Media-icmal 10.07.17

Ölkədə inşaat sektorunun durumu, manatın yaxın pespektivi, ölkəyə buğda idxalının səbəb və nəticələri bugünkü (10 iyul, 2017-ci il) mediadan seçmələrdir.

İqtisadi inkişafın indikatoru- inşaat

"Azərbaycan" qəzetində "İqtisadi inkişafı göstərən sahə - tikinti sektoru" sərlövhəli (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=125809) məqalədə tikinti sektorundakı durum dəyərləndirilir.

Müəllif tikinti sektorunun fəaliyyətini hər bir ölkənin iqtisadi durumunu və imkanını göstərən sahələrdən biri adlandırır və müəllifə görə, əgər bu sektorda canlanma varsa, deməli, həmin ölkə iqtisadi cəhətdən inkişaf edir.

Yazıda vurğulanır ki, tikinti sektorunda əsl canlanma Azərbaycana neft pulları daxil olduqdan sonra başlayıb, odur ki, ilk növbədə vacib infrastruktur layihələrinin və quruculuq-abadlıq işlərinin həyata keçirilməsinə start verildi.

Ardınca sosial xarakterli tikinti layihələrinin icrasına başlanıldı: "Öncə qaçqın və məcburi köçkünlər üçün hər cür şəraiti olan abad qəsəbələr salındı, sonra müharibə əlillərinə və veteranlarına dövlət tərəfindən əvəzsiz olaraq evlər tikilib verildi".

Müəllif deyir ki, hazırda inşaat sektorunda dövlət müəssisələrilə yanaşı, özəl şirkətlər də iştirak edirlər, hökumət bu qurumlara da dəstəyini əsirgəmir: "Bu ilin yanvar-may aylarında tkinti sektoruna qoyulan ümumi sərmayənin 69,8%-nin qeyri-dövlət müəssisələrinin payına düşməsi məhz bunun göstəricisidir. Hazırda Azərbaycanda mükəmməl tikinti sənayesi formalaşıb".

Müəllif deyir ki, əvvəllər xaricdən idxal edilən bir çox tikinti materialları indi ölkədə istehsal olunur, hətta onların bəziləri xaricə də ixrac edilir və ölkə əhalisinin xeyli hissəsi isə bu sektorda çalışmaqla öz güzəranını qurur.

Məqalədə ölkədə tikinti sektorunun dinamik inkişafını qoruyub saxlamaq üçün dövlət tərəfindən bir sıra layihələrin həyata keçirildiyi xatırladılır: "Bunlardan biri köhnə, yararsız yaşayış binalarının sökülərək yerində müasir evlərin tikilməsidir. Bu pilot layihə geniş şəkildə ilk olaraq paytaxtın 1-ci mikrorayonunda reallaşdırılacaq. Həmin ərazidəki ötən əsrin 50-60-cı illərində tikilmiş beşmərtəbəli panel evlər söküləcək, əvəzində çoxmərtəbəli yeni binalar inşa olunacaq".

Müəllif deyir ki, əhalinin mənzillə təmin edilməsinin digər yolu sosial mənzillərin tikilməsidir ki, bu məqsədlə Mənzil İnşaatı Dövlət Agentliyi yaradılıb və qurum əsasən gənc ailələri uzunmüddətli kredit hesabına əlverişli qiymətlə mənzillə təmin edir, digər tərəfdən, belə mənzillərin tikilməsi az və orta təminatlı ailələr üçün xüsusilə vacibdir.

Müəllifə görə, sosial mənzil tikintisi bu sektorda sahibkarlığın inkişafını stimullaşdırır, bu ilin yanvar-may aylarında əsas əsas kapitala yönəldilən 6 milyard manata yaxın vəsaitin 5,2%-i tikintiyə istiqamətləndirilib və ümumi inşaat işlərinin 87,6%-ni qeyri-dövlət tikinti müəssisələri yerinə yetirib ki, bu da bu sektorda sahibkarlığın üstünlüyünü göstərir.

Manatın "trayektoriyası" Mərkəzi Bankdan asılı

"Yeni Müsavat" qəzeti "Manatın devalvasiyası yenidən gündəmdə" sərlövhəli (http://musavat.com/news/manatin-devalvasiyasi-yeniden-gundemde_452075.html) məqalədə manatın yaxın perspektivdə durumunu ekspert Vüqar Bayramlı ilə müzakirə edir.

Müəllif dolların bahalaşması fonunda birbaşa olmasa da dolayısı ilə manat üçün də təhlükə yarandığını, ekspert Qubad İbadoğlunun bu günlərdə manatın devalvasiyası ehtimalı haqda açıqlamasını xatırladır.

Ekspert V.Bayramlı isə deyir ki, hazırda Azərbaycan manatına dolların bahalaşması ilə bağlı ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin qərarlarından daha çox Mərkəzi Bankın qərarları təsir edir.

V.Bayramlı deyir ki, FED-in uçot dərəcələrinin artırılması ilə bağlı qərarın manata təsir etməməsi manat bazasının kiçik olması, onun məzənnəsinə Mərkəzi Bankın təsir imkanları, neftin qiymətinin azalması və idxalın məhdudlaşması ilə bağlıdır: "Biz 2017-ci ilin sonunadək avqustun ikinci yarısında, sentyabrın birinci yarısında və dekabr ayında dollara tələbin artacağını proqnozlaşdırırıq".

Ekspertə görə, birinci dövrdə dollara tələbin artması birbaşa yeni dərs ilinin başlaması ilə bağlı məktəb ləvazimatlarına olan tələbin artması ilə bağlıdır və bu tələbat idxal hesabına həyata keçirilir, bu da dollara tələbin atması deməkdir.

V.Bayramlı dekabr ayında yenidən dollara tələb artımını bu aydakı bayramlarla, xarici səfərlərin arması ilə əlaqələndirir və bu səbəbdən idxala tələbin artdığını deyir.

Ekspert deyir ki, eyni zamanda dövlət və özəl müəssisələrin xarici borc öhdəliklərinin artması ilə bağlı ilin sonunda dollara tələbin artacağını söyləməyə əsas verir: "Dollara tələbin artmasının manatın məzənnəsinə necə təsir göstərməsi isə birbaşa manat bazasının və Mərkəzi Bankın mövqeyindən asılı olacaq. Mərkəzi Bank artan tələbi ödəməklə mövcud məzənnədəki intervalı qoruyub saxlaya bilər və ya artan tələb fonunda Mərkəzi Bank hərraclarda təklifi artırmayacaqsa, o zaman məzənnəyə təsir göstərəcək. Yəni, məzənnə birbaşa Mərkəzi Bankın qərarları ilə formalaşır".

Buğda çox, keyfiyyəti isə yox...

"Novoye Vremya" qəzetində isə diqqəti "Buğda istehsalı: problem təkcə kəmiyyətdə yox, həm də keyfiyyətdədir" sərlövhəli məqalə cəlb edir. (http://www.novoye-vremya.com/w97727/.../#.WWICMYiLTIU).

Müəllif ölkədə buğda istehsalı və ölkəyə buğda idxalı məsələlərini araşdırır və deyir ki, istənilən ölkənin ərzaq təhlükəsizliyində buğda təminatı ilk sırada dayanır: "Azərbaycan üçün bu ciddi problemdir, çünki, bu illər ərzində buğda istehsalı artsa da ölkə ərzaq buğdası idxal etməkdədir və məsələ təkcə kəmiyyətdə deyil, həm də onun keyfiyyətindədir".

Yazıda rəsmi şəxslərə istinadən ölkə fermerlərinin aşağı keyfiyyətli buğda istehsal etdikləri deyilir, buna səbəb kimi istehsalçıların ya təcrübələrinin olmaması, ya da bu məsələyə ciddi əhəmiyyət verməmələri göstərilir.

Müəllif vurğulayır ki, keçən il 1,854 milyon ton buğda istehsal edilib və bunun ancaq 100 min tonu ərzaq məhsulları hazırlamağa yararlı olub.

Yazıda rəsmi şəxslərə istinadən deyilir ki, hər bir insanın il ərzində 180 kiloqram ərzaq buğdasına tələbatı olur və bu, indiki halda Azərbaycan əhalisi üçün 1,78-1,8 milyon ton deməkdir ki, ölkədə istehsal edilməsi arzu ediləndir.

Müəllifin bildirməsinə görə, bu tələbin əksər hissəsi demək olar ki, idxal hesabına ödənilir, hər il də vəziyyət təkrar edilir, yəni, ölkədə keyfiyyətli buğda istehsal olunmur.

Yazıda müstəqillik dövründə buğda istehsalı ilə bağlı çoxsaylı qərarların verildiyini, iri dənli bitkilər təsərrüfatlarının yaradıldığı deyilir. Həm də vurğulanır ki, buğda istehsalı da artıb, amma yenə də keyfiyyətli buğda məsələsi müzakirə mövzusu olaraq qalır: "Buğda idxalına gəlincə, keçən il 2015-ci il ilə müqayisədə idxal 18,2% artıb. Halbuki, dövət proqramına əsasən 2015-ci ildən buğda idxalından imtina olunmalı idi".

Müəllif deyir ki, bu ilin yanvar-aprel ayları üçün hələlik buğda idxalı 261,4min tondur, bu keçən ilin analoji dövrülə müqayisədə 47% azdır və bu, ola bilər ki, bütünlükdə ölkəyə idxalın azalması çərçivəsində belə görünür, belə azalma 2016-ci ildə də qeydə alınıb, amma illik hesablamada məlum olub ki, buğda idxalı artıb.

Yazıda vurğulanır ki, ölkədə 19 iri dənli bitki təsərrüfatı var ki, məhsuldarlıq yüksəkdir, fermerlərə çoxtərəfli güzəştlər də edilib, amma bunlar yüksək məhsuldarlığı təmin etməyib, bu isə hektara 45 sentner buğda istehsalı deməkdir.

Müəllif hesab edir ki, buğda idxalından imtina etmək üçün məhsuldarlığın və istehsal həcminin yox, həm də buğdanın keyfiyyətinin artması zəruridir, hələlik bu yoxdur, görülən tədbirlər səmərəsiz olub, belə keyfiyyətli məhsil olmadan isə ərzaq təhlükəsizilyindən danışmaq, sadəcə, mənasızdır.

Ziya Məmmədovun tikdiyi binalar sürüşür - Təhlükə http://www.bizimyol.info/az/news/7497.html

Yasamal rayonu, II Alatava qəsəbəsində, Bakı Avtovağzalı Kompleksinin yaxınlığında çoxmərtəbəli binaların tikintisi davam edir. Uzun müddətdir ki, adıçəkilən ərazidə tikinti işləri müəyyən səbəblərdən dayansa da bir neçə gündür yenidən prosesə start verilib.

Musavat.com xəbər verir ki, bu ərazi sürüşmə zonası hesab olunduğundan tikinti prosesi aidiyyəti qurumların tələbi ilə dayandırılıb. Lakin qeyri-müəyyən əsasla yenidən tikinti davam etdirilir.

Ərazidə 10-a yaxın yaşayış binası yerləşir. Binalardan bir neçəsi yaşayış üçün tam hazır vəziyyətə gətirilsə də digərlərində təmir və tikinti işləri davam etdirilir. Yerli sakinlərin dediklərinə görə, əvvəllər bu binalarda mənzil satışı dayandırılsa da son zamanlar satışa start verilib.

Müşahidələrimiz zamanı da binaların həyətində mənzil almaq üçün müraciət edən vətəndaşlar gözə dəydi. Öyrəndik ki, tikinti aparan şirkət Ziya Məmmədova məxsus olan "MAİN Construction" LTD-dir.

Müştəri qismində yaxınlaşıb mənzillərin qiymətini öyrənməyə və binalara baxış keçirməyə cəhd etdik. Satış şöbəsinin müdiri Rəfael adlı şəxs bizə uçurumun ən hündür yerində inşa olunan 20 mərtəbəli binanın 7-ci mərtəbəsindən mənzil təklif etdi. Bu mənzil üçün ilkin ödəniş 40 min manatdır, aylıq ödəniş isə 36 ay müddətinə hər ayı 3000 manatdan hesablanır.
Qeyd edək ki, mənzil alacaq olduğumuz bina sürüşmə zonasının ən pik nöqtəsindədir. Binanın bünövrəsindən 30-35 metr aralıda on metrlərlə dərinliyi olan uçurum uzanır. Bakı Avtovağzalı Kompleksindən baxarkən həmin binanın necə təhlükəli yerdə olduğu daha aydın görünür.

Alatava sakinləri ilə söhbət zamanı bəlli olur ki, sovet dövründə həmin ərazidə kimsəsiz uşaqlar üçün pansionat yerləşib, lakin sürüşmə zonası olduğundan həmin ikimərtəbəli binanı söküblər: "Bildiyimiz odur ki, 10 ildir bu binaların tikintisi davam edir. 2008-2009-cu illərdə ilk iki binanın inşasına başlanıldı. Sonradan ətrafdakı həyət evlərini alıb, binaların sayını çoxaltdılar. 2-3 il fasilədən sonra ərazidə tikinti işləri yenə başladı. Binalar keçmiş nəqliyyat naziri Ziya Məmmədova məxsusdur. Alatava camaatı buranı "Ziyanın binaları" kimi tanıyır".

Onu da qeyd edək ki, satış şöbəsinin əməkdaşları da binanın Ziya Məmmədova və qardaşı Elton Məmmədova məxsus olduğunu bildirdilər. Müşahidələrimiz zamanı hazır binalarda çox az sayda ailənin məskunlaşdığının şahidi olduq. 20 mərtəbədən ibarət olan binada sükut hökm sürür.

Məhəllə sakinləri bunun səbəbini ərazinin sürüşmə zonası olması ilə əlaqələndirdilər: "Tam hazır vəziyyətdə olan 4-5 bina var. Lakin mənzil almağa gələn yoxdur. Bura barədə tez-tez xəbərlər yayılırdı ki, sürüşmə zonasıdır. Bəlkə də ona görə camaat qorxur. Sözün açığı, bu ərazi sürüşməyə meyllidir. Nə qədər betonlasan da, təhlükə riski böyükdür. Bildiyiniz kimi, Bakı Avtovağzalı Kompleksinin yolu çökdü. Çatlar, yarğanlar əmələ gəldi. Dövlət bu binalara nəzarət etməli, yüzlərlə vətəndaşın həyatı riskə atılmamalıdır".

Binaların yerləşdiyi ərazinin sürüşmə zonası olub-olmadığını öyrənmək üçün ekoloq Telman Zeynalovla əlaqə saxladıq. O bildirdi ki, həmin ərazinin sürüşmə zonası olması haqqında rəsmi məlumat yoxdur: "Mən ərazini sürüşmə zonası hesab etmirəm. Son dövrlər Abşeron ərazisində həddindən çox yataqlar var. Neft, qaz istehsal etdikdə boşluqlar yaranır. Bu səbəbdən çoxmərtəbəli binalar çökə bilər. Ən qorxulusu budur. Xəzərin səviyyəsi 2030-cu ildə 1 metr 50 santimetr qalxacaq. Əgər çökmə baş versə, binaların zirzəmiləri suyun altında qalacaq. Hökumətin bu barədə nə düşündüyünü bilmirəm. Bu işləri icra edəndə mütəxəssisləri cəlb etməlidirlər, bu sahədə çalışan QHT rəhbərlərinin təcrübəsindən istifadə etməlidirlər".