Media-icmal 25.04.2017

Ölkədə aparılan iqtisadi islahatlar, balıqçılıq sənayesinin problemləri, “Daşınar əmlakın yüklülüyü” haqqında qanun layihəsinə baxış, mitinqdə iştiraka görə vətəndaşların cəzalandırılması bugünki medianın aparıcı mövzusudur...

İqtisadi islahatlar strategiyası

“Azərbaycan” qəzetində “Dərin iqtisadi islahatlar strategiyası” sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=120682) son 25 ildə ölkədə həyata keçirilən iqtisadi islahatlar dəyərləndirilir.

Müəllif 1993-cü ildə keçmiş prezident Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlməsilə bütün sahələrdə olduğu kimi, iqtisadi sahədə də islahatların başladığını və ölkənin inkişafının əsaslarının qoyulduğunu bildirir: “Dərin islahatlara töhfə vermək üçün 1993-2003-cü illərdə qəbul edilmiş qanun və qərarların əksəriyyəti məhz ümummilli lider Heydər Əliyevin qanunvericilik təşəbbüsü əsasında parlamentə təqdim edilib. Heydər Əliyevin rəhbərliyi dövründə iqtisadi sahələrin tənzimlənməsi ilə bağlı 70-dən artıq qanun qəbul edilib, 100-dən çox sərəncam imzalanıb, 30-a yaxın dövlət proqramı qəbul edilib”.  

Müəllif keçmiş prezidentin fəaliyyəti dövründə 1994-cü ildə imzalanmış neft kontraktlarını xüsusi olaraq nəzərə çatdırır.

Daha sonra məqalədə prezident İlham Əliyevin prezident olaraq 2013-cü ildən bu yana H.Əliyevin iqtisadi islahatlar kursunu davam etdirdiyi vurğulanır.     

Müəllif deyir ki, İ.Əliyevin prezidentliyi dövründə davam edən iqtisadi islahatlar nəticəsində Azərbaycan iqtisadiyyatı dünyanın ən sütrətlə inkişaf edən iqtisadiyyatlarından birinə, yüksək-orta gəlirli ölkəyə dönüb: “Qlobal rəqabət qabiliyyətinə görə ölkə dünyada 37-ci yerdə qərarlaşıb, bu illər ərzində ölkə iqtisadiyyatı 6 dəfə böyüyüb, adambaşına düşən milli gəlir 5 dəfədən çox artıb.

Müəllif  çoxsaylı rəqəmlər göstərərək, bu dövrdə ölkədə iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi, sahibkarlığın inkişafı, qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirilməsi kimi islahatların həyata keçirildiyini nəzərə çatdırır. 

Müəllif dövlət başçısının imzaladığı sərəncam, fərmanlarla ölkədə idarəetmə və iqtisadi sahədə islahatların geniş xarakter aldığını, iqtisadi inkişafın müxtəlif tərəflərini əhatə edən yol xəritələrinin hazılandığını bildirir.

Müəllif vurğulayır ki, ölkədə iqtisadi islahatlar davam edir və bunun sonu ölkə üçün əhəmiyyəti olan iqtisadi nəticələrlə başa çatacaq: “Ölkə başçısı cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi altında müntəzəm əsaslarla həyata keçiriləcək sistem xarakterli iqtisadi islahatlar və qlobal iqtisadi çağırışlara uyğun olaraq hazırlanmış strateji yol xəritələrinin icrası nəticəsində ölkədə sahibkarlarla birlikdə iqtisadi islahatların və inkişafın mahiyyət etibarilə fərqli bir modeli - Azərbaycan modeli daha da inkişaf etdiriləcəkdir”.   

Cibimizə uyğun olmayan balıq

“Exo” qəzetində “Azərbaycanda balıqçılığın inkişafına mane olan ciddi problem” sərlövhəli məqalədə (http://ru.echo.az/?p=58778) müəllif bu suala ekspertlərlə cavab axtarır.

Müəllif deyir ki, Xəzər dənizinin sahilində yaşasaq da, balıq orta statistik azərbaycanlının gündəlik menyusunda çox az rast gəlinən qida məhsuludur:

“Durumun belə olması balığın qiymətinin bahalığı ilə bağlıdır və buna görə də ölkə əhalisinin çoxunun cibi bu məhsulu almağa imkan vermir. Halbuki, dənizə çıxışa malik ölkə kimi balıq əsas qida məhsullarından biri olmalı idi. Yeri gəlmişkən, bu sahədə yaxın gələcəkdə də situasiyanın dəyişəcəyi görünmür”.  

Ekspert Nəriman Ağayev isə balıqçılıq sahəsini Azərbaycanda perspektivli sahə sayaraq, düzgün yanaşma olarsa ölkənin bundan böyük gəlir götürə biləcəyini söyləyir: “Söhbət balıqçılıq sənayesinin ölkəyə gətirə biləcəyi 10 milyonlardan gedir. Əgər balığın və digər dəniz məhsullarının ixracından söhbət gedirsə, bunun üçün sanitar normativləri mövcud standartlara uyğunlaşdırılmalıdır. Bu, sadə məsələ deyil, belə analoji problemləri hətta bütün dünyada inkişaf etmiş balıqçılıq sənayesinə malik ölkələr həll etməli olurlar”.

Ekspert deyir ki, balıqçılıq sənayesinin inkişafına gəlincə, Azərbaycan dünya miqyasına çıxa bilər və bunun üçün kifayət qədər imkanlar da var. 

N.Ağayev daha bir məsələni çatdırır ki, bu da ölkənin balıqçılıq sənayesinin tərkib hissəsi olan özəl balıqçılıq təsərrüfatlarının inkişaf etdirilməsidir: “Azərbaycanda belə təsərrüfatlar Qəbələdə, Sabirabadda, İmişlidə var. Bu, olduqca perspektivli biznesdir, sahibkar balıq təsərrüfatını işə saldıqdan 5 il sonra bu sahə gəlir verməyə başlayır. Biznesin başlanğıcı üçün iş adamları üçün o qədər də yüksək məbləğ olmayan 200-300 min manat tələb edilir”.

Ekspertə görə, balıqçılıq sahəsində əsas problemlərdən biri balıq xəstəlikləri üzrə mütəxəssislərin olmamasıdır və çox olub ki, balıqlar kütləvi şəkildə xəstələnərək ölüblər, amma bunun səbəbi aşkar edilməyib və biznes özü sıradan çıxıb.

N.Ağayev hesab edir ki, ölkədə balıqçılıq sənayesinin inkişafı üçün belə mütəxəssislərin hazırlanması vacibdir.

Daha sonra müəllif BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının dünya əhalisinin qida payında balıq məhsullarının payı ilə bağlı statistikasına əsasən Azərbaycanın bu sahədə autsayderlər sırasında olduğunu bildirir.

Müəllif deyir ki, 2016-cı ildə Azərbaycanda 678,9 ton balıq tutulsa da, il ərzində Azərbaycan vətəndaşları ildə orta hesabla 0,9 kiloqram balıq istehlak ediblər.

Vətəndaşın ev əşyalarına əl uzadanlar

“Novoe Vremya” qəzetində “Bank kollektorlarının işi artacaq” sərlövhəli məqalədə (http://www.novoye-vremya.com/w89617/.../#.WP94KIiLTIU) müəllif deyir ki, bu günlərdə Milli Məclis bəyan edib ki, valyutadəyişmə məntəqələri tezliklə yenidən fəaliyyətə başlayacaq və belə razılıq bu məsələ müzakirə olunarkən Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası ilə deputatlar arasında yaranıb.

Müəllif vurğulayır ki, amma MBNP rəhbərliyi bunun üçün investisiya şəklində 50 min manat və ya dollar vəsait yatırmalıdır.

Müəllif hesab edir ki, Palata rəhbərliyinin bu işə yatırım tələb etməsi hətta bank və maliyyə bazarının sabitləşməsi üçün lazım olan məsələdə düşünülməmiş addımdır.

Daha sonra müəllif söhbəti parlamentdə müzakirə edilən vətəndaş kredit götürərkən “Daşınar əmlakın yüklülüyü” haqda qanun layihəsinin üzərinə gətirir. Bunun arxasında da Palata rəhbərliyinin durduğunu deyir.

Müəllif xatırladır ki, bu qanun inkişaf etmiş və etməkdə olan bütün ölkələrdə var, amma MDB-də Özbəkistandan başqa hələ ki, heç bir ölkədə tətbiq olunmur.

Müəllif qanun layihəsinin qəbul edildiyi halda nələrə səbəb olacağını deputat Əli Məsimlidən sitat gətirməklə aydınlaşdırır: “Azərbaycan bank sistemindəki problemlər, yüksək faiz dərəcələri insanların durumunu daha da ağırlaşıdırıb. Çoxsaylı problemli kreditlər var. Əgər bu qanun layihəsi bu problemin həllinə yönəlibsə onu qəbul etmək olar. Bu gün banklar valyutadəyişmə məntəqəsinə dönüblər. Əgər indiyə kimi əhalinin evini, əmlakını, torpağını əllərindən alırdılarsa, bundan sonra ev əşyalarını, xalçasını, palazını əllərindən alacaqlar ki, bu da ağır nəticələrə səbəb olacaq. Odur ki, aidiyyatı qurumlar bu məsələni nəzərə almalıdırlar”.

Müəllif ironiya ilə deyir ki, qanun layihəsi qəbul edildikdə banklar ödənilməmiş kreditlər problemini asan həll etmək yolu tapacaqlar, belə ki, borcun əvəzinə müsadirə olunmalı nə varsa hamısını müsadirə edəcəklər. 

Müəllif hesab edir ki, bu qanun cəmiyyətdə sosial gərginliyə səbəb ola bilər və aidiyyatı qurumlar bunun üzərində düşünməlidirlər: “Bu qanun layihəsini parlamentdən keçirmək istəyənlər üçün fərqi yoxdur ki, krediti ödəyə bilməmək, fiziki və mənəvi təzyiqlər üzündən ölkədə intihar faktları artıb, bütünlükdə isə əhalinin vəziyyəti olduqca ağırlaşıb. Bankirlər, onların arxasında duranlar xalqın əzabları hesabına olsa da ciblərini doldurmaq istəyirlər”.

Müəllif deyir ki, borcgötürənlərin çoxu krediti ödəmək qabiliyyətində deyil və günahkar banklar özləridir ki, tamahları üzündən vicanlı, dürüst və ədalətli olmağı unudublar.  

Müəllif xatırladır ki, hazırda ölkədə vaxtı keçmiş problemli kreditlərin həcmi 1,5 milyard dollardır və ev əşyalarını borc yerinə götürməklə bu problemi həll etmək mümkün deyil.

Mitinqdə iştiraka görə cəza alanlar var?

“Müsavat.com” saytı “Milli Şuranın mitinqində iştirak edənlərə ağır cəzalar - müəllimlər, tələbələr, MİS işçiləri (adlar)” sərlövhəli məqalədə (http://musavat.com/news/milli-suranin-mitinqinde-istirak-edenlere-agir-cezalar-muellimler-telebeler-mis-iscileri-adlar_433238.html) icazəli aksiyada iştiraka görə bəzi şəxslərin cəzalandırıldığı haqda yazır.

Müəllif deyir ki, Milli Şuranın 2017-ci il aprelin 8-də keçirdiyi mitinqdə iştirak edənlərin bir qismi cəzalandırılıb.

Müəllif vurğulayır ki, bu xəbər məlumatlı mənbələrdən alınıb və aksiyada iştirak edənlərin video-foto görüntüləri əsasında artıq çox kəskin cəza tədbirləri həyata keçirilib.

Müəllif xatırladır ki, bu cəzaların olacağı barədə hələ aprelin 19-da xəbər yayıblar və aksiyada iştirak edənlərə qarşı təqib prosesinə start verildiyini nəzərə çatdırıblar. Belə ki, mitinqdə iştirak edən kontingent polis və xüsusi xidmət orqanları tərəfindən video və foto görüntülərə alınıb: “Həmin video-foto görüntülər əsasında xüsusi yaradılmış qrup büdcə təşkilatlarında işləyənləri və tələbələri təsbit edib. Artıq kimliyi müəyyən edilən müəllim və tələbələrin, o cümlədən, mənzil istismar sahələri əməkdaşlarının cəzalandırılması yekunlaşıb”.

Müəllif deyir ki, mitinqdə iştirak etməsi təsbit olunan müəllimlər işdən qovulub; tələbələrin isə oxuduqları ali məktəblərdən uzaqlaşdırılmasına start verilib və eyni zamanda, bir neçə MİS əməkdaşı işdən çıxarılıb.

Yazıda deyilir ki, indiyə qədər 48 mitinq iştirakçısı işdən qovulub və 5 nəfərin konkret adları çəkilir.

1. Vasif Alışlı, Saatlı rayonu Qaranuru kənd ümumi orta məktəbində müəllim

2. Səmid Məmmədov, Göyçay şəhər 9 nömrəli tam orta məktəbdə müəllim

3. Salam Mahmudov, Göyçay rayon Ləkçılpaq 2 saylı kənd orta məktəbində müəllim

4. Mahir Qocayev, Yuxarı Şirvan Kanal İstismar İdarəsində mühəndis hidrotexnik

5. Əli Abdullayev, Ağdaş Magistral Qaz kəmərləri istismarı sahəsində fəhlə

Məlum olduğu kimi, 8 aprel mitinqində çox az sayda insan iştirak edib.

Yazıda vətəndaşlara qarşı belə təzyiqlərin göstərilməsi hakimiyyətin müxalifətin nüvəsini də dağıtmaqda qərarlı olması və buna görə güzəştsiz davranması kimi dəyərləndirilir.