Media-icmal 17.12.18

"Cənub qaz dəhlizi"ndə işlərin gedişi, Mingəçevir İES-də mühafizəçilərin işdən azad edilməsi, problemli kreditlərin həllinə baxış və s. məsələlər bugünki (17 dekabr 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındadır ...

"Cənub Qaz Dəhlizi"nin ehtiyat mənbəyi

"Azərbaycan" qəzeti "Cənub Qaz Dəhlizi"nin ehtiyat mənbəyi" sərlövhəli məqalədə "Şahdəniz-2" layihəsi üçün yekun investisiya qərarı verilməsindən ötən 5 illik tarixi dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, layihə bu müddətdə plan üzrə irəliləyib və 6 aydan çoxdur ki, "Şahdəniz-2" qazı genişləndirilmiş Cənubi Qafqaz Boru Kəməri (COBK) vasitəsilə TANAP-a (Transanadolu Qaz Boru Kəməri) ötürülür. "Şahdəniz-2" çərçivəsində ildə 16 milyard kubmetr qaz hasil ediləcəyi gözlənilir. Bunun 6 milyard kubmetri Türkiyəyə, 10 milyard kubmetri Avropaya nəql olunacaq. Ümumilikdə isə "Şahdəniz" 1,2 trilyon kubmetr qaz, 240 milyon tondan çox kondensat ehtiyatı olan nəhəng yataqdır", deyə müəllif yatağın ehtiyatları barədə bildirir.

Yatağın işlənilməyə başlandığı birinci mərhələdən, yəni 2006-cı ildən qazın Gürcüstana, 2007-ci ildən Türkiyəyə ixrac edildiyini deyən müəllif ikinci mərhələdə Azərbaycan qazını dünya bazarına aparan yolların şaxələnəciyini bildirir:

Layihənin əhəmiyyətini nəzərə çatdırmaq istəyən müəllif 2013-cü il dekabrın 17-də yekun investisiya qərarı verilərkən dövlət baçısı İlham Əliyevin layihə ilə bağlı çıxışından sitat gətirir: "Bu layihə regionun və Avropanın enerji xəritəsini dəyişdirəcəkdir. Azərbaycanın qaz ehtiyatları bu sərvəti gözləməkdə olan bazarlara nəql ediləcəkdir. Bizim hesablamalarımıza görə, Azərbaycanın qaz ehtiyatı 3 trilyon kubmetrə bərabərdir".

Müəllifə görə, bu layihə bir neçə baxımdan önəmlidir, belə ki, Azərbaycan və region ilk dəfədir ki, belə nəhəng miqyaslı bir layihə reallaşdırıb və bu, regionun

gələcəyinə geniş yol açacaq.

İkincisi, sözügedən layihə Azərbaycanı Avropa üçün mühüm enerji təchizatçısına çevirəcək, nəhayət, "Şahdəniz-2" Xəzər regionu ilə Avropa bazarlarını bir-birinə bağlayacaq və bu layihədən bir çox ölkələr mənfəət əldə edəcəklər.

Müəllif deyir ki, "Şahdəniz-2" qazı "Şahdəniz Bravo" adı alan Yaşayış Blokları və Texnoloji Təchizat Platforması, eləcə də Hasilat və Dikborular Platforması vasitəsilə əldə olunur və hər iki qurğu Azərbaycanda istehsal edilib.

"Yatağın ərazisində qazma işləri aparılıb, qazı sahilə nəql etmək üçün sualtı infrastruktur yaradılıb, mavi yanacağı qəbul etmək üçün Səngəçal terminalında yeni qurğular tikilib.

Müəllif vurğulayır ki, "Şahdəniz-2" və CQBK-nin genişləndirilməsi üzrə tikinti işlərinin ən qızğın vaxtlarında Azərbaycanda bütün əsas müqavilələr üzrə işlərə 24 min nəfərdən çox insan cəlb edilib ki, bunun da 80 faizdən çoxu Azərbaycan vətəndaşları olub.

Müəllif hesab edir ki, "Şahdəniz-2" layihəsi çərçivəsində ən böyük sualtı hasilat sistemini quraşdırmaq üçün layihələndirilib inşa edilən, 378 milyon dollar dəyərində olan və 2017-ci ildə istifadəyə verilən "Xankəndi" gəmisinin öz yeri var.

Məqalə müəllifi vurğulayır ki, buradan sualtı xətlərlə sahilə çıxarılan mavi yanacaq Səngəçal terminalındakı qurğuların köməyi ilə Avropaya doğru uzun bir yol başlayır".

İlin-günün bu vaxtı...

"Azadlıq.info" saytında "Mingəçevirdə yerləşən "Azərbaycan İES" MMC-də kütləvi ixtisar" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif xatırladır ki, bu il iyulun 2-dən 3-nə keçən gecə "Azərbaycan İstilik Elektrik Stansiyası" MMC-də baş vermiş qəza nəticəsində ölkənin böyük bir ərazisinin elektrik enerjisiylə əlaqəsi kəsilmişdi və qəza baş verdikdən 5 ay sonra stansiyanın mühafizəsini həyata keçirən işçilərin ixtisarına başlanıb.

Müəllif bu haqda "Azərenerji" ASC Hərbiləşmiş Mühafizə Dəstəsi MMC-nin əməkdaşı Məmməd Sarıyevə istinadən bildirir.

Keçmiş mühafizəçinin sözlərinə görə, "Azərenerji"nin Mingəçevir şəhərindəki İES-i mühafizə edən 1 saylı hissənin 3 postuna işdən çıxarılan mühafizəçilərin əvəzinə Mühafizə Polisləri gətirilib: "Hər tərəfi açıq vəziyyətdə ola-ola 1 saylı hissəyə kömək vermək əvəzinə, mühafizə işçilərini çıxarıb onların yerinə mühafizə polisi yerləşdirirlər. Proses davam edir. 36 nəfəri işdən çıxarıblar. Halbuki İES-in çox yeri açıq vəziyyətdədir".

M.Sarıyev bildirir ki, daha 29 nəfərə işdən çıxarılma ilə bağlı bildiriş göndərilib.

Keçmiş mühafizəçi mühafizə əməkdaşlarının işdən uzaqlaşdırılması səbəbinin nə olduğunu bilmirlər: "Burada işləyənlərin hər birinin 4-5 ailə üzvü var. Əgər bu illər ərzində biz buranı qoruya bilmirdiksə, o zaman niyə bu iş Mühafizə Polisinə həvalə olunmurdu? Stansiya, eləcə də "Azərenerji" rəhbərliyinin bizi buradan uzaqlaşdırmağa çalışmasının məqsədi nədir, bilmirik. Halbuki, partlayışla əlaqədar açılmış cinayət işi ilə bağlı hüquq-mühafizə orqanlarının yoxlamaları zamanı bizim mühafizə xidmətinin fəaliyyəti yüksək qiymətləndirilmişdi".

M.Sarıyev yeni il ərəfəsində, heç bir yerdə iş olmadığı bir dövrdə bu qədər insanı işdən çıxarmağın doğru olmadığı qənaətindədir.

Müəllif deyir ki, bu məsələni araşdırmaq istəsələr də, İES-dən bu məsələnin onlara heç bir aidiyyəti olmadığını deyərək, şərh verməyiblər.

Xatırladaq ki, bu ilin iyulunda Mingəçevir şəhərində yerləşən "Azərbaycan İES" MMC-nin yarımstansiyalarından birində cərəyan transformatorunda baş vermiş qəza ölkənin enerji sektorunu faktiki olaraq çökdürmüşdü. Qəza nəticəsində əhaliyə və ölkə iqtisadiyyatına 469,2 mln. manatdan çox ziyan dəydi. Bu rəqəm qəza ilə bağlı yaradılmış Dövlət Komissiyasının beynəlxalq metodologiya əsasında apardığı hesablama zamanı üzə çıxmışdı. Baş vermiş hadisənin ən böyük günahkarı kimi "Azərenerji" ASC-nin prezidenti Etibar Pirverdiyev qəzadan 2 ay sonra tutduğu vəzifədən azad edildi, hadisədən 5 ay sonra isə stansiyanın mühafizəçilərinin "təmizlənməsi"nə start verilib.

Bitib-tükənməyən problemli kreditlər müzakirəsi

"Yeni Müsavat" qəzetində "2019-cu ilə problemli kreditlərlə gedirik: həlli yolu nədir" sərlövhəli məqalədə müəllif vaxtı keçmiş problemlərin həllilə bağlı iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirə aparır.

Müəllif bildirir ki, ölkədə vaxtı keçmiş kreditlərin məbləği yüksək səviyyədə qalmaqda davam edir, 2015-ci ilin devalvasiyasından bu yana başlayan problem 2018-ci ildə də həllini tapmayıb.

"Noyabr ayına olan rəsmi məlumatlara görə, ilin əvvəlinə nisbətən vaxtı keçmiş kreditlər 4,4% artıb, ötən il noyabrın 1-nə nisbətən isə 10,1% azalıb. Oktyabrın sonuna problemli kreditlərin ümumi kredit portfelində payı 13,8% təşkil edib. Bu nisbət sentyabrın sonuna 14,2%, ötən ilin sonuna 13,8%, ötən il oktyabrın sonuna isə 15,5% təşkil edib".

Ekspet N.Cəfərli isə "Yeni Müsavat"a bildirir ki, problemli kreditlərlə bağlı hazırda iki önəmli məsələ var: "Birincisi odur ki, Azərbaycan rəsmi statistikası problemli kreditləri ümumi kredit portfelinin 16 faizi kimi göstərir. Əslində bu da çox böyük rəqəmdir. Çünki dünyada problemli kreditlər ümumi kredit portfelinin 3 faizini keçdiyi zaman bu, bank sektorunda böyük təlatümlərin olmasının göstəricisi kimi qəbul olunur".

N.Cəfərli deyir ki, rəsmi rəqəmlərə görə, Azərbaycanda problemli kreditlərin həcmi dünya normalarından 5 dəfədən də artıqdır, amma beynəlxalq reytinq agentlikləri bunun 20%-30% arasında olduğunu bildirirlər, bu da real rəqəmlərin rəsmi rəqəmlərdən yüksək olduğunun göstəricisidir.

Bu rəqmlərdə fərqlər olmasından irəli gələrək, ekspert bu sahədə ciddi statistika problemi olduğunu iddia edir.

N.Cəfərli dolların 0.78 qəpikdən 1.05 manata, daha sonra 1.55 manata, sonda isə 1.70 manata yüksəldiyini, bunun isə problemli kreditlərin həcminin artmasına səbəb olduğunu vurğulayır.

Ekspertə görə, hazırda problemli kreditlər məsələsi ümumi məhkəmə yükünün az qala 70 faizinə çatır, bu isə 10 minlərlə işin məhkəmələrə göndərilməsi və araşdırmaların getməsi deməkdir, amma bu, çıxış yolu deyil: "Yəni cəzalarla, hər hansı böyük həcmdə məhkəmə qərarları ilə məsələ həll olunmayacaq. Nə vətəndaş bu yükün altına tək girə bilir, nə də banklar təkbaşına problemi həll etmək gücündədir. Burada artıq dövlətin müəyyən addımlarına, proqramlarına ehtiyac yaranıb. Dövlət də addım atmaq fikrində deyil. Ona görə problemli kreditlərin həcmi getdikcə artır".

N.Cəfərliyə görə, çıxış yolu problemli kreditlərin şişməməsi üçün 33 faiz dövlətin, 33 faiz bankların, 33 faiz də vətəndaşın üzərində yükün olmasını qəbul etməkdən keçir, amma, təəssüf ki, bu təklif qəbul olunmadı.

Ekspertə görə, bu addımlar gec atılacaqsa, problem hökumətə, büdcəyə də bir o qədər baha başa gələcək, indi problemli kreditlərin həcmi 2 milyarda çatıbsa, gələn ilin sonunda bu, daha 30-40 faiz artacaq.