Media-icmal 16.09.2016

Konstitusiya islahatları zamanın tələbidir

“Azərbaycan” qəzeti “Azərbaycanın idarəçilik ənənələrində yeni səhifə açılır” (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=105236) sərlövhəli məqalədə sentyabrın 26-da kçeirilməsi gözlənilən referendum barədə düşüncələri müzakirəyə çıxarır.

Müəllifin fikrincə, sentyabrın 26-da keçiriləcək referendum Azərbaycan tarixində yeni səhifə açacaq və müstəqil qanunvericilik və dövlət sisteminin əsaslarını müəyyən edəcək.

Müəllif deyir ki, ümumxalq səsverməsi keçirilməsilə bağlı dövlət başçısı İlham Əliyevin irəli sürdüyü təşəbbüs siyasətçilər tərəfindən birmənalı dəstəklənir: “Konstitusiya islahatlarının həyata keçirilməsi zamanın tələbidir, həmçinin Azərbyacanda sabitliyin qorunmasına xidmət edir”.

Müəllif YAP-çı deputat Aydın Mirzəzadəyə istinadən deyir ki, Konstitusiyaya təklif  edilən dəyişikliklərlə ölkənin dövlət idarəçilik sistemində böyük yenilik olacaq: “Təklif olunan dəyişikliklər 2 qrup məsələləri həll edəcək. Birinci qrup demokratiyanın dərinləşməsi, insan hüquq və azadlıqlarının dövlət tərəfindən təminatlı olması, ikinci qrup isə dövlət idarəçiliyi mexanizminin daha da təkmilləşdirilməsidir”.

A.Mirzəzadənin düşüncəsinə görə, seçkilərdə yaş məhdudiyyətinin götürülməsi 18 yaşı tamam olan hər bir kəsin mütləq parlamentin üzvü seçiləcəyi anlamı deyil, seçilmək hüququnun tanınmasıdır. Deputat deyir ki, Azərbaycan əhalisi çox olan dövlətlər qrupuna daxil olub, böyük əhalisi olan ölkənin idarə edilməsinə yeni mexanizmlər tətbiq edilməlidir. Bütünlükdə isə deputat təklif edilən dəyişklikləri günün tələbləri və çağırışı kimi dəyərləndirir.  

Deputat dəyişikliklərdə ordunun statusunun dəqiqləşdirilməsinin də yer almasına diqqət çəkir, siyasi hakimiyyətin ordu siyasəti arasında sərhədlərini müəyyn etditini vurğulayır. 

Deputat Rövşən Rzayev də Konstitusiyaya dəyişikliklərin ölkənin mövcud inkişafından və günün tələbindən doğduğu düşüncəsindədir: “Konstitusiyaya təklif olunan əlavə və dəyişikliklər inkişaf dövrünün bir mərhələsidir”.

Bu dəyişikliklərə münasibətdə deputat Fəzail İbrahimli də həmkarlarından fərqli fikir yürütmür.

Hökumət kütləviliyi gözləmirdi          

“Azadlıq.info” saytı “Bir mitinqin qorxusu, pərtlikdən doğan sərtlik” sərlövhəli (http://www.azadliq.info/156777.html) məqalədə Milli Şuranın sentyabrın 11-də keçidiyi mitinqə hakimiyyətin münasibəti müzakirə edilir.

Müəllifin fikrincə, bu askiya xeyli suallara aydınlıq gətirib, xeyli tərəddüdlərə son qoyub: “Tam əminliklə demək olar ki, 11 sentyabr mitinqi son 10 ilin ən güclü mitinqi idi və bunu vicdanı olan hər kəs təsdiqləyir”.

Müəllifin fikirincə, hökumət apardığı uzun illərin repressiyalarından, qorxu maşınının işə salınmasından, anti-mitinq təbliğatının aparılmasından sonra belə mitinq gözləmirdi. Müəllifə görə, hökumət mitinqin fiaskoya uğrayacağına və müxalifətin arqumentsiz qalacağına əmin idi, Müəllif bu mənada sentyabrın 11-də keçirilən aksiyanı Milli Şuranın yeni bir tarix yazması kimi dəyərləndirir.

Müəllif bu dəfə də rəsmi Bakının anti-mitinq təbliğatı apardığını, amma istədiyi nəticəyə nail olmadığını bildirir və nəticəni belə dəyələndirir: “11 sentyabr mitinqinin fiaskoya uğradığını iddia edənlərin,özləri fiaskoya düçar olublar. Bu mitinqi “şərh” edən rejim analitikləri o qədər pərt vəziyyətə düşüblər ki, “mitinqdə FETÖ və radikal islamçı rəngi” başlıqlı məqalə yazıblar”.

Müəllif iddia edir ki, hökumət həqiqi “gülənçi”lərə qarşı mübarizə apara bilmədiyi üçün bu adla hədəf kimi demokratik müxalifəti seçib. Hökumətin mitinqə “islamçı” damğasına gəlincə, müəllif inanclı insanları cəmiyyətin tərkib hissəsi sayır və onların aksiyada iştirakını təbii adlandırır. Müəllifin fkirincə, aksiyaya qoşulduqlarına görə hakimiyyətin inanclı insanları qınaması hökumətin tolerant olması siyasətini darmadağın edir: “Əgər bu inanclı insanlar YAP hakimiyyətini mədh etsəydi, AzTv-lər gecə-gündüz inanclı insanların vətəndaş mövqeyindən dəm vurardı”.

Müəllifə görə, mitinqin kütləviliyi hökuməti mitinq əleyhinə təbliğatda vətəndaşı aşağılamaq yolu tutmağa vadar edir. Müəllif deyir ki, hökumət başa düşür ki, xalq narazıdır, hökumətin nüfuzu yoxdur və alternativ mövcuddur. Müəllif proqnoz verərək sentyabrın 17-nə təyin edilən mitinqdə kütləvilik biraz da artatacağı halda hökumətin yeni şər kampaniyasına start verəcəyini bildirir: Bir sözlə, hökumət komandası mitinqlərdən qorxuya düşüb və özünü düzəltmək əvəzinə, alternativləri əyməyə cəhd edirlər. Amma xalq öz taleyinə sahib çıxsa, meydanlara axışsa hökumət mütləq hesablaşcaq”.

Deputat səhmləri yığır?

“Bizim Yol” qəzeti “Deputat son bir ayda səhmə 200 min manat yatırıb” sərlövhəli məqalədə (http://www.bizimyol.info/news/84582.html) deputat Ağalar Vəliyevin  özünə məxsus tikinti şirkətinin qiymətli kağızlarını “yığmasını” araşdırır.

Müəllif deyir ki, deputat səhm paketinə nəzarət etdiyi “Azəraqrartikinti” ASC-nin səhmlərini “yığmağa” başlayıb.  Müəllifə görə, son bir ayda “Bakı Fond Birjası” QSC-də (BFB) “Azəraqrartikinti” ASC-nin səhmlərinin alqı-satqısı üzrə 78 əqd bağlanılıb. Daha sonra mqaələdə bu əqdlərin hansı tarixlərdə bağlanması sadalanır. Müəllifin fikrincə, əqdlər hər birinin nominal dəyəri 20 manat olan 9 620 səhmin (192 400 manatlıq) realizəsini nəzərdə tutur. Əqdlərin az qala hamısında 130 səhmin alınıb-satılması şirkətin minoritar səhmdarlarının kütləvi şəkildə payından imtina etməsindən xəbər verir. Müəllif deyir ki, deputat son bir ayda aldığı səhmlərə nominal dəyəri ilə 187 200 manat xərcləyib.

Müəllif apardığı araşdırmalara istinadən keçən il və bu ilin əvvəlində ASC-nin səhmlərinin bir ucdan yığıldığının müəyyən edildiyini deyir. Müəllifə görə, nominal qiymət 20 manat olsa da real satış qiyməti “qara bazar”-da bundan bahadır. Çünki birja qiymətləri çox vaxt “qara bazar” qiymətlərini əks etdirmir. Müəllif deyir ki, birja razılaşdırılmış əqdləri rəsmiləşdirir, real satıcı və alıcı ortaya çıxanda onları bir-biri ilə əlaqələndirir, işini bitmiş sayır.

Müəllifə görə, son iki ildə səhmlərə xərclənən vəsait bundan iki dəfə çoxdur. Müəllifin fikrincə, prosesin bir xeyli vaxt davam etməsi nəzərə alınsa, deputat yarım milyonluq səhmi artıq özününküləşdirib: “ A.Vəliyevin səhmləri öz adına alması vacib deyil, əlavə diqqət cəlb etməmək üçün bunu yaxınlarının adından da edə bilər. Kotirovkalarda alanın kimliyi göstərilməsə də, adətən belə kütləvi “yığım” müəssisənin paket sahibi tərəfindən aparılır”.

Müəllif vurğulayır ki, “Azəraqrartikinti”nin səhmlərinin bölgüsü qapalı aparılıb və 15% səhm kollektivə özəlləşdirmə payları qarşılığında verilib. Səhmlərin ümumi sayı isə 561 470-dir. Onların əsasında ASC-nin 11 229 400 manatlıq nizamnamə kapitalı formalaşıb. Bir müddət əvvəl ASC-nin səhmdar sayı 4319 nəfər idi. Müəllifə görə, 2600 manat qiyməti olan səhmlər üçün işçilərə 300 manat verildiyi iddia edilir və bu, işçilərin səhmlərini təhvil verməyə məcbur edilməsi kimi dəyərləndirilir.  

Müəllif deyir ki, iki ay əvvəl şirkətin iflas həddində olduğu yazılsa da, səhmlərin satın alınmasından belə görünmür. Amma şirkətin mənfəətə çıxdığı barədə hər hansı hesabat da yoxdur.

Müəllif deyir ki, “Azəraqrartikinti” ASC-nin idarə heyətinin sədri Ağalar Vəliyevə səhmlərin neçə faizinin məxsus olduğu barədə informasiya verilmir, illik hesabatı KİV-də açıqlanmır, hesabatların şəffaflığı təmin edilmir, ictimaiyyətdən gizlədilir.

Banklar inamı qaytarmaq üçün nə etməlidir?

“Exo” qəzetində “Azərbaycanda bir bank belə şəffaf işləmir” sərlövhəli məqalə oxumaq  olar. (http://www.echo.az/article.php?aid=105492)

“Bütünlükdə,  demək olar ki, Azərbaycanda bir bank belə şəffaf fəaliyyət göstərmir. 33 bankdan ancaq 8-i az-çox vicdanla çalışır”. Bunu qəzetə bank üzrə ekspert Əkrəm Həsənov bildirib. Ekspert deyir ki, maliyyə institutlarının şəffaf işləməsi şərtdir: “İllik və rüblük icmallar hesabatlılığı olmalıdır, risklərin idarə edilməsi barədə danışılmalıdır. Amma banklar bu tələblərə tam həcmdə əməl etmirlər”.

Ekspert deyir ki, bankların əksəriyyəti bunu etmir. Saytlarında bu haqda materiallar yerləşdirmirlər. Amma dünya təcrübəsində var ki, bnklar hətta qanunla tələb edilməyən məsələləri açıqlayırlar ki. inam qazanmaqla daha çox müştəri cəlb edə bilsinlər. Ə.Həsənov deyir ki, ölkədə banklara inamsızlıq çoxsaylı müştəri cəlb edə bilməməyin əsas səbəbidir və müştəri kredit götürəndə də çoxsaylı sənədlər tələb olunması bankın müştəriyə etimadsızlığının göstəricisidir.

Daha sonra ekspert ölkədən pulların qanunsuz çıxarılması məsələsinə toxunur. Onun fikrincə, bunun ən aydın nümunəsi “Beynəlxalq bank”la gedən məhkəmədə özünü göstərir. Onun fikrincə, xadiməyə, sürücüyə kreditlər verilməsi həm də bunun pulların ölkədən çıxarlması üçün edildiyi düşüncəsini doğurur.   

Ə.Həsənov deyir ki, 2015-cildə ilk devalvasiya banklara etimadı laxlatdı, ikinci devalvasiya bunu gücləndirdi. “Amma etimadsızlığın ən yüksək həddi son vaxtlar bəzi bankların lisenziyalarının ləğv olunması ilə daha da güclənib. Bu, insanların banklara inanmamaları səbəbinin ancaq bir hissəsidir.

Odur ki, bankların şəffaf fəaliyyəti təmin olunmadıqca onlara etimad olması inandnrıcı deyil və bundan əlavə, banklar hesabatlılıq məəsləsini ciddi şəkildə həll etməlidirlər. Ekspertə görə, bu, onlara inam yaranmasının ilkin şərtləri sırasında durur.