Media-icmal 27.07.20

Ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması, pandemiya ilə mübarizənin xüsusiyyətləri, Zoğalavaçayn quruma həddində olması, tənəzzül olan yerdə artıma baxış və s. medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

Əsas xətt- ərzaq təhlükəsizliyi

“Azərbaycan” qəzeti “Ərzaq təhlükəsizliyi dövlət siyasətinin əsas xəttidir” sərlövhəli məqalədə müəllif bu istiqamətdəki fəaliyyəti dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün önəmli addımlar atılıb, buğda istehsalı xaric, ərzaq məhsullarının böyük hissəsi ölkə daxilində istehsal edilir.

Müəllif əlavə edir ki, bu il bir tərəfdən COVİD-19 pandemiyasının yaratdığı problemlərə, digər tərəfdən havaların qurqalıq keçməsinə baxmayaraq, aqrar sahədə 2,2 faiz artım olub.

“2020-ci ilin 6 ayı ərzində ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 6,2 faiz çox tərəvəz, 5,3 faiz çox meyvə və giləmeyvə, 9,7 faiz çox kartof istehsal olunub. İndiyədək 1 milyon 800 min ton buğda yığılıb. Buğda istehsalı təxminən 1 milyon 900 min ton ətrafında gözlənilir”, - müəllif nəticələri təqdim edir.

Müəllif havaların quraqlıq keçdiyi rayonların hesabına bu il taxıl üzrə ümumi nəticənin ötən ilə nisbətən 5,5 faiz az təşkil etdiyini bildirib, quraqlıq və su çatışmazlığı pambıq bitkisinin becərilməsinə də öz təsirini göstərməkdədir.

Yazıda vurğulanır ki, ikinci vegetasiya suvarması vaxtında aparılmasa, məhsuldarlıq 25-40 faiz aşağı düşə bilər və hazırda daha çox Saatlı, Sabirabad, Biləsuvar, Zərdab, Salyan və Neftçala rayonlarında pambığın suvarılması üzrə bəzi problemlər müşahidə olunur,təkrar qarğıdalı əkinilə bağlı suvarmada problemlər yaşanır.

Müəllif hesab edir ki, su məsələsinin əsas problemi su çatışmazlığı yox, bu sahədə yol verilən israfdır və bəzi hallarda bu israf 40-50% həddinə yüksəlir. 

Məqalədə deyilir ki, mövcud su ehtiyatlarının ədalətli bölünməsi üçün 53 rayon üzrə 580 mindən çox suvarma qrafiki tərtib olunub və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin saytında yerləşdirilib.

Arxayınlaşmaq daha geniş yayılmaya əsas

“Yenisabah.az” saytı “Arxayınlaşmaq virusun yenidən geniş yayılmasına səbəb ola bilər“-deputat” sərlövhəli məqalədə COVİD-19-a qarşı mübarizəni dəyərləndirir. 

Milli Məclisin Əmək və sosial siyasət komitəsinin sədri Musa Quliyev heab edir ki, Azərbaycanda karantin rejiminin yumşaldılması insanları arxayın salmamalı, karantin rejiminin qaydalarına mütləq əməl olunmalıdır.

Komitə sədri ölkədə koronavirusa qarşı mübarizənin uğurla aparıldığını vurğulayıb: “Son günlərin statistikası müsbət tendensiyanın əldə olunduğunu göstərir. Bu tendensiyanı qoruyub saxlamaq üçün vətəndaşların da üzərinə böyük məsuliyyət düşür. Virusa qalib gəlmək üçün hər bir vətəndaş üzərinə düşən məsuliyyəti dərk etməlidir”.

Deputata görə, Azərbaycan virusu nəzarət altında saxlamağı bacarır, odur ki, dövlət karantin rejimini iyulun 20-dən yumşaltmağa qərar verib, amma bundan arxayınlşamaq olmaz, çünki arxayınlıq virusun yenidən geniş yayılmasına səbəb ola bilər.

Komitə sədri hesab edir ki, əldə olunan nəticələri davam etdirmək üçün , karantin rejiminin qaydalarına riayət etmək lazımdır: “Qaydalar isə çox sadədir – tibbi maskadan istifadə etmək, ara məsafəsi saxlamaq, gigiyenik qaydalara əməl etmək, zərurət olmadığı halda evdən çıxmamaq, kütləvi şəkildə toplaşmamaq”.

Daha bir çay fəlakət həddində

“Oxu.az” saytı “Azərbaycanda daha bir çay fəlakət həddində: Əhali susuz qalıb” sərlövhəli məqalədə  ölkənin su resursları və  Zoğalavaçayın taleyi barədə danışılır.

Müəllif hesab edir ki, iqlim dəyişikliyi su ehtiyatlarını ciddi şəkildə təhdid edir və mövcud su resursları tükənir.

Müəllifin deməsinə görə, ölkə ərazisində olan çaylar quruyur, əhali həm içməli, həm də texniki suya olan tələbatını qarşılamaqda çətinlik çəkir, Şamaxı sakinləri də bu təhlükə ilə üz-üzə qalıb.

Rayonun ən böyük və ən önəmli su ehtiyatı olan, Zoğalavaçayın məcrasında yerləşən Zoğalavaçay su anbarı da qurumaqdadır. Anbar 1973-cü ildə rayonun qəsəbə və kəndlərinin təsərrüfat sahələrinin tələbatını ödəmək məqsədilə  istismara verilib.

Müəllifə görə, hazırda anbar iqlim dəyişiklikləri səbəbindən tarixdən silinmə təhlükəsi ilə üz-üzə qalıb, illərdir ki, bu sudan istifadə edən rayon sakinləri indi su tapa bilmir, əkilən bostan sahələrinin suvarılmasında böyük problemlər yaranıb.

Müəllifə görə, problemin həlli üçün Çuxuryurd sututarında nəzərdə tutulan təmir işləri aparılır ki, həmin su bəndi açılaraq, Zoğalavaçay vasitəsi ilə anbara töküləcək.

Bununla yanaşı suvarma suyundan səmərəli istifadə və su itkilərinin qarşısının alınması məqsədilə yeni beton su arxları inşa olunur.

Onun fikrincə, yeni arxlar suvarma sularının itkisinin qarşısını almasında mühüm rol oynayacaq.

Tənəzzül var, amma büdcə gəlirləri artır

“Sfera.az”  “İqtisadiyyatda tənəzzül var, amma büdcə gəlirləri artıb-şərh” sərlövhəli məqalədə müəllif ölkə iqtisadiyyatında kiçilmələr olmasına baxmayaraq, büdcə gəlirlərinin necə artmasını təhlil edir.

İqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayevin deməsinə görə, rəsmi açıqlamalarda dövlət büdcəsi gəlirlərinin artımı “kölgə iqtisadiyyatı”nın miqyasının kiçildilməsi ilə izah olunur.

Ekspert bu versiyanı şübhə altına almaq istəməsə də  “ağardılma”nın hansı sahələrdə və nə qədər dəyişikliyə səbəb olduğu haqqında müfəssəl məlumatın açıqlanmadığını da bildirir: “İqtisadiyyatdan əldə edilən əlavə gəlirlərlə bağlı, hesabatlılıq, şəffaflıq olmalıdır. İctimaiyyət dəqiq bilməlidir ki, böhran olduğu şəraitdə əlavə vergi və gömrük gəlirləri haradan, necə və nə qədər əldə edilib”.

Ekspert yada salır ki, bu ilin ilk yarısında iqtisadiyyat, o cümlədən qeyri-neft sektoru böhran keçirərək kiçilib, belə ki, daralma qeyri-neft sektorunda 2,5 faiz, ümumi iqtisadiyyatda 2,7 faiz olub: “Belə çıxır ki, “ağarma”nın sürəti, böhranın sürətindən çox böyükdür. Çox ciddi şəkildə şəffaflıq, hesabatlılıq olmalıdır”.

R.Ağayevə görə, bilinməlidir ki, əlavə dəyər vergisi, mənfəət vergisi, gəlir vergisi üzrə artım, ticarətdə “ağarma” nə qədər olub, dövriyyənin həcmi və vergi daxilolmaları nə qədər artıb. Onun fikrincə, eynilə tikintidə, ictimai iaşədə, sənayedə və digər sahələrdə dövriyyə və vergi artımı dəqiq göstərilməlidir.

İqtisadçı deyir ki, müfəssəl məlumat açıqlanmır, sahibkarların bir çoxu isə başqa məlumatlar verir: “Sahibkarların bir çoxu qeyri-rəsmi, anonim söhbət zamanı deyir ki, onları daha çox sıxırlar, sərəncamlar göndərirlər, artıq vergi alırlar. Müstəqil təhlilçilər iki informasiyanın ortasında qalıb. Hökumət ağarma deyir, bir çox sahibkar isə anonim sorğuda sərəncamların gəldiyini deyir”.

R.Ağayev birinci yarımildə dövlət büdcəsində yaranan əlavə gəlirlərin əlavə xərcləri maliyyələşdirə biləcəyinə inanmır və dövlət büdcəsinə yenidən baxmağı mümkü saymır: “Maliyyə nazirinin narahatlığından belə başa düşdüm ki, büdcənin əlavə gəlirləri artan xərcləri ödəyə bilməyəcək və büdcəyə yenidən baxıla bilər. Mümkündür ki, Dövlət Neft Fondundan transfertlər bir qədər artırılsın”.