Media-icmal 22.06.2016

Qarabağ  problemi, növbəti devalvasiya ehtimalı, ölkənin iqtisadi problemləri bugünkü medianın aparıcı mövzusudur

Ya çıxın, ya bunu ordu həll edir

“Azərbaycan” qəzeti “Azərbaycanın hərbi-siyasi üstünlüyü sülh danışıqlarının əsas amilidir” sərlövhəli məqaləni Qarabağ mövzusu ilə bağlı   danışıqlarda Azərbaycanın Ermənistan üzərində üstünlük əldə etməsinə həsr edib.

Müəllif yazır ki, cəbhədə aktiv qarşıdurma gözə dəymir, amma bu o demək deyil ki, hər şey qaydasındadır. Azərbaycan  bu il aprelin 2-5-də baş vermiş hərbi əməliyyatlarda üstünlük əldə edib və indi həmin üstünlüklə də münaqişənin tənzimlənməsinə qatılır.  Müəllif deyir ki, Azərbaycan aprel hərbi əməliyyatlarını uğurla bitirmək imkanında olub, amma Ermənistana görə RF siyasi rəhbərliyi və hərbi komandanlığının atəşkəs təklifini qəbul edib.

“Vaxt gəlib çatıb ki, konkret addımlar atılmalıdır. İşğalçıya çox ciddi təzyiqlər göstərilməlidir ki, bu məsələ sülh yolu ilə öz həllini tapsın... Hərbi gücümüzü bilirik və aprel ayında döyüşlər zamanı hərbi potensialımızın ancaq kiçik bir hissəsi nümayiş etdirildi. Bu, Ermənistan rəhbərliyi üçün yaxşı bir dərs oldu”. Müəllif bu mövqeyi həm də dövlət başçısının Qarabağ münaqişəsilə bağlı dünyaya da mesajı kimi anladır.

Son olaraq müəllif Azərbaycanın bu danışıqlarda üstün və haqlı tərəf olduğunu vurğulayır: “Azərbaycanın hərbi-siyasi üstünlüyü bu gün sülh danışıqlarının əsas amilidir. Rəsmi Bakı bu reallığın kontekstində Ermənistana və vasitəçilərə sonuncu dəfə seçim imkanı verib: ya Azərbaycan ərazilərinin işğaldan azad edilməsi üçün gerçək danışıqlara başlanılsın, yaxud bu vəzifə Azərbaycan əsgərinin öhdəsinə buraxılsın”. Prezident İlham Əliyevin dediyi kimi, biz gücümüzü bilirik və öz gücümüzə də arxalanırıq...

Növbəti devalvasiya qərarı verilə bilər

“Azadlıq” qəzeti iqtisadçı-ekspert Nemət Əliyevin ölkədə iqtisadi diruma dair statusunu dərc edib.

Ekspert dövlət büdcəsinin gəlirlərinin 43%  azaldığını nəzərə çatdıraraq yazır ki, büdcədə gərginlik sürətlə böyüməkdədir, mart ayında büdcəyə 1.296 milyard, aprel ayında 1.036 milyard, may ayında 740 milyon manat  vəsait daxil olub. “Göründüyü kimi, mart ayı ilə müqayisədə daxilolmalar aprel ayında 260 milyon, may ayında isə 555 milyon manat azalıb. Aylıq azalma həcmi iki aya 21 %-dən 43%-ə yüksəlib”.

Ekspertə görə, bu gedişlə 17-18 milyardlıq dövlət büdcəsinə ancaq 13 milyard toplamaq olar, bu isə o deməkdir ki, dövlət büdcəsinin xərc bölməsi üzrə nəzərdə tutulan hökumət öhdəliklərini yerinə yetirmək daha da çətinləşəcək.

Müəllif deyir: “Onsuz da ixtisar edilmiş xərclər daha da azalacaq, büdcəyə əlavə pul vəsaiti cəlb etməyin asan yolu kimi növbəti devalvasiya qərarı verilə bilər. Belə avantüraya yol verməmək naminə sahibkarların sıxışdırılmasından, sahibkarlıq fəaliyyətinin buxovlanmasından, habelə belə hallara gətirib çıxara biləcək hər cür addımlardan uzaq durulmalıdır”.

Müəllifə görə, indiki halda ilk növbədə vergi və gömrük  orqanlarının sahibkar ünvanlarına aparan qaranlıq yollar təcili şəkildə qapadılmalı, iqtisadiyyatı çökdürən inhisar  durdurulmalıdır.

Yerli biznesin bəlası – inhisar və məmur özbaşınalığı

“Novoye Vremya” qəzeti “Manat yenidən eniş kursu  götürüb”  sərlövhəli məqalədə son günlər dolların manata nisbətdə bahalaşması və bunun ölkənin iqtisadi həyatına  təsirini müzakirə edir. Müəllifə görə, bundan sonra dollara tələbat artacaq. “Burada bazar iqtisadiyyatının “tələb təklifi doğurur” mexanizmi işə düşəcək, bu isə o deməkdir ki, dolların məzənnəsi artır və artmaqda davam edəcək, belə ki, manatı təhvil verərək yaşıl əskinaz almaq istəynlərin sayı çoxdur”.  Müəllifin fikrincə, neftin qiymətinin kəskin enməsi, Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi və Beynəlxalq Bank ətrafındakı qalmaqallar da dolların məzənnəsinin artmasına güclü təsir göstərib.

Müəllif deyir ki, mövcud iqtisadi böhranın nəticələrini aradan qaldıra bilmək üçün islahatlar lazımdır, hakimiyyət isə buna hazır deyil. Məqalədə ölkədəki mövcud iqtisadi sistem də tənqid edilir. “Vergi, gömrük, iqtisadi siyasət elə qurulub ki, sahibkarı rüşvət verməyə məcbur edir. Mövcud qanunvericiliyin tələblərinə riayət etməyə səy göstərən iş adamları ilə müqayisədə korrupsiya oyununun qaydalarını qəbul edən iş adamları əhəmiyyətli dərəcədə gəlir əldə edirlər”. Müəllifə görə, Azərbaycan biznesinin əsas bəlası kimi inhisar və məmur özbaşınalığı qalmaqda davam edir.

Məqalədə islahatların aparılması üçün yeni düşüncə tərzinin vacibliyi vurğulanır: “Köhnə düşüncə ilə bu islahatları icra etmək mümkün deyil. Onların həyata keçirilməməsi isə ölkə iqtisadiyyatının  uzunmüddətli “yuxuya” getməsi demək olacaq ki, hakimiyyət bu haqda düşünməlidir. Hökumət buna hazır deyilsə, deməli, inflyasiya və iqtisadi böhran əhalini kəmərləri daha da sıxmağa məcbur edəcək. Bəlkə, bu özü hökumətin iqtisadi islahatlar reseptidir”.

Ekspertlərə görə, maliyyə sabitliyi yoxdur

“Bizim Yol” qəzeti ekspertlərlə prezidentin iqtisadi köməkçisi Natiq Əmirovun manatın öz fundamental dəyərini tapması haqda açıqlamalarını ekspertlərlə dəyərləndirir.

Ekspert Natiq Cəfərliyə görə, manatın məzənnəsi inzibati yolla müəyyənləşdirilib. Onun fikrincə, manatın bazar dəyərinin hansı səviyyədə olmasını söyləmək çətindir. N.Cəfərli deyir: “Məzənnənin adı “üzən məzənnə” olsa da ancaq Mərkəzi Bankın inzibati qaydada  təyin etdiyi səviyyələrdə müəyynləşir”. N.Cəfərli son aylarda Neft Fondunun 100 milyon dollar satmasının məzənnədə bəlli sabitlik yaratdığını desə də bunun bazarın tənzimlənməsi olmadığını da nəzərə çatdırır. 

Maliyyə mütəxəssisi Cəfər İbrahimli məzənnə sahəsində Mərkəzi Bankın həm üzən məzənnə, həm də inzibati metodlardan istifadə etmək niyyətində olduğunu deyib: “Mərkəzi Bank hər iki üsuldan istifadə edərək  məzənnəni 1,5 və 1,6 dəhlizlərində saxlamaq və bu gedişatı ilin sonuna kimi izləmək istəyir”.

“Manatın məzənnəsi bazarda deyil, inzibati yolla müəyyənləşib. Xarici valyutanın son zamanlar əahli tərəfindən az alınmasına gəlincə, əhalidə manat kütləsi azdır, həm də əhalinin gəlirləri azalıb.