Media-icmal 17.09.2016

Xarici rəy mərkəzlərinin sorğularının nəticələri, həkim məsuliyyətsizliyi, ölkə iqtisadiyaytının durumu, ölkədəki bahalıq bugünki mediann aparıcı mövzusudur.

Güclü dövlət-güclü xalq-güclü hakimiyyət formulu və rəy sorğusu 

“Azərbaycan” qəzeti “96%-İlham Əliyev Azərbaycanın alternativsiz seçimidir”(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=105346) sərlövhəli məqalə dərc edib. Məqalə 26 sentyabr Konstitusiyaya dəyişikliklər referendumu öncəsi ABŞ və Fransa sorğu mərkəzlərinin rəylərinin nəticələrinə həsr edilib.

Müəllif rəyi soruşulanların 96%-nin İlham Əliyevin prezident olaraq öz vəzifəsini uğurla davam etdirdiyini, 82% -nin referendumda iştirak edəcəyini, 92,8%-nin Konstitusiya islahatlarının lehinə olduğunu, 87%-nin Konstitusiyaya dəyişiklikləri zəruri saydığını, 95%-nin referendum barədə tam məlumatlı olduğunu bildirir.

Sorğunun nəticələrinə görə, 98,4%-i bu qənaətdədir ki, ölkə rəhbərliyi xalqı terror aktlarından tam qoruyur, 95,9%-i isə dünyada qeyri-sabit vəziyyət olduğu halda Azərbaycanın regionda ən sabit ölkə olması düşüncəsindədir.

Müəllifin fikrincə, Azərbaycan 25 illik müstəqillik tarixinin ən güclü dövrünü yaşayır, bölgənin şəriksiz lider dövlətidir, yeni iqtisadi islahat kursu artıq öz səmərəsini göstərir. Müəllif deyir ki, bu uğurlar asan başa gəlməyib və “güclü dövlət - güclü xalq - güclü hakimiyyət” formulunun nəticəsidir. Müəllifə görə, Azərbaycan hakimiyyəti antiazərbaycançı şəbəkənin davamlı təfriqə və təzyiqlərinə dirəniş göstərərək bu uğuru qazanıb və bu fikri dövlət başçısı İlham Əliyevdən sitat gətirməklə gücləndirir: “Bizə təzyiqlər ona görə artır ki, biz öz yolumuzla gedirik, heç kimin qarşısında baş əymirik, özümüzü ləyaqətlə aparırıq, milli maraqlarımızı qoruyuruq, Azərbaycan xalqının maraqlarını hər şeydən üstün tuturuq və bu siyasət davam etdirilməlidir. Bu gün bu siyasət var, bu siyasəti mən aparıram və heç bir qüvvə məni bu yoldan döndərə bilməz”. Müəllifin düşüncəsinə görə, bu, İlham Əliyevin şəxsində Azərbaycan dövlətinin, Azərbaycan xalqının mövqeyi, mübarizəsi və qələbəsidir!

Müəllif deyir ki, referendum öncəsi müəyyən xarici qüvvələr ölkədə sabitliyi pozmaq istəyir, amma bu təşəbbüslər nəticəsiz qalacaq və bunun səbəbi xalqın öz liderinə, onun kursuna olan birmənalı etimaddır: “Bu danılmaz faktı sübut edən çoxsaylı amillərdən biri elə ABŞ və Fransa tədqiqat mərkəzlərinin ölkəmizdə keçirdikləri son rəy sorğusunun nəticələridir”.

Müəllif bir daha sorğunun nəticələrinə əsasən bunları ölkə əhalisinin mütləq əksəriyyətinin prezidentin fəaliyyətini, o cümlədən Konstitusiya islahatlarını tam dəstəkləməsi kimi dəyərləndirir: “Son sorğu bir daha sübut edir ki, Azərbaycanda İlham Əliyev siyasi lider kimi alternativsizdir və xalqın yeganə inam, etimad ünvanıdır”.

Bölgələrin peşəkar həkim problemi

“Azadlıq.info” saytında isə “Həkim binti qadının uşaqlığında unutdu” sərlövhəli məqaləni (http://www.azadliq.info/156882.html) oxumaq olar.

Məqalə, həkim məsuliyyətsizliyini ciddi şəkildə tənqid edir. Müəllif deyir ki, belə bir məsuliyyətsizlik Mingəçevir şəhər sakini Südabə Əbdüləzimovanın başına gəlib. O, 2015-ci ildə Tovuz Rayon Mərkəzi Xəstəxanasında uşaqlıq nahiyəsindən əməliyyat olunub, əməliyyatdan sonra da həmin nahiyədə ağrılar hiss edib. Müayinə zamanı orada bint bükümünün qaldığı aşkarlanıb. Buna görə də, Südabə Əbdiləzimova yenidən əməliyyat keçirməli olub: “Həkim ikinci dəfə də əməliyyatdan sonra səhvə yol verdiyini etiraf edib”, – deyə əməliyyat olunan şəxs Südabə Əbdüləzimova bildirib.

Bu faktdan irəli gələrək müəllif ölkənin bölgələrində belə hallara çox rast gəlindiyini deyir. Bu il aprelin 1-dən Bakıda xəstəxanalara qəbul göndərişə əsaslandığından paytaxtda müalicə almağın mümkünsüzlüyə döndüyünü vurğulayır.

Nazirlik isə son 10 ildə regionlarda və paytaxtda 600 tibb müəssisəsi tikilərək əsaslı təmir edildiyini, yüksək tibbi avadanlıqlarla təhciz olunduğunu, bölgələrdə müalicə işlərinin geniş səviyyədə həyata keçirildiyini deyərək qərarını əsaslı sayır.

Müəllif deyir ki, ekspertlər Bakıda göndəriş əsasında qəbulu normal sayırlar. Amma bölgələrin peşəkar kadr azlığı və düzgün diaqnozun qoyulması kimi ciddi problemləri olduğunu bildirirlər. Onlara görə, bu da bir sıra hallarda xəstələrin əlil olmasına, əmək qabiliyyətini itirməsinə, hətta dünyalarını dəyişməsinə səbəb olur:

“Həkimlər məsuliyyətsizlik edirlər. Müşahidələr onu göstərir ki, xəstə müraciət edərkən həkim diaqnozu dəqiqləşdirmədən müalicəyə başlayır. Xəstənin vəziyyəti ağırlaşanda isə “mənim əlimdən heç bir şey gəlmir, özünü Bakıya çatdır” deyir. Bu, yolverilməz hal sayılır”, – deyə mütəxəssis Soltan Rəhimov vurğulayıb.

Ekspertlər qəzetə onu da bildirir ki, bəzi həkimlərin səhlənkarlığı və ya savadsızlığı səbəbindən insanların həyatları təhlükə altında qalsa da, onlara, demək olar ki, cəza verilmir, cəzasızlıq isə yeni məsuliyyətsizlik törədir. Xəstələrin Bakıda göndəriş əsasında qəbul olunması isə belə dəyərələndirilir: “Bakıda yalnız göndəriş əsasında qəbul olunma isə belə insanların vəziyyətini daha da ağırlaşdırır, bu, xəstələrin İrana, Gürcüstana və s. ölkələrə axınını sürətləndirir”.

Real iqtisadi durum pisə doğru dəyişir

“Exo” qəzeti isə “Manatın kursunu uzun müddət saxlaya bilmərik” sərlövhəli (http://www.echo.az/article.php?aid=105537) məqalədə manatın taleyini ekspert Oktay Haqverdiyevlə müzakirə edir.

Ekspert ölkədəki iqtisadi mənzərəni qəzetə belə təqdim edir: “Deyəsən, böhran Azərbaycan iqtisadiyyatında hələ sürət yığır, ekspertlər nikbin proqnozlar verməyə tələsmirlər, belə ki, real durum günbəgün dəyişir, amma yaxşılığa tərəf deyil. İlin əvvəlindən neft 50 dollarlıq həddi dəf edə bilmir, manat ucuzlaşır, qeyri-neft sektorunun inkişafından isə hələlik danşımağa dəyməz. Ekspertlər açıq deyirlər ki, ölkə iqtisadiyyatı eniş dövründən “durğunluq” dövrünə daxil olur”.

O.Haqverdiyevə görə, Maliyyə Nazirliyi növbəti devalvasiyaya getməyə tələsir, belə ki, manat kütləsi hesabına büdcədəki deşikləri süni şəkildə bağlamaq istəyir. Ekspertə görə, nazirlik xalıqn maliyyə durumunu düşünmür, halbuki, iki devalvasiyadan sonra xalqın həyat səviyyəsi kəskin şəkildə pisləşib. Artıq bu gün xalq “qara günə” saxladığı ehtiyatları xərcləyir.

Ekspert hesab edir ki, manatın növbəti devalvasiyası ağır nəticələrə səbəb olacaq: “Düzdür, manatın kursunu uzun müddət saxlaya bilməyəcəyik, devalvasiya olacaq, amma bunu kəskin şəkildə etmək olmaz.  

O.Haqverdiyev manatın gözlənilən növbəti devalvasiyasının nəticələrini isə belə şərh edir: “Devalvasiyadan əlavə, bir sıra şirkət və müəssisələrin bağlanmaq kimi təhlükəsi var, bu isə iş yerlərinin itirilməsinə səbəb olacaq”. Ekspert deyir ki, son vaxtlar bir sıra yerli və xarici şirkətlər bazarı tərk ediblər, qeyri-neft sektoru isə inkişafa başlamamış enişə gedir, riskləri isə sadalamqla qurtaran deyil. 

Ölkənin iqtisadiyyatının gələcəyi haqda danışan ekspert deyir ki, artıq bunu öyrənmək lazımdır ki, neft əvvəlki qiymətə olmayacaq, odur ki, dövlət büdcəsi də yeni şəraitə uyğun formalaşdırılmalıdır. Onun fikirincə, istənilən şəraitdə ölkə iqtisadiyyatının unkişaf edəcəyi haqda düşüncələr əsassızdır, son vaxtlar  neftin yüksək qiymətinə görə, iqtisadiyyatın inkişafı görünürdü, amma bu, bu sahənin intensiv inkişaf etməsi demək deyildi.

Ekspert deyir ki, iqtisadiyyatın inkişafı xammal, emal, xidmət və s. real sahələrin birgə inkişafı ilə təmin edilə bilər.

Satış üstünlüyü xarici malların xeyrinə 

“Bizim Yol” qəzeti isə “Ölkədə istehsal olunan mallar xaricdən gətirilənlərdən bahadır” (http://www.bizimyol.info/news/84629.html) sərlövhəli məqalədə bu problem araşdırılır.  

Müəllif deyir ki, Azərbaycan devalvasiya müharibəsində uduzur, manatın ucuzlaşdırılması ixracı nəinki artırmayıb, əksinə xarici məhsullar Azərbaycan bazarını işğal edir. Müəllif vurğulayır ki, Rusiya, Türkiyə, Qazaxıstan, Gürcüstan və başqa ölkələrdə istehsal olunan məhsullar yerli istehsal olunan mallar ilə təxminən eyni qiymətə satılır, hətta bəzi hallarda isə daha ucuzdur.

Müəllif fikrini əsaslı göstərmək üçün bəzi malların qiymətində müqayisələr aparır və bildirir: “Kiloqram ilə satılan un üzrə də vəziyyət eynidir. Azərbaycan istehsalı, çəkisi 2 kiloqram olan “Doymak” unu 2,30 manata, “Bismak” 2,35 manata, “Oman” 2,12 manata satıldığı halda, Rusiyadan idxal olunan 2 kiloqramlıq “Tsar” markalı un 2,10 manata, “Qudvill” unu 2.05 manata alıcılara təklif olunur”.

Müəllif deyir ki, makaron, duru yağ, limonadların satışı sahəsində də yerli mallar idxaldan bahadır.

Müəllif vurğulayır ki, qeyri-ərzaq məhsulları satışında xarici və yerli malların qiymətləri təxminən eynidir. Müəllif bu qiymət eyniliyinin yerli malların xeyrinə olmadığını deyir: “Supermarketlərdə xarici malların çeşidi çox, qiyməti də münasibdir. Üstəlik bir çox xarici mallar yerli mallardan keyfiyyətlidir.

Apardığımız müşahidələr göstərir ki, alıcılar da xarici istehsal olan məhsullara üstünlük verirlər”.

Müəllifin fkirincə, 2015-ci ildə Mərkəzi Bank əsas ticarət tərəfdaşlarının valyutalarının dəyərdən düşdüyünü də əsas göstərərək 2 dəfə devalvasiyaya  gedib. Müəllifin fikrincə, bu ddımı atanlar manat ucuzlaşdığı, xarici mallar bahalaşdığı üçün meydanın yerli mallara qalacağı düşüncəsində idilər. Amma bunların heç biri baş vermədi. Müəllif xarici malların ucuzlaşmasının səbəbi kimi gömrükdə inhisarçılığın aradan qaldırılmasını göstərir. İndi qanuni rüsumun ödənilməsilə bir çox malların idxalına icazə verildiyi bildirilir.

Müəllif yerli bazarda yerli malların xarici mallar tərəfindən sıxışdırılmasının yaxşı hal olmadığını deyir, yerli istehsalçılara xərclərin aşağı salınması və keyfiyyəti daha da artırmaq tövsiyəsi verir.