Media-icmal 24.08.2016

İnsan haqlarının təmin edilməsində rəsmi Bakının fəaliyyəti, manatın bahalaşa biləcəyi, əmək təhlükəsizliyinin təmin edilməsi durumu, Nazirlər Kabinetinin fəaliyyətsizliyi bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

İnsan haqları sahəsində təcrübəsi öyrənilən ölkə -Azərbaycan

“Azərbaycan” qəzetində “Azərbaycan insan hüquq və azadlıqlarının qorunması sahəsində də ön sıradadır” sərlövhəli məqalə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=103683) diqqət çəkir.

Müəllifə görə, Azərbaycan dövlətinin qarşıya qoyduğu ən vacib hədəflərdən biri demokratikləşmə prosesini, siyasi-hüquqi islahatları dərinləşdirmək, prioritet olaraq ölkədə qanunun aliliyini, insan hüquqlarını qorumaqdır: “İnsan hüquq və azadlıqlarının yüksək səviyyədə təminatına yönəlmiş kompleks tədbirlərin davam etdirilməsi bu sahədə yüksək nəticələrin əldə olunmasına imkan yaradır”.

Müəllifə görə, dövlətdə sabitlik, vətəndaş həmrəyliyi və dinamik inkişafın əsas təminatlarından biri ictimai-siyasi həyatın bütün sahələri üzrə hüququn möhkəm təməl üstə olması və ədalət prinsipinə ciddi riayət edilməsidir. Müəllif hesab edir ki, Azərbaycan demokratikləşmə, insan hüquqlarının təmin edilməsi sahəsində yüksək uğurlar qazanıb: “Prezident İlham Əliyevin son 13 ildə həyata keçirdiyi islahatların əsasında da məhz insan hüquq və azadlıqlarının təmini məsələsi dayanır”.        Müəllif ölkənin ədalət mühakiməsi sistemində ciddi islahatların aparılmasını, insan hüquqlarının müdafiəsilə bağlı Milli Fəaliyyət Planının qəbul edilməsini, 18 iyun Azərbaycanda İnsan Hüquqları Günü elan olunmasını bu hüquqların təmin edilməsi sırasında çəkir.         

Müəllifə görə,  ölkədə insan hüquqları, vicdan azadlıqları qorunur və bunun əksini deyənlər Azərbaycana düşmən mövqeyi ilə fərqlənən müəyyən  daxili və xarici qüvvələrdir. Müəllif deyir ki, bu antiazərbaycançı qüvvələr ölkənin nüfuzuna xələl gətirmək, ona təzyiq göstərmək, demokratik inkişaf proseslərinin üzərinə kölgə salmaq, ölkənin beynəlxalq imicinə zərbə vurmaq istəyirlər.   Müəllif ölkədə insan hüquqlarının təmin edilidiyini dövlət başçısı İlham Əliyevdən sitat gətirməklə daha da gücləndirir: “Getdikcə Azərbaycanı dünyada daha da çox tanıyırlar. Tanıdıqca da görürlər ki, bu gün dünyada, bu coğrafiyada müasir, öz gücünə güvənən, ayaqda möhkəm dayanan, prinsipial siyasət aparan, bütün azadlıqları, bütün dinlərin birgə yaşamasını təmin edən bir ölkə var. Ona görə, əlbəttə ki, bizim təcrübəmiz öyrənilir”.

Dollar ilin sonuna kimi 2 manat ola bilər –proqnoz 

“Azadlıq” qəzetində (http://www.azadliq.info/153586.html) manatın sonrakı taleyilə bağlı iqtisadçı Nemət Əliyevin müsahibəsi maraq doğurur.

 İqtisadçı deyir ki, ÜDM-də xarici dövlət borcunun faktiki həcminin az bir müddətdə 6-7 faizdən 20 faizin üzərinə qalxması borcun artacağına dair fikirləri daha da əsaslı edir.

O bildirir ki, neft gəlirlərinin kəskin azalması, habelə ötən ilin büdcəsi ilə müqayisədə bu ilin dövlət büdcəsinin 2 dəfədən çox kiçilməsi, dövlət investisiya layihələrinin böyük həcmdə ixtisara düşməsi iqtisadi, sosial və infrastruktur problemlərin miqyasını xeyli artırıb. Analoji vəziyyət həm yerli, həm də xarici investorlara da sirayət edib. Hətta hökumət dövlət büdcə qanunu ilə təsdiq olunmuş vəzifə və öhdəlikləri yerinə yetirmək imkanında deyil. “Büdcə gəlirləri son 3 ayda 45% kəsirlə, büdcə xərcləri isə ilin ilk 7 ayında 24% kəsirlə yerinə yetirilib”..

İqtisadçı son günlər manatın daha 13 faiz dəyər itirməsinə diqqət çəkir.

2015-ci ildə baş verən iki devalvasiya nəticəsində iqtisadi şəraitin kəskin pisləşdiyini, ehtiyatların əridiyini bildirir. Onun fikrincə, hökumət manat kütləsi əldə etmək üçün devalvasiyaya çox maraqlıdır. N.Əliyevə görə, devalvasiya və bahalaşmanı zəruri edən şərtlər qaldığına və bu gün daha çox fəallaşdığına görə bu prosesin ilin sonunadək davam edəcəyi, hətta sürətlənəcəyi istisna olunmur. “Hətta ilin sonunadək dolların manata nisbətdə məzənnəsi 2 manata da yüksələ bilər”.

Bu xəsarətlərin 90%-i qeydə alınmır

“Exo”    qəzetində isə “Həyat, yoxsa iş” sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

(http://www.echo.az/article.php?aid=104471) . Müəllif istehsalatda baş verən  bədbəxt hadisələr sahəsindəki durumu ekspertlərlə birgə dəyərləndirir.

Müəllif ölkədə istehsalat sahəsində bədbəxt hadisələrin sayının artdığını deyir və bunu müəyyən şirkətlərin  əmək təhlükəsizliyi ilə bağlı qaydalara əməl etməməsilə əsaslandırır. Müəllif  qeyd edir ki, bu ilin cari dövründə istehsalatd 106 nəfər  xəsarət alıb, onlardan  57 nəfəri həlak olub. 2015-ci ilin analoji dövründə isə 46 belə hadisədə 20 nəfər həlak olub.

Ekspertlər belə hadisələrin tikinti və hasilat sənayesi sahələrində daha çox olduğunu bildirərək  bu günlərdə Nərimanov rayonunda fəhlənin hündürlükdən yıxılaraq həyatını itirməsinə diqqət çəkiblər.

Bəzi ekspetlər statistik baxımdan Azərbaycanda istehsalat sahəsində bədbəxt hadisələr və peşə xəstəliklərindən əziyyət çəkənlərin sayını müəyyən etməkdə problemlərin yarandığını deyirlər: “Ölkədə istehsalat xəsarətləri, peşə xəstəliklərinə dair məlumatlar sahəsində çox böyük problemlər var, Əmək Müfəttişliyi yenə nələrisə deyirsə, Səhiyyə Nazirliyi belə məlumatları, ümumiyyətlə, gizli saxlayır”.  

Ekspertlər keçən il 149 insanın xəsarət aldığını, bundan 49-nun həlak olduğunu deyirlər.  Ekspertlər qəzetə bildiriblər ki, əməkçilərin çoxu qeyri-formal bəzar şəraitində çalışdıqları üçün bu bədbəxt hadisələrin demək olar ki, 90%-i qeydə alınmır. Ekspertlər bunu da bildiriblər ki, sahibkarların belə xəsarətlər nəticəsində əmək qabiliyyətini itirən insanlara kompensasiya ödəmələri çox nadir hadisələr sırasındadır. 

Bu Kabinetlə islahat olmaz

“Novoye Vremya” qəzetində isə “Hakimiyyət təmsilçiləri də Artur Rəsizadəni tənqid edir” (http://www.novoye-vremya.com/w64933/.../#.V70Pnih97IU) sərlövhəli məqaləni oxumaq olar.

Müəllif Nazirlər Kabinetinin (NK) və baş nazir Artur Rəsizadənin tənqidinə  parlamentin komitə sədri Əli Hüseynlinin də qoşulduğunu bildirir.

Müəllif də təsdiq edir ki, Azərbaycan NK dünyada ən ətalətlisidir və deputat Ə.Hüseynliyə o zaman parlamentdə niyə bu kabinetin lehinə səs verdiyi sualı ünvanlayır.           

Müəllif ölkə iqtisadiyyatının laxladığı indiki zamanda NK-nın səsinin eşidilməli halda bunun olmadığını, böhrandan çıxmaq üçün hansı proqramların işlənildiyini xalqın bilmədyini deyir. Ekspertlərin proqnozlarının təsəlliverici belə olmadığını deyən müəllif onlara istinadən  iqtisadiyyat neftə bağlı olduğu üçün manatın yenə də ucuzlaşacağını nəzərə çatdırır. Həm də perspektivdə baş verə biləcək hadisələr barədə deyir: “Buna uyğun real ifadədə maaşlar dəyərdən düşəcək, işgüzarlıq enəcək, işsizlik daha da artacaq”.

Müəllif dünyanın heç bir yerində Azərbaycanda olduğu kimi hüquqsuz baş nazirin olmadığını vurğulayır, bu baş nazirin rəhbəri olduğu Kabinetin böhranın öhdəsindən nə dərəcdə gəlməsini isə vətəndaşların həyat səviyyəsi göstərir.

Müəllif iqtisadiyyatın şaxələndirilmədiyini, qeyri-neft sahəsinin inkişaf etmədiyini, bu sahənin inkişafı barədə deyilənlərin şişirtmə olduğunu vurğulayır.

Müəllifə görə, nə qədər ki bu kabinet indiki tərkibilə iş başındadır, iqtisadiyyatda nəyinsə yaxşılacağına ümid etmək olmaz. Müəllif deyir ki, hətta hakimiyyətin indiki tədbirləri qiymətləri sabitləşdirə bilməyəcək, çünki bu bahalıq idarəolunmaz korrupsiya və inhisarın əlindədir. Müəllifə görə, 15-20 il dövlət vəzifələrində oturanlar bunları öz “xanlıq”larına çeviriblər, reallıqla əlaqəni itiriblər.

Ölkədə sosialyönlü iqtisadiyyat haqda danışmağın əsassız olduğu deyilən məqalədə xalqın yoxsulluq içində boğulduğu, hər hansı layihə ilə onu sakitləşdirməyin mümkün olmadığı deyilir.  Eyni zamanda müəllif burada hətta repressiyaların belə gücsüz olduğunu vurğulayır.      

Eyni zamanda müəllif bu Kabinetlə islahatlar aparmağın mümkünsüzlüyünü bir daha nəzərə çatdırır.