Media-icmal 07.06.19

Plastik qabların ətraf mühitə və insan orqanizminə ziyanı, bazarlarda meyvə bahalığı, alıcı qıtlığı, biçin sahələrində texnika çatışmazlığı və s. məsələlər bugünki (07 iyun 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

İnsan orqanizminə zərərli maddələrin 80 faizi...

"Azərbaycan" qəzetində "İnsan orqanizminə daxil olan zərərli maddələrin 80 faizi plastik materialların payına düşür" sərlövhəli məqalədə plastik qablardan istifadənin ətraf mühitə və insan orqanizminə vurduğu ziyan dəyərləndirilir.

Müəllif bu mövzuda Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanasının həkim-terapevti Billurə Həsənova ilə söhbətləşib.

B.Həsənova deyir ki, istifadəsinin asanlığı, ucuz olması səbəbilə polietilen paketlər, plastik butulkalar, qida konteynerləri və s. cəlbedici görünür, amma ziyanı barədə düşünülmür: "Birdəfəlik istifadə üçün nəzərdə tutulan bu məhsullar tullandıqda belə bizdən çox da uzaqlaşmırlar. Belə ki, həmin məhsullar bizi əhatə edən ətraf mühitdə təbiət dövranına daxil olurlar. Plastik tullantılar havanı, suyu, torpağı çirkləndirir", deyə həkim öz qənaətini bildirir.

Amma B.Həsənovanın sözlərinə görə, vurulan ziyan bununla məhdudlaşmır.

"İnsan orqanizminə daxil olan zərərli maddələrin 80 faizi plastik materialların payına düşür. Belə ki, plastik materialların tərkibinə daxil olan bisfenol-A maddəsi çox zərərlidir və kanserogen təsirə malikdir. Bisfenol-A suda həll olmayan maddədir. Lakin su uzun müddət plastik qabda saxlanıldıqda bisfenol-A suya diffuz edə bilir. Bu maddə qadınlarda süd vəzi, kişilərdə prostat vəzi xərçənginə səbəb olur".

Həkimin sözlərinə görə, bu plastik tullantılar yandırıldıqda atmosferə külli miqdarda zəhərli maddələr daxil olur, su hövzələrinə atıldıqda canlıları məhv edir, bu səbəbdən ailələrə ekoloji tərbiyə verilməsi əhəmiyyətlidir.

B.Həsənova hesab edir ki, buna alternativ olaraq şüşə qablardan, parça və ya kağız torbalardan istifadəyə üstünlük verməli, qida məhsulları, sular şüşə qablarda saxlanılmalıdır.

"Plastik qabların Günəş şüalarının təsirindən isinməsi, dəfələrlə qızdırılması, istifadəsi belə çox təhlükəlidir. Polietilen üzərindəki bakteriyaların çoxluğu səbəbindən torbalardakı ərzaqlar tez xarab olur. Kip bağlanmış şəffaf torbalarda kondensant yarandığı üçün müxtəlif göbələklərin inkişafına əlverişli mühit yaranır. Polietilen məhsullar dondurulduqda isə onlardan insan üçün zərərli toksinlər ayrılır", - deyə B.Həsənova bildirib.

Terapevt insanları sağlamlıqlarına qarşı diqqətli olmağa çağıraraq hər kəsin sağlam ətraf mühitdə yaşamaq hüququ olduğunu və digər bir şəxsin onu bu hüquqdan məhrum etmək haqqı olmadığını xüsusi vurğulayıb.

Meyvə bahalığı, alıcı qıtlığı

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Mövsümü meyvələrin bazarda və mağazalardakı qiymətləri - reportaj, fotolar" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, bir neçə gündür ki, sosial şəbəkələrdə mövsümü meyvələrin qiymət bahalığından, qıtlığından danışılır, o, deyilənlərin nə qədər doğru olduğunu yəqin etmək üçün 8-ci kilometr bazarında olub.

"Müşahidə etdik ki, doğrudan da bazarda mövsümü meyvələr qıtlıq təşkil edir. Qiymətlər baha olduğu üçün, demək olar ki, alıcı qıtlığı da yaşanırdı.

Hazırda bazarda göyçənin 1 kiloqramı 3 manata satılır. İnsanlar elə ən çox bu meyvəni almağa üstünlük verirdilər. Gilas isə növündən asılı olaraq 2.5-5 manatadır".

Müəllifin sözlərinə görə, bazarda ərik meyvəsinə rast gəlmək bir o qədər də mümkün deyil, üstəlik qiymətlər də fərqlidir, belə ki, nisbətən kal və xırda əriklər 3.5 manata, iri, yetişmiş əriklər isə 6 manata satılır.

Yazıda vurğulanır ki, vişnənin kiloqramı 2.5 manatdır, alma növündən asılı olaraq 2-5 manata satılır, armudun kiloqramı isə 6 manatdır, ağ tutun kiloqramı 3 manat, qara tut isə 5 manat, banan 2 manat 30 qəpikdir.

Müəllif bazarla yanaşı, iri supermarketlərdə meyvələrin qiyməti barədə danışaraq deyir ki, bu mağazalarda hər cür meyvəyə rast gəlinir və qiymətlər ucuz hesab olunmaz.

"Belə ki, mağazada gilas 7 manata, çiyələk 2.5 manata, göyçə 5 manata, armud 3 manat 50 qəpiyə, alma 2 manata və daha baha qiymətə satılır. Eləcə də mağazalarda bananın kiloqramı 2 manat 35 qəpiyə, vişnə 2 manat 50 qəpiyədir. Mağazada şaftalı 12 manata, ərik isə 6 manatadır", deyə müəllif qiymətləri təqdim edir.

Ümumilikdə qiymət baxımından mağazalarla bazar arasında elə də kəskin fərq olmadığını deyən müəllif həm də bu bahalığın səbəbləri barədə düşüncələri təqdim edir.

Müəllifin sözlərinə görə, meyvələrin qiymət bahalığı barədə satıcılarla söhbətləşib və onlar bahalığın əsas səbəblərindən biri kimi hava şəraitini göstəriblər: "Aprel ayında dolu düşdü, təsərrüfatları pis günə qoydu. Eləcə də may ayında da hava çox əlverişsiz oldu, nəticədə də indiki meyvə qıtlığı və bahalığı yarandı. İllərdir ki, havaların soyuq keçdiyi zamanlarda bazarda bu cür hal yaranır, çünki kəndli mal tapa bilmir, alıcı da malsız qalır".

Müəllif deyir ki, ekspertlər də bu ilin aprel ayında, mayın ilk yarısında havaların son dərəcə qeyri-sabit keçməsi, kənd təsəsrrüfatı üçün o qədər də əlverişli olmadığı qənaətindədirlər.

Müəllif Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin məlumatlarına istinadən bu il aprelin 17-dən 22-dək şimal enliklərindən uzun sürən soyuq hava kütlələrinin ölkəyə daxil olaraq qeyri-sabit hava şəraiti yaratdığını, dağ və bəzi dağətəyi rayonlarda qar örtüyünün qalınlığının 2-14 santimetrə çatdığını, aprel ayında yağan yağıntıların miqdarının bəzi rayonlarda aylıq normanı keçdiyini, mayın ortalarında isə bəzi dağlıq rayonlara dolu düşdüyünü də diqqətə çatdırır.

Kombayn yoxluğu - məhsul itkisi

"Marja.az"da isə "Kombayn tapılmır, arpa sahələrdə məhv olur - fermerlər aldadılır" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif kənd təsərrüfatında biçinlə bağlı fermerlərin üzləşdikləri problemlər, texnika çatışmazlığı və bunun səbəb ola biləcəyi mümkün məhsul itkiləri barədə bildirir.

Müəllif deyir ki, əksər bölgələr kimi, Biləsuvarda da arpa biçininə start verilib, bu il məhsuldarlıq da yüksəkdir, amma kombayn çatışmazlığı üzündən fermerlər biçin işini apara bilmirlər.

Yazı müəllifinin sözlərinə görə, Biləsuvarın İsmətli kəndində də 500 hektara yaxın taxıl əkilib, bu il məhsuldarlıq da yüksək olub.

Müəllifin sözlərinə görə, təsərrüfat sahiblərinin sözlərinə görə, məhsul günü-gündən məhv olur.

"Orta hesabla 30 sentener götürülməli idi. Artıq vaxtında biçilmədiyinə görə 7-8 senteneri məhv olub. Yaxın 2-3 gündən sonra isə məhsulun 50 faizi məhv olacaq. Bir həftə sonra isə sahəyə kombayn girsə sünbüllər qırılıb töküləcək", deyə təsərrüfat sahiblərindən biri problemini açıqlayır.

Müəllifə görə, digər fermer də həmkarının fikrini təsdiqləyərək, biçinlə bağlı texnika çatışmazlığı ən qısa müddətdə aradan qaldırılmasa ciddi məhsul itkisinin qaçılmaz olacağını bildirir: "3 hektar səhədə arpa əkmişəm. Orta hesabla 10 ton götürməli idim. Əgər 2-3 günə arpa biçilməsə mən 3-4 ton məhsul götürəcəyəm", deyə digər fermer üzləşə biləcəyi mümkün məhsul itkisinin həcmi barədə açıqlama verib.

Yazı müəllifi fermerlərə istinadən deyir ki, iş adamları aidiyyatı qurumlara müraciət etsələr də, heç bir müsbət nəticə əldə etməyiblər.

"Hər dəfə deyirlər "gedin, sabah gələcək". Bir həftədir yollardayıq, kombayn göndərilmir. Arpa isə gözləmir, məhsul yetişdikcə yerə tökülür", deyə fermerlərdən biri yenə məhsul itkisilə rastlaşacaqlarını nəzərə çatdırır.

Müəllifin sözlərinə görə, sahələrdə biçinlə bağlı yaranmış problemə Biləsuvar Dövlət Aqrar İnkişaf Mərkəzi də münasibət bildirib.

Müəllif vurğulayır ki, Mərkəzdən deyilib ki, taxıl biçini növbəli sistem əsasında aparılır və yaxın günlərdə İsmətli kəndinə də növbə çatacaq və orada arpa biçininə başlanılacaq.