Media-icmal 12.05.18

Əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi, südçülük sahəsindəki vəziyyət, "sözü keçmək" və "tapşırma"nın cəmiyyətdə yeri bugünkü (12 may, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

İş yerləri də artır, gəlir də, alıcılıq qabiliyyəti də...

"Azərbaycan" qəzeti "İş yerləri çoxalır, gəlirlər artır, alıcılıq qabiliyyəti yüksəlir" sərlövhəli məqalədə ölkədə sosial müdafiənin gücləndirilməsini dəyərləndirir.

Əhalinin sosial müdafiəsinin müavinətlər, təqaüdlər, sosial yardımlar, sosial ödənişlər və s. müxtəlif formaları olduğunu deyən müəllif vaxtaşırı bu resursların artırıldığını bildirir, amma işlə təmin olunmanı sosial müdafiənin ən etibarlı forması adlandırır.

Müəllif prezident İlham Əliyevin andiçmə mərasimindəki çıxışında vətəndaşların rifahının daim dövlətin diqqət mərkəzində olacağını, son 15 ildə maaşların təxminən 7 dəfə, pensiyaların 10 dəfədən çox artdığını vurğuladığını xatırladır: "...yoxsulluq təxminən 50 faizdən 5,4 faizə düşüb. İşsizliklə bağlı böyük işlər görülüb, işsizlik Azərbaycanda 5 faiz səviyyəsindədir. Son 15 il ərzində əhalinin sayı 1,5 milyon nəfər artıb, ancaq iş yerləri də təxminən o səviyyədə artıb".

İş yerlərinin açılması ilə bağlı müəllif deyir ki, bu il Mingəçevir Yüngül Sənaye Parkında iki böyük müəssisənin açılışı olub, bu müəssisələrdə ən azı 700-750 nəfər işlə təmin edilib, Neftçala Sənaye Məhəlləsində avtomobil zavodunun istifadəyə verilməsilə burada 300-dən çox yerli sakin" işlə təmin edilib.

Müəllif deyir ki, investisiya təşviqi mexanizmi də bu istiqamətdə uğurlu nəticələr verir: "Bu layihələrin icrasına qoyulacaq və qoyulmuş sərmayələrin həcmi 2,3 milyard manatdır. Təkcə həmin investisiya təşviqi proqramının icrası nəticəsində ölkəmizdə 17 min yeni iş yeri açılacaq".

Müəllif iş yerlərində əməkçilərin maaşlarının artdığını da vurğulayır və rəsmi statistikaya istinadən 2018-ci ilin yanvar-fevral aylarında ölkə iqtisadiyyatında muzdla çalışanların orta aylıq nominal əməkhaqqının ötən ilin eyni dövrünə nisbətən 2,2 faiz artaraq 510,8 manat olduğunu deyir.

Müəllif deyir ki, gəlirlərin artması əhalinin alıcılıq qabiliyyətini yüksəldir, bunun nəticəsidir ki, hesabat dövründə pərakəndə ticarət şəbəkəsindən hər istehlakçı orta hesabla ayda 289,2 manatlıq və ya ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 16,8 manat çox əmtəə alıb.

Mayası baha, özü ucuz süd

"Marja.az"da isə "Bu gedişlə davam gətirə bilməyəcəyik, yalvarırırq-yeni nazirdən kömək istəyirlər" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif süd istehsalçısı olan fermerlərə istinadən ölkədə südçülüyün vəziyyətini araşdırır və deyir ki, fermerlər südün maya dəyərinin baha, satış qiymətinin isə ucuzluğundan şikayətçidirlər.

Süd istehsalçısı olan Elşən Quliyev fermerlər adından bildirir ki, südün qiymətinin aşağı düşməsi araşdırılmalıdır: "Monitorinq aparılmalıdır ki, həqiqətən südün alış qiymətinin aşağı olmasının səbəbi quru süddür, yoxsa digər amillər...İki ildir fəaliyyət göstərirəm, heç kimin xəbəri yoxdur ki, mən nə ilə məşğulam. Bir uçot, reyestr yaradılmalıdır. Gündəlik 1 ton civarında süd istehsal edirəm, litrini 40-45 qəpikdən satıram, bu nə deməkdir? Bu gedişlə mövcud vəziyyətə davam gətirə bilməyəcəyik".

Müəllif deyir ki, fermerlər yemin bahalığından da şikayətçidirlər, belə ki, yoncanın bir dərzini 5 manata, qarğıdalı yemini isə 35-43 qəpiyə alırlar, keçən ildən bu ilə yonca 2 dəfə bahalaşıb: "Kəpək niyə bahalaşmalıdır? Mən südü 45 qəpiyə satıb pul qazana bilmirəm. Südün 1 litrindən 20 qəpik və ya ümumi dövriyyədən 20% gəlir istəyirəm. 10-a yaxın işçi işlədirəm, nə edim? Fermanı bağlayıb onları işdən çıxardım?".

E.Quliyev deyir ki, vəziyyət barədə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə məlumat verib, bildirib ki, bir ay ərzində nazirlə görüşə bilməsə, çənin ağzını açıb südü yerə tökəcək.

Müəllif vurğulayır ki, "Şahdağ" fermer təsərüfatının nümayəndəsi Yusif Cəlilov da bu sahədə problemlərdən şikayət edir: "2017-2018-ci ildə süd satışı ilə əlaqədar üzləşdiyimiz problemi heç vaxt görməmişəm. Gündəlik istehsalımız 10 tondur, bunun 8-9 tonunu satışa çıxardırıq. Biz bu südü sata bilmirik, emalçılara yalvarırıq. Satdığımız halda da pulunu ala bilmirik. 150 əməkdaşımız var, onların əməkhaqlarını heyvanları satıb ödəyirik. Belə getsə bir il davam gətirə bilməyəcəyik".

Müəlif deyir ki, Azərbaycan Süd və Süd Məhsulları İstehsalçıları və İxracatçıları" İctimai Birliyinin (ASEB) sədri Samir Eyyubov problemi bildiyini söyləyib: "Hazırda 1 litr südün maya dəyəri 62 qəpikdir, alış qiyməti isə 40-45 qəpikdir və istehsalçılar hər litr süddə 20-25 qəpik ziyan edirlər"

S.Eyyubov deyir ki, südün alış qiymətinin qaldırılmasının tərəfdarı deyil, çünki bu süd məhsullarını bahalaşdıracaq, odur ki, südün maya dəyərinin aşağı salınmasının tərəfdarıdır, dövlət isə fermerlərə kooperativlər yaratmaqda dəstək verməlidir: "Kooperativlər fermerlərin daha aşağı qiymətlə yem bazası formalaşdırmalarına gətirib çıxaracaq. Həmçinin 1 litr südə dövlət tərəfindən müəyyən subsidiya ödənilməsini təklf etmişik. Süd istehsalçısı həm subsidiya aldığına, həm də yem xərclərində qənaət etdiyinə görə süd satışından xalis gəlir götürə biləcək".

Günümüzün "sözü keçmək" və "tapş" bəlası

"Exo" qəzetində isə "Nüfuz" Azərbaycanda: sovet dönəmində və gün" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif hamıya tanış və hətta günün reallığı olan "sözü keçmək", "tapşırılma" kimi neqativin sovet dönəmindən başlayaraq bu günə qədər davam etməsini müzakirəyə çıxarır.

Müəllif deyir ki, sovet dönəmində bu məqamın əhatə dairəsi qıt olan ərzaq, paltar, yeyinti məhsulları əldə etməkdən ta işə düzəlməyə qədər geniş idi.: "İndi bu məqamın bəzi istiqamətləri sıradan çıxıb, amma bəziləri hələ də fəaliyyətdədir". Müəllif iddia edir ki, "sözü keçmək" və "tapş" indi də var, özü də indiki böhranlı zamanda bu özünü daha çox iş əldə etmək sahəsində göstərir: "Pul və baş olduqda nəyi istəsən əldə edə bilirsən, təkcə yaxşı vəzifədən başqa... odur ki, "tapşırma" hələ də qalır, özü də indiki vaxtda məlum olur ki, bu, hamıya və ya çoxlarına lazımdır".

Müəllif deyir ki, tək-tük işədüzəltmə büroları da var, ona da bəxtin gətirməsi lazımdır və bunu izah edir: "Tutaq ki, sizinlə bağlı SV sayta yerləşdirildi, məlum olur ki, kimsə sizdən əvvəl bu və ya başqa yerə düzəlib. Səhərdən axşama kimi vakansiyalara nəzər salsanız belə, hansısa iş adamının sizi işsiz qalan qohumundan əvvəl işə götürəcəyinə zəmanət yoxdur. Ondan ötrü iş adamının anası, yaxın-uzaq qohumları ağız açacaq, sizdən ötrü kim xahiş edəcək?"

Müəllif deyir ki, zaman formasiyalar, münasibətlər sistemi dəyişsə də Bakıda işə qəbul məsələsində "sözü keçmək" və "tapşırılma" hələ də qüvvədədir və sosioloji sorğular göstərir ki, bu hal dövlət strukturlarında və büdcə təşkilatlarında geniş yayılıb.

Müəllif vurğulayır ki, bu məqam özəl sahədə də var, əsasən də "özünkülər"dən ibarət olan kiçik və orta biznes qurumlarında mövcuddur.

Müəllifin deməsinə görə, indi vakant yerləri çox halda təklif edilən ixtisasdan uzaq şəxslər tuturlar, bunun nəticəsindən isə bütün kollektiv əziyyət çəkir.

Müəllifin daha bir iddiası budur ki, sovet rejimi dağıldıqdan sonra Azərbaycanda "klançı"lık kimi şərq milli xüsusiyyəti özünü göstərdi: "DYP-çi oğlu ancaq "DYP-çi ola bilər, çörəkçi ola bilməz, çörəkçi oğlu da DYP-çi ola bilməz.

Bu yaxınlarda yuxarıdan zənglə hansısa layihə təşkilatına yaxşı iş və maaşla pensiyaçını "oturdublar. Hər yerdə belədir".

Bunun ədalətsizlik olduğunu deyən müəllif cəmiyyətə "siz necə düşünürsünüz?" sualını ünvanlayır.