Media-icmal 25.01.19

Mitinqlərə iki fərlqi baxış, ət idxalının həcmi və s. məsələlər bugünkü (25 yanvar, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Bu məsələ araşdırılana kimi...

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan cəmiyyəti dağıdıcı müxalifəti qəbul etmir" sərlövhəli məqalədə müxalif qüvvələrin fəaliyyətinə münasibət ifadə edir.

Müəllif hesab edir ki, hazırda aksiyaların keçirilməsinə hansısa səbəb yoxdur, o cümlədən seçki dönəmi də deyil, amma "dağıdıcı müxalifət" (burada Milli Şuranın tərkibinə daxil olan partiyalar və ictimai qurumlar nəzərdə tutulur) mitinq həvəsinə düşüb.

Müəllifə görə, küçələrə çıxmaq istəyən müxalifət bununla öz mövcudluğunu göstərməyə çalışır, həm də antiazərbaycançı şəbəkədən yeni "tapşırıqlar" alıb və bu "tapşırıq" alınmasını bu şəbəkəyə daxil olanların da sosial şəbəkələr vasitəsilə mitinqə çağırış etmələrilə əlaqələndirir: "Beləliklə, son mitinq Azərbaycanın siyasi səhnədən demək olar ki, silinmək üzrə olan küçə müxalifətinin antiazərbaycançı dairələr və onların sifarişlərini yerinə yetirən xaricdəki sapı özümüzdən olanların təşkil etdiyi ortaq tədbir idi".

Müəllif deyir ki, bu mitinq dağıdıcı müxalifətın sosial bazasının yoxluğunu, zəifliyini, Azərbaycan cəmiyyəti tərəfindən qəbul olunmamasını nümayiş etdirdi.

Yazı müəllifi mitinqdəki çıxışları saf-çürük edərək deyir ki, özünü müxalifət hesab edən partiyaların rəhbərləri cəmiyyətə konstruktiv heç nə təklif edə bilmirlər, aydın proqramı, hansısa təklifləri belə yoxdur, bir daha təsdiq etdi ki, dağıdıcılıq, sabitliyin pozulması yolu ilə hakimiyyəti zəbt etmək niyyətindən əl çəkməyiblər.

Yazı müəllifi radikal müxalifət başçılarını milli maraqlara xəyanətdə, Azərbaycanın Suriya, Liviya və s. ölkələrin vəziyyətinə düşməsinə hazır olmaqda, ölkənin inkişafını "gözü götürməmək"də ittiham edir.

Müəllifin deməsinə görə, dövlət başçısı İlham Əliyev ölkənin inkişafını uğurla təmin etdikcə özlərini ona opponent sayanlar daha da aqressivləşir və mütəşəkkil müqavimət göstərməyə çalışırlar.

Sonda isə müəllif müxalif qüvvələrin yanvarın 26-na nəzərdə tutulan mitinqinə (yanvarın 24-də Bakı meriyası bu mitinqin keçirilməsinə icazə vermədi) icazə verilməməsinə münasibət ifadə edərək deyir ki, baş verən qanunsuz hərəkətlər araşdırılana, ona qiymət verilənə kimi dağıdıcı qrupların kütləvi aksiya təşkil etməsi imkanları məhdudlaşdırılmalıdır.

Mitinqə icazə verilməməsi səbəbi

"Azadlıq.info"da isə "Müxalifətin 26 yanvar mitinqinə niyə razılıq verilmədi?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Milli Şuranın 19 yanvar mitinqi və bundan sonra iqtidarın davranışını qiymətləndirir.

Yazı müəllifinə görə, bütün əngəllərə baxmayaraq, 19 yanvar mitinqində müşahidə edilən kütləvilik və coşğu hakimiyyət orqanlarında ciddi narahatlıq doğurub.

Müəllif hesab edir ki, hakimiyyət həbsdə olan bloger Mehman Hüseynovun barəsində cinayət işini meydandakı etirazın gözlənilməz nəticəsi və digər amilləri nəzərə almaqla ləğv edib.

Məqalə müəllifi iddia edir ki, hakimiyyət mitinqdə iştirak edən şəxslərə və təşkilatçılara qarşı ölkəboyu basqı həyata keçirməklə bir tərəfdən geriyə addım atmadığı qənaəti yaratmaq istəyir, digər tərəfdən də cəmiyyətdə yüksələn fəallığı zəiflədəcəyini zənn edir.

Müəllifin qənaətinə görə, bu basqılar etirazçı kəsimi nəinki qorxutdu, əksinə daha əzmlə növbəti 26 yanvar mitinqinə hazırlığa sövq etdi.

Yazı müəllifi 26 yanvar mitinqinə icazə verilməməsinə dair düşüncələrini də ortaya qoyur: "İqtidar dilemma qarşısında qalmışdı. Prosesləri siyasi vasitələrlə idarə etməyi bacarmayan hökumət, yalnız zor aparatının təsirlərinə ümid edirdi. Son anda aydın oldu ki, 26 yanvar mitinqi də kütləvi alınsa, o zaman hakimiyyətin əlində heç bir təsirli rıçaq qalmayacaq və qarşısıalınmaz proseslər başlayacaq. Deməli, yeganə yol mitinqə razılıq verməmək oldu".

Amma müəllif hesab edir ki, iqtidarın bu yanaşması da risklidir, uzun müddət davam edə bilməz və hakimiyyət cəmiyyətdəki gərginliyin artıq fərqindədir.

Müəllif hesab edir ki, müxalifət bu prosesdə üstünlük əldə edib, müxalifət bu durumu qoruyub saxlamağa çalışarsa, həm cəmiyyətə, həm də müxalifətə faydalı ola bilər.

Müəllifə görə, bu mərhələdə müxalifəti siyasi baxımdan zəiflətmək üçün iqtidarın çoxsaylı mürəkkəb gedişləri istisna deyil, belə ki, süni idarə edilən radikallıqla müxalifəti yeni müstəviyə çəkmək istiqamətində planlı çalışmalar nəzərə çarpır.

Yazı müəllifi hesab edir ki, hakimiyyət siyasi vasitələrdən məhrum olunmasının ona baha başa gəlməsinin fərqindədir və faktiki olaraq hakimiyyətin mövcudluğu tamamilə güc strukturlarının üzərində durur.

Müəllifə görə, sanki hakimiyyət özünü girovluğa salıb, bu hal hakimiyyət üçün fors-major və qorxulu gələcək vəd edir və çox güman ki, tezliklə bu durumdan çıxmaq istiqamətində addımlar atılacaq.

Müəllif deyir ki, müxalifət isə indi tələsmədən, təmkinlə hazırlığını davam etdirməli, sosial şəbəkələr üzərindən daha peşəkar və sistemli siyasət yürütməlidir.

Ət idxalı nə qədərdir?

"Yeni Müsavat"da isə "Ət tələbatımızın nə qədəri idxal hesabına təmin olunur" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

Müəllif əhalinin ət tələbatında idxalın rolunu və bunun səbəblərini iqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayevlə müzakirə edir.

Müəllif Azərbaycanda ət istehsalı və idxalı ilə bağlı deyir ki, son illərdə ölkədə əkinçiliyin genişləndirilməsi heyvandarlığı ciddi şəkildə məhdudlaşdırıb.

Müəllif ölkədəki mövcud heyvandarlıq təsərrüfatlarının kütləvi şəkildə sıxışdırılması nəticəsində xaricdən mal əti və diri heyvan idxalının xeyli artdığını söyləyir: "Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, 2016-cı ildə Azərbaycana müxtəlif ölkələrdən 38 milyon 622,41 min dollar dəyərində 33 min 591,14 ton ət gətirilibsə, 2017-ci ildə bu göstərici 40 min 101,81 tona (63 milyon 128,12 min dollar dəyərində), ötən il isə 47 min 399,29 tona (70 milyon 75 min dollar dəyərində) çatıb".

Yazıda deyilir ki, ölkəyə diri heyvan idxalında da ciddi artım var. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2017-ci ildə Azərbaycana 83 min 954 baş damazlıq üçün nəzərdə tutulmayan digər diri iribuynuzlu heyvan (25 milyon 250.92 min dollar dəyərində), 131 min 867 baş diri qoyun (7 milyon 834.6 min dollar dəyərində) gətirilib. 2018-ci ilin 9 ayında isə ölkəyə 73 min 965 baş (18 milyon 94,41 min dollar) digər diri iribuynuzlu heyvan, 76 min 868 baş diri qoyun (4 milyon 881,77 min dollar) idxal olunub.

Müəllif deyir ki, 2018-ci ilin 9 ayında diri qoyunların böyük hissəsi - 40 223 baş Gürcüstandan, 36 min 400 baş isə Rusiyadan gətirilib

Müəllifə görə, həm ümumilikdə, həm də Gürcüstandan diri heyvan idxalında böyük artım var, amma rəsmi statistika Azərbaycanın ətlə təminatında idxaldan asılılığın artdığını etiraf etmir və ölkənin ətə tələbatının 90 faizinin daxili istehsal hesabına təmin edildiyini bildirir.

İqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayev də "Yeni Müsavat"a şərhində ətə tələbatın 90 faizinin yerli istehsalla təmin olunmasını real saymır: "Milli Statistikaya görə, bütün növ ətə olan daxili tələbat 360 min ton təşkil edir. Gömrük Komitəsi məlumat verir ki, 2017-ci ildə Azərbaycana 41 min ton, 2018-ci ildə 48 min ton ət idxal olunub. Bu rəqəmlərdən çıxış etsək, tələbatın 13 faizə qədərinin idxal olunduğu görünür. Bu məlumat "Comtrade" bazasının rəqəmi isə üst-üstə düşür, həmin mənbədə də ixracatçı ölkələrin hesabatına görə, 2017-ci ildə Azərbaycana 41 min ton ət ixrac edilib. Bu ixracın təxminən 60 faizi Ukraynanın payına düşüb".

R.Ağayev deyir ki, hökumət diri idxal olunan heyvanların ət istehlakının ödənilməsində iştirakını nəzərə almır: "Belə çıxır ki, diri heyvanlar ancaq damazlıq və südlük məqsədlə gətirilir. Amma idxal olunan heyvanların sayı kifayət qədər çoxdur və onların hansısa hissəsinin ətlik məqsədlə ölkəyə idxalına şübhə yoxdur.

Məsələn, "Comtrade" bazasında 2017-ci ildə Almaniya və Avstriyadan Azərbaycana 4500 baş iribuynuzlu mal ixrac edildiyi bildirilir və bu heyvanların damazlıq məqsədlərlə gətirilməsi real görünür. Amma iş orasındadır ki, diri heyvan idxalında "Comtrade" və milli statistika arasında ciddi fərq var. Məsələn, Gömrük Komitəsi məlumat verir ki, 2017-ci ildə ölkəyə 88 min baş iribuynuzlu, 132 min baş isə qoyun-keçi idxal edilib".

Ekspert deyir ki, "Comtrade"də bu rəqəm fərqlidir- ixracatçı ölkələrin məlumatına görə, Azərbaycana 126.3 min baş iribuynuzlu, 116 min baş isə qoyun-keçi ixrac edilib, Gürcüstan tərəfin məlumatına görə, təkcə elə onlardan Azərbaycana 77 min başa yaxın iribuynuzlu mal-qara göndərilib. Ukrayna isə 36 min baş göstərir,

R.Ağayevin fikrincə, ətlik məqsədlərlə gətirilən heyvanların kəsimə gedən hissəsi də dəqiq araşdırılsa, ətə tələbatın ödənilməsində idxaldan asılılığın10 faiz deyil, daha çox olacağı aydın görünər.