Media-icmal 06.05.20

Koronavirus pandemiyasının tibbi xüsusiyyətləri, Kürdəxanı təcridxanasının yaxınlığında yaşayan əhalinin sosial qayğıları, devalvasiya ehtimalları, yerliçiliyin siyasi mahiyyəti və s. məsələlər bugünkü medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

“Azərbaycan” qəzetində “İndi yaşamaq və yaşatmaq bizdən asılıdır” sərlövhəli məqalədə koronavirus pandemiyasına qarşı aparılan mübarizə dəyərləndirilir.

Müəllif koronavirus  infeksiyasını dünya üçün vahiməli və sirli kabus hesab edərək vahid müalicə forması olmadığını bildirir, odur ki, bütün dünyada həkimlərin bu xəstəliyin qarşısını hələ ki tam ala bilmədiklərini söyləyir.

Yazı müəllifi əlavə edir ki, ona qarşı dərman və ya peyvəndin hazırlanması ən azı bir-iki il vaxt istəyir: “Çünki indiyədək heç yerdə belə bir virus müşahidə edilməyib. Xəstəliyin başlanğıcının bəzən gizli keçməsi, ətrafdakıların tez yoluxması, hər xəstə üçün bir cür müalicə üsulundan istifadə edilməsi işləri daha da çətinləşdirir” deyə müəllif bildirir.

Məqalədə vurğilanır ki, mayın 1-dək Azərbaycanda bu xəstəlikdən 25 nəfər vəfat edib və bu, dünyada əhali sayına görə ölüm hallarının ən aşağı səviyyədə olması deməkdir, ölüm və yoluxma sayının az olmasının səbəbi ölkə rəhbərliyinin bu bəlaya qarşı vaxtında lazımi tədbirlər görməsidir.

Müəllifə görə, koronavirusla mübarizədə qoruyucu maskalar önəmli rol oynayır, odur ki, ölkədə tibbi maska istehsal edən müəssisə yaradıldı, 575 çarpayılıq “Yeni klinika” istifadəyə verildi, xaricdən müasir laboratoriyalar alınıb gətirildi, mövcud xəstəxanalar lazımi tibbi avadanlıqlarla təchiz olundu, bu tədbirlər sayəsində ölkədə  az itki yaşandı, ancaq hələ də bu xəstəliyə yoluxanlar var.

Müəllifə görə, həkimlərin gəldiyi yekdil fikir belədir ki, pandemiya ilə mübarizənin ən səmərəli yolu gigiyenik və özünütəcrid qaydalarına ciddi əməl etməkdir, bu, həm də ötən beş ayda aparılan elmi araşdırmaların nəticəsidir: “Özümüzü, əzizlərimizi qorumaq naminə karantin qaydalarına əməl edək! İndi yaşamaq və yaşatmaq bizdən asılıdır!” deyə müəllif sonda bildirir.

“Azadlıqinfo”da “Türmə” yaxınlığında məskunlaşan sakinlər təhlükə ilə üz-üzə” sərlövhəli məqalədə Bakının Məhəmmədi kəndinin bir qrup sakininin sosial problemi gündəmin müzakirəsinə daşınır.

Müəllifin deməsinə görə, kəndin Sabunçu rayonunun Zabrat qəsəbəsi ilə sərhəd yaşayış məntəqəsində məskunlaşan sakinləri sosial problemlərdən əziyyət çəkirlər: “Onlar “Kürdəxanı türməsi” kimi tanınan Bakı İstintaq Təcridxanasına yaxın ərazidə yaşayırlar. Əsas problemləri yol və kanalizasiya ilə bağlıdır. Sakinlərin öz hesablarına çəkdikləri çınqıl yol asfaltlanmadığı üçün dağılıb. Buna görə onların şəhərə çıxışı çətinləşib. Yol probleminə görə təcili tibbi yardım maşınları belə çağırışa gəlməkdən imtina edirlər. Həmçinin əraziyə avtobus marşrutu yoxdur. Taksi xidmətindən də yol probleminə görə səmərəli istifadə edə bilmirlər. Heç bir taksi həmin əraziyə gəlmək istəmir”, bunları kənd sakinləri söyləyirlər.

Onların sözlərinə görə, kanalizasiya ilə bağlı vəziyyət daha acınacaqlıdır, belə ki, bütün çirkab sular yaxınlıqdakı kiçik göllərə axıdılır, yaxınlıqda zibil qutuları olmadığı üçün zibillər də həmin göllərin kənarına tökülür, istilər düşdükdən sonra həmin ərazi əsl xəstəlik mənbəyinə çevriləcək.

Abşeron rayonunun Məhəmmədi kəndinin adı çəkilən ərazisində telefon və İnternet rabitəsinin də olmadığı bildirilir. Sakinlər pandemiya dövründə bu səbəbdən uşaqlarının onlayn dərslərə qoşula bilmədiklərini də qeyd edib, mobil İnternet baha olduğundan hamı bundan yararlana bilmir.

Abşeron Rayon İcra Hakimiyyətinə dəfələrlə müraciət etsələr də nəticəsi olmayıb.

“Müsavat.com”da isə “Devalvasiya müzakirələri-buna ehtiyac varmı?” sərlövhəli məqalədə devalvasiya ehtimalları müairə edilir.

Müəllif deyir ki, dünya bazarında neftin qiyməti yenidən ucuzlaşmağa başlayıb, ABŞ-la Çin arasında münasibətlərin gərginləşməsi qiymətlərin düşməsinə səbəb olub.

Məqalə müəllifi əlavə edir ki, bunun nəticəsində də Brent markalı neft 25, 7 dollara, ABŞ-ın VVTİ nefti 18, 29 dollara satılıb, Azərbaycanın dünya bazarına çıxardığı “Azeri Light” markalı neftin qiyməti isə 23 dollar ətrafındadır.

Müəllif  analitik mərkəzlərə istinadən deyir ki, ABŞ-Çin arasında yeni ticarət müharibəsinin başlanmasının dünya neft bazarına öldürücü zərbə vuraraq  qiymətlərin uzun müddət 15-20 dollar arasında qalacağı ehtimal olunur.

Müəllifin deməsinə görə, Azərbaycan neftinin aşağı qiymətinin Dövlət Neft Fondunun gəlirlərinə təsiri apreldə özünü göstərməyə başlayıb.

İqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayevin deməsinə görə,  Fondun aprel ayı üzrə gəlirləri cəmi 220 milyon dollar təşkil edib: “Belə ki, bu ilin ilk 3 ayında xam neft və qaz satışından Fonda 1 milyard 763 milyon dollar daxil olmuşdu. İndi isə aprel ayının nəticələri nəzərə alnmaqla açıqlanan rəqəmə görə, xam neft və qaz satışından Fondun daxilolması 1 milyard 983 milyon dollar olub”. 

R.Ağayevə görə, qiyməti daha uzunmüddətli müqavilələrlə tənizmlənən qazdan və "Şahdəniz" yatağı üzrə qaz kondensatından daxilolmalar nəzərə alınmasa sırf xam neftdən daxilolma yəqin ki, 100 milyon dollardan da azdır: “Bu isə yanvar-mart ayı üzrə yalnız xam neft satışından əldə olunan orta aylıq daxilolamadan az qala 5 dəfə az deməkdir”.

Belə bir şəraitdə hökumətin manatın məzənnəsini nə qədər saxlaya biləcəyi, nə zaman devalvasiyaya gedilməsinin mümkün olacağı ilə bağlı iqtisadçı-ekspert Samir Əliyev deyir ki, hökumətin hazırkı davranışları bu məsələlər barədə hansısa proqnozlaşdırmanı qeyri-mümkün hala gətirir: “Hökumətin davranışları anlaşılmazdır, iqtisadi qanunauyğunluqdan daha çox siyasi amillər üzərində qurulub. Buna görə də bazar iqtisadiyyatı münasibətlərinə əsaslanıb hansısa proqnoz versək, düzgün nəticə əldə edə bilməyəcəyik.

Ekspertə görə, indi neftin qiyməti martdan etibarən düşməyə başlayıb, ona görə də kəskin təsir hiss olunmur hələ ki. Amma bu vəziyyət davamlı olacaqsa, valyuta ehtiyatlarının əriməsi qaçılmaz olacaq”.

“Modern.az” “Azərbaycanda yerlibazlıq tendensiyası - əvvəlki prinsiplər aradan qalxır” sərlövhəli məqalədə yerliçiliyin siyasi mahiyyəti müzakirə edilir.

Müəllif deyir ki, mühüm rəhbər vəzifələrə eyni regionun nümayəndələrinin təyinatı təkcə Azərbaycanda deyil, başqa ölkələrdə də tənqid olunan haldır və bu  baxımdan Azərbaycanda yerlibazlıq zaman-zaman müzakirə mövzusu olub.

Müəllif  əlavə edir ki, bir sıra hallarda bu qüsurlu tendensiyaya görə hakimiyyət günahlandırılıb: “Amma son kadr islahatları bu məsələni təkzib edir. Yəni, yeni təyin olunan kadrlar demək olar ki, hərəsi bir bölgədəndir” deyə məqalə müəllifi bildirir.

Telejurnalist, filologiya elmləri doktoru, BDU-nun professoru Qulu Məhərrəmli deyir ki, son illər aparılan islahatlar əvvəlki prinsipləri yoxa çıxarır:

“Əvvəllər səsləndirilən ittihamların ciddi səbəbi vardı, çünki həqiqətən də vəzifəyə eyni bölgədən, eyni zümrəyə mənsub olan insanlar təyin olunurdular”.

Q.Məhərrəmli deyir ki, onların arasında bacarıqlı, işgüzar olanlar olsa da  çoxluq ümumilikdə yarıtmaz çalışırdı. Telejurnalistə görə, indi olan bir çox neqativ hallar həmin adamların qoyub getdiyi izlərdir.

Onun fikrincə, son bir-iki ildə həyata keçirilən kadr siyasəti, yəni gənc və bacarıqlı kadrların vəzifəyə təyin olunması artıq əvvəlki prinsipləri yoxa çıxarır: 

“Yəni, daha bölgə, klan məsələsi rol oynamır, İndi daha çox yaxşı təhsil almış, idarəçilik bacarığı olan şəxslər irəli çəkilir”.