Media-icmal 19.04.19

Azərbaycanda rəqəmsallaşma prosesinin inkişafı, yeniyetmələrin gecə klublarında iştirakı ilə bağlı müzakirələr, mənzil adı ilə aldadılan müştərilərin qayğıları, idxalın kəskin artması səbəbləri və s. məsələlər bugünkü (19 aprel, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Azərbaycanda rəqəmsallaşma üçün hansı imkanlar var?

"Azərbaycan" qəzeti" "Qlobal rəqəmsallaşma prosesləri və Azərbaycan üçün açılan imkanlar" sərlövhəli məqalədə rəqəmsallaşmanın ölkənin inkişafına təsirlərini dəyərləndirir.

Müəllif öncə prosesə dünya miqyasında nəzər salaraq deyir ki, dünya sürətlə rəqəmsallaşır, müxtəlif dövlətlər rəqəmsallaşma prosesinin sosial və iqtisadi həyata daha sürətli inteqrasiyası üçün proqramlar hazırlayaraq tətbiq edir.

Müəllifə görə, böyük korporasiyalar rəqabətdən geri qalmamaq üçün yüksək texnologiyalar vasitəsilə irihəcmli məlumatları emal, vətəndaşlar isə rəqəmsal texnologiyalardan hər gün getdikcə daha çox istifadə edirlər.

"Hazırda mobil cihazların sayında sürətli artım, sosial medianın sərhədləri aşması və gündəlik həyatımızın bir hissəsinə çevrilməsi, məlumatların artıq fiziki cihazlar deyil, bulud texnologiyalarında saxlanılması, Data mərkəzlərin sayının davamlı şəkildə artması rəqəmsallaşma proseslərinin sürətlə həyata keçməsinin göstəricisidir", müəllif prosesin dünya çapında miqyasını belə təqdim edir.

Məqalə müəllifi deyir ki, rəqəmsallaşama qlobal iqtisadiyyatın böyüməsi ilə nəticələnir, McKinsey Qlobal İnstitutunun hesablamalarına əsasən bu texnologiyalardan istifadə 2025-ci ilə qədər dünya üzrə ÜDM-də (ümumi daxili məhsul) 3-6 trilyon ABŞ dolları səviyyəsində artıma səbəb olacaq. Təşkilat bu artımın əsasən 12 növ yüksək texnologiyaların inkişafı sayəsində baş verəcəyini proqnozlaşdırır.

Yazı müəllifinin deməsinə görə, rəqəmsallaşma prosesləri Azərbaycan üçün də geniş imkanlar açır, "dördüncü sənaye inqilabı", əlverişli coğrafi mövqe, zəngin təbii sərvətlər, rəqəmsallaşma və rəqəmsal iqtisadiyyat quruculuğu ölkənin dayanıqlı inkişafı üçün yeni pəncərə aça bilər.

Müəllif deyir ki, ölkədə rəqəmsal baza infrastrukturunun qurulması, İKT sektorunun dayanıqlı inkişafı istiqamətində özəl sektorda mühüm təşəbbüslər var, hazırda icrası davam edən "Azerbaijan Digital Hub" proqramı bunlardan biridir.

Müəllifə görə, bu proqram Azərbaycanın rəqəmsallaşmasına mühüm töhfə verilməsini özündə ifadə edir, amma bu sahədə görüləcək işlərin də çox olduğunu bildirir.

Sonda isə oxuyuruq: "Proqramın icrası dövlət investisiyası cəlb olunmadan ölkə iqtisadiyyatının inkişafı üçün yeni imkanların yaranmasına, qeyri-neft sektorunun inkişafına, yeni iş yerlərinin açılmasına, İKT sahəsində xaricə beyin axını"nın qarşısının alınmasına, ölkənin kibertəhlükəsizliyinin təmin edilməsinə, rəqəmsal infrastruktur quruculuğuna, imkan verəcəkdir".

Gecə klubları bağlansın, yoxsa...

"Modern.az" da isə "Yeniyetmələr gecə klublarına niyə buraxılır..." sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif yeniyetmələrin gecə klublarına buraxılıb-buraxılmaması məsələsini kriminalist Mahmud Hacıyevlə müzakirə edir.

Müəllifin deməsinə görə, Elina adlı məktəblinin (bu il aprelin 4-də özünə qəsd edən və aprelin 6-da dünyasını dəyişən 162 saylı məktəbin VIII sinid şagirdi nəzərdə tutulur-red.) intiharından sonra azyaşlılarla bağlı bir neçə məqam da gündəmə gəldi və bunlardan biri də gecə klubları idi.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, sosial şəbəkələrdə hətta gecə klublarının bağlanması kimi təkliflər də irəli sürürdülər.

"Modern.az"a açıqlama verən keçmiş polis rəisi, kriminalist Mahmud Hacıyev gecə klublarının bağlanmasının əleyhinə olduğunu, belə addımın heç bir müsbət nəticə verməyəcəyini söyləyir: "Cinayət qanunvericiliyində "səbəbli əlaqə" deyilən anlayış var. Hadisələrin baş verməsi ilə əlaqədar məqamları gələcəkdə aradan qaldırmaq mütləqdir. Düzdür, gecə klublarına azyaşlıların daxil olması məqbul hadisə deyil. Bu, yeniyetmələrin həyat tərzinə, psixologiyasına, xarakterinə pis təsir edir. Amma məsələyə qanuni tərəfdən baxanda Azərbaycan hüquqi-demokratik dövlətdir. Həmin klublar qanunla fəaliyyət göstərirlər. Onlar müəyyən razılaşdırılmış lisenziya alırlar, buna uyğun fəaliyyətini qurmalıdırlar".

Gecə klublarının birdəfəlik bağlanması təklifinə gəlincə, M.Hacıyev hesab edir ki, bunun özü qanunazidd hərəkət olardı, əgər qanun fəaliyyətinə icazə verirsə, klublar öz fəaliyyətlərini qanunla tənzimləyirlərsə bağlanmalı deyil.

"Hər hansı cinayətin, qanunsuzluğun qarşısını almaq üçün cəzaları sərtləşdirməyin o qədər də effekti olmur. Başqa sivil tədbirlər görmək lazımdır" deyə M.Hacıyev fərqli çıxış yolu təklif edir.

Kriminalistin fikrincə, təhsil orqanları, icra hakimiyyətləri birgə tədbirlər həyata keçirməli, profilaktik tədbirlər görməlidir və nəzarət işi tək polisin üzərinə qoyulmamalıdır: "Bir bina tikilən kimi icra nümayəndələri ora tökülürlər. Halbuki, azyaşlılar kütləvi şəkildə gecə klublarına, İnternet-kafelərə gedəndə, səhərə qədər o məkanlarda vaxt keçirəndə heç kim qarışmır".

M.Hacıyevə görə, gecə klublarını bağlamaq təklifi verən şəxslərin qanunvericilikdən xəbəri olsa, belə təklif etməzlər və hətta bu radikal addım atılsa belə müsbət nəticə verməycək: "İnanın, gecə klublarını bağlasalar, yeniyetmələrin inzibati xətaları, cinayət işləri azalmayacaq, əksinə artacaq. Oğurluqlar, narkotika, dələduzluqlar çoxlacaq. İnternet klubları misal çəkdim. İcra hakimiyyətləri niyə nəzarət etmir ki, gecə saat 3-də 12-13 yaşlı gənc İnternet-klubda neynir? Nə vacibdir ki, kompüter otaqları gecə 2-3-ə qədər açıq olsun. Saat 10-da bağlamaq olar".

12 ilin mənzil veriləcək intizarı

"Bizimyol.info"da isə "Aldadılmış vətəndaşlar icra başçısından məhkəmə qərarının icra edilməsini tələb edirlər" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif "GEN" MMC tikinti şirkətinin mənzil adı ilə aldatdığı sakinlərə 12 ildir ki, ev verməməsini müştərilərlə müzakirə edir.

Müəllif müştərilərdən birinə istinadən deyir ki, Bakı Apellyasiya Məhkəməsinin çıxardığı xüsusi qərarın icrası Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinə yönləndirilib: "Problemimizin həlli üçün İcra hakimiyyətində bizim nümayəndələrin də daxil olacağı komissiya yaradılacağı haqda söhbət getmişdi.

Komissiya yaradılmasa da bizim nümayəndələr İcra hakimiyyətinin əməkdaşları ilə görüşürlər. Ancaq görüşlər adi söhbətləşmə səviyyəsində olur. Biz istəyirik problemlə birbaşa Eldar Əzizovun özü maraqlansın". Bunu şirkətin aldatdığı müştərilərdən Afət Əzizova "bizimyol.info-ya bildirib.

Müəllif isə qeyd edir ki, tikinti şirkəti vətəndaşları aldadaraq mənzil vermək adı ilə pullarını alıb, 12 il ərzində onlara nə ev verib, nə də pullarını qaytarıb, məhkəmənin qərarı ilə tikinti şirkətinin rəhbəri həbs olunsa da sakinlərə mənzil verilməyib.

A.Əzizova deyir ki, müştərilər mənzil probleminin həlli üçün "Şərur MTK"ya yönləndirilmələrindən də narazıdırlar: "Biz bir dəfə aldadıldığımızdan ikinci dəfə ehtiyatlı olmalıyıq, Biz, bir mənalı olaraq, "Şərur" MTK-ya getmək istəmirik! Çünki "Şərur" MTK-nin təklif etdiyi qiymətlər həmin mənzillərin bazar qiymətindən daha baha şəkildə bizə satılmasından başqa bir şey deyil. Bizə təklif olunan Saray qəsəbəsindəki hələ tikintisi başa çatmamış mənzillər də bazar qiymətindən baha və çoxumuza uyğun olmayan ərazidədir. Yalnız layihəsi hazır olan R.Behbudov küçəsində tikiləcək mənzili gözləməyə ömrümüz çatmaz. 12 ilin süründürməçiliyi, əsəbi gərginliyi ömrümüzü baltalayıb", - A.Əzizova belə bildirir.

A.Əzizova iddia edir ki, "Şərur"MTK-nın tikdiyi binaların keyfiyyəti müştəriləri qorxudur, binalar bir-birinə çox yaxındır, təhlükəsizlik qaydalarına riayət edilməyib, müqavilələrdə qeyd edilən ölçülər real ölçülərdən fərqli olaraq şirkətin xeyrinədir, təmirə başlanılmamış mənzillərin sakinlərinə kommunal xərclər ödədilir.

"Ən çox bir neçə adamın birləşdirilib bir mənzilə sahib edilmələri bizi qorxudur",- A.Əzizova bildirib.

A.Əzizova deyib ki, zərərçəkənlər Apellyasiya Məhkəməsinin çıxardığı xüsusi qərarın icra edilməsi üçün Bakıda 300 mənzillik binanın tikilməsinə yer ayrılmasını, bütün texniki şərtlərlə təmin olunmasını, zərərçəkmişlər üçün yaşayış binasında kvadrat metrin 500 AZN nəzərdə tutulmasını, bu işə dövlət nəzarətinin təmin olunmasını istəyirlər.

Kəskin artan idxalın səbəbləri üzərində "gəzişmələr"

"Azadlıq.info"az da isə "Rövşən Ağayev: "Azərbaycanda idxal görünməmiş səviyyəyə çatıb" sərlövhəli məqalə maraq doğurur.

Sayt iqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayevin Azərbaycanda idxalın kəskin artması və bunun səbəbləri barədə düşüncələrinə yer verib.

Ekspert iddia edir ki, Gömrük Komitəsinin 3 aylıq xarici ticarət statistikasında diqqəti cəlb edən məqam idxalın indiyədək görünməmiş bir məbləğə çatmasıdır: "İndiyədək heç zaman Azərbaycanın orta aylıq idxalı 1 mlrd. dolları, illik idxalı 10.7 mlrd. dolları ötməyib. İllik yekunla götürdükdə orta rüblük göstəricinin 3 mlrd.dolları ötdüyünü də xatırlamıram", -R.Ağayev idxalın kəskin artım miqyasının mənzərəsini belə yaradır.

Ekspert əlavə edir ki, amma 2019-cu ilin 3 ayı üzrə xaricdən məhsul idxalı 3.135 mlrd. dollara çatıb və əgər bu temp davam edərsə, illik idxal 13 mlrd. dollara yaxınlaşacaq.

Ekspertin iddiasına görə, idxalı artıran əsas səbəb isə dövlət sektorudur. "Belə ki, 2018-ci ilin 3 ayına nisbətən bu ilin 3 ayında idxal 944 mln. dollar (43%) artıb. Bu artımın təxminən 800 mln. dolları (bütün artımın 85%-i) dövlət sektoru hesabına təmin edilib.Əgər artım özəl sektor hesabına olsa idi, belə kəskin artımın idxalda leqallaşma hesabına baş verdiyi ehtimalını düşünmək olardı".

R.Ağayevin deməsinə görə, bu ilin 3 ayında bütün idxalın 38%-ni dövlət idxalı təşkil edib, 2018-ci ildə isə həmin göstərici cəmi 17.8% olmuşdu və bu da aydındır ki, dövlət sektorunun idxalı həmişə rəsmi olub.

Dövlət sektorunun idxalının niyə belə sürətlə artması ilə bağlı ekspert deyir: "Bunun cavabını bir halda bilmək olardı: Gömrük Komitəsi özəl və dövlət sektoru üzrə idxalı mal qruplarını ayrıca təqdim edəydi. Bizdə isə belə statistika aparılmır".

R.Ağayev vurğulayır ki, qeyri-neft ixracında da elə nəzərəçarpan artım yoxdur, belə ki, 2018-ci ilin 3 ayında bütün ixracın 10%-dən bir qədər çoxunu qeyri-neft məhsulları təşkil etmişdi (357 mln. dollar), bu il isə bu rəqəm 9%-ə yaxın olub (415 mln. dollar).