir etməyəcək. İndiki halda 8 min manat cərimə üçün ciddi məbləğ deyil, belə ki, rüşvətin orta məbləği belə bu rəqəmdən qat-qat çoxdur", deyə E.Zeynalov bildirir.

Hüquq müdafiəçisi deyir ki, qeyd edilən məsələ ilə bağlı Cinayət Məcəlləsinə dəyişikliklər qəbul edildiyi halda, Ali Məhkəmənin işini kimin qiymətləndirəcəyi sualı ortaya çıxır: "Bu və ya digər işlə bağlı məhkəmə qərarını yuxarıda dayanan instansiya ləğv edəcək, hakimin hökm qəbul edərkən nəyi rəhbər tutması soruşulacaq. İstənilən halda, qərarın qanunsuzluğu müəyyən edilibsə, hakim azadlıqdan məhrumetmə də tətbiq edilməklə cəzalandırılmalıdır".

E.Zeyanlov deyir ki, əgər hakimlər cəzasız qalacaqlarından əmin olacaqlarsa, o zaman Azərbaycanda məhkəmə sisteminin ədalətli olmasını unutmaq lazımdır.

Hüquq müdafiəçisi yenə də xatırladır ki, Azərbaycan məhkəmələrinin ədalətli məhkəmə prinsiplərini pozmasına dair Avropa Məhkəməsinin müəyyən etdiyi kifayət qədər qərarlar vardır.

E.Zeynalov deyir ki,toxunulmazlq hakimin vicdanı və qanunuçuluq qarşısında ədalətli qərarlar çıxarmasını təmin etmək üçündür, amma bəzi hallarda hakimlərin vicdanı unutduqlarının şahidi oluruq.

Hakimlərə qarşı cəzalar sərtləşdirilir, bilərəkdən ədalətsiz qərar qəbul etməyə görə 5000 manatdan 8 000 manata kimi cərimə və ya 3 il müddətinə azadlıqdan məhrumetmə nəzərdə tutulur.