Media-icmal 27.10.17

Bakı metropoliteninin müasirləşməsi vüsəti, yaşayış minimumunun artmasına baxış, sərnişindaşımada qiymətlərin bahalaşması ehtimalı bugünkü (27 oktyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Müasirləşən Bakı metropoliteni

"Azərbaycan" qəzeti "Ən yeni tarixin əsas inkişaf istiqamətləri" sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=132619) Bakı metrosunun müasirləşmə vüsətini dəyərləndirir.

Müəllif Bakı metropolitenində yeni xətlərin istifadəyə verilməsini, əhalinin sıxlığı ilə bağlı qatarların bəzi stansiyalarda 7 vaqonlu olması, qatarların hərəkətlərinin müasir idarəetmə texnologiyaları əsasında tənzimlənməsini inkişaf gösrtəriciləri kimi təqdim edir.

"Metropolitenin mövcud infrastrukturunun inkişaf etdirilməsi, mövcud xətlərin, stansiyaların müasir standartlar səviyyəsinə qaldırılması, dərin özüllü stansiyalarda ikinci çıxışların istismara verilməsi ilə bağlı görülən işlər bu məsələlərin ən əhəmiyyətliləri arasında seçilir", müəllif metropoliten sistemində müasirləməni belə qiymətləndirir.

Yazıda deyilir ki, bu işlər həm sərnişin təhlükəsizliyi, həm də xidmət səviyyəsinin yüksəldilməsi baxımından qiymətlidir.

Müəllif deyir ki, ötən müddətdə uzunmüddətli istismar şəraitində təmirə ehtiyacı olan stansiyaların da yeniləşdirilməsi istiqamətində əhəmiyyətli işlər yerinə yetirilib, istismar müddəti bitən eskalatorlar müasirləri ilə əvəz olunub.

Yazı müəllifi deyir ki, nəticədə avadanlıqların 71,3 faizi müasir standartlar və texnologiyalar həddinə çatdırılıb, bir çox stansiyalarının keçidləri yenidən qurulub.

Müəllif deyir ki, bu ilin sentyabrında metropolitenin "Nizami" stansiyasında əsaslı işlər başa çatdırılıb.

Müəllif vurğulayır ki, son 3 ildə vaqon parkının maddi-texniki bazası əsaslı şəkildə möhkəmləndirilib, ən əsası kənardan ehtiyat hissələrlə təchizat asılılığının azalmasına gətirib çıxarıb: "Hazırda 113 adda mexaniki detal və qovşaqdan 92-i metropolitenin öz bazasında hazırlanır. Ehtiyat hissələrlə təminat nəzarətə götürələrək təmir briqadalarının işi yenidən qurulub".

Müəllifə görə, bu sahədə yeni baxış və fərqli yanaşma metropoliten sisteminə daxil olan mühüm və mürəkkəb təsərrüfat sahələrinin də təkanverici qüvvəsi oldu.

Ancaq mövcud ola bilmək şansı

"Exo" qəzetində isə diqqəti "173 manata ancaq mövcud olmaq olar..." sərlövhəli (http://ru.echo.az/?p=63934) məqalə cəlb edir.

Müəllif ərzaq məhsullarının bahalaşması ilə yaşayış minimumunun artırılması həcmində disbalans məsələsini ekspert Nəriman Ağayevlə müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, istehlak səbətinin tərkibinə daxil olan ərzaq mallarının 18% bahalaşması ilə müqayisədə hökumətin də yaşayış minimumunu 18% yüksəldəcəyi gözlənilirdi, əvəzində isə yaşayış minimumu 18% yox, 11,6% artdı.

"İllik inflyasiya göstəricilərindən irəli gələrək hökumət yaşayış minimumunu ən azı 14% artırmalı idi. Dövlət Statistika Komitəsi illik inflyasiyanın 13,9% həddində olduğunu, ərzaq malları, içki və tütün məmulatlarının 18,2% bahalaşdığını bildirir. Qeyri-rəsmi informasiyalara görə isə inflyasiya 20%-ə yaxındır. Belə halda ən azı rəsmi inflyasiya səviyyəsində artım olmalı idi". Bunu isə qəzetə N.Ağayev belə şərh edir.

Ekspert ölkədə məhsulların, xidmətlərin qiymətlərinin artdığını, amma əhalinin həyat səviyyəsinin bu qiymətlərlə ayaqlaşa bilmədiyini, Bakıda bir şəxsin yaşaya bilmək üçün ən azı 400 manat, regionlarda isə 300 manat aylıq maaş almalı olduğunu deyərək indiki 173 manat yaşayış minimumunun isə ancaq mövcud olmağa yetdiyini bildirir.

N.Ağayev deyir ki, dövlət orqanları ölkədə əhalinin cəmi 5%-nin yoxsul olduğunu qəbul etsə də gerçəklikdə isə bu rəqəmdən kənarda kifayət qədər insan yoxsulluq həddindədir.

Ekspert dövlətin maliyyə imkanlarının durumu yaxşılaşdırmaq gücündə olmadığını bildirir: "Unutmaq olmaz ki, 2018-ci ildə büdcə kəsiri kifayət qədər yüksəkdir. Dövlətin durumu düzəltmək imkanı və xüsusilə yaşayış minimumunu 20%-ə qaldırmağa yenidən baxmaq gücü yoxdur. Hökumət də başa düşür ki, 2018-ci ildə də xammalın qiyməti artmayacaq, odur ki, neft sahəsinə investisiya da artmayacaq. Buna görə də sosial xərclər də daxil olmaqla, bütün xərcləri maksimum şəkildə azaldır".

N.Ağayev bununla yanaşı xatırladır ki, 2018-ci ildə ölkənin xarici borclarını ödəməsi üzrə məsrəfləri daha çox olacaq.

Ekspert vurğulayır ki, digər baxımdan dövlət pensiya və maaşları tamamilə qaldırmaya da bilməzdi, belə ki, bunun cəmiyyətdə narazılıqlara səbəb olacağını anlayır və ona görə də yaşayış minimumunu 11,6% qaldırır.

N.Ağayev hesab edir ki, bu 18 manat fərq əhalini sevindirməyəcək, amma mənfi əhval-ruhiyyənin dərəcəsini bir qədər aşağı sala biləcək.

Yaxın gələcəkdə yaşayış minimumunun artmasına nəzərə alan ekspert deyir ki, 2019-cu ildə burada artım 20 manatdan yuxarı olmayacaq.

Gediş haqları arta bilər

"Yeni Müsavat" qəzeti isə "Dekabrda nəqliyyatda gediş haqqı artırılacaq" sərlövhəli məqalədə ( http://musavat.com/news/dekabrda-neqliyyatda-gedis-haqqi-artirilacaq-iddia_477924.html) ölkənin nəqliyyat sistemində mümkün bahalaşmanı ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirə edir.

Müəllif audit hesabatına istinadən deyir ki, 2016-cı ildə "Bakı Bus" MMC zərərlə işləyib və həmin sənəddəki rəqəmləri təqdim edir: "Hesabatda qeyd olunur ki, 31 dekabr 2016-cı il tarixinə MMC-nin yığılmış zərəri 151 milyon 569,938 min manat təşkil edib ki, bu da 2015-ci illə müqayisədə 54,638 milyon manat və ya 56,37 faiz çoxdur. Ötən il MMC-nin xalis zərəri 54 milyon 637,619 min manat olub. 2015-ci ildə isə bu rəqəm 92 milyon 260,805 min manat idi".

Müəllif deyir ki, sərnişinlərin axını çox olan marşrutların böyük qismi "BakıBus"un ixtiyarına verilib, üstəlik dövlətdən irihəcmli dəstək də alırlar, odur ki, belə bir halda bu qurumun ziyanla işləməsi bir çox suallar yaradır.

Ekspert Natiq Cəfərli bu və ya başqa şəkildə dövlətə məxsus olan bütün şirkətlərin ziyanla işlədiklərini deyərək bunu dövlət idarəetməsinin səmərəsizliyindən irəli gələn hal kimi dəyərləndirir.

N.Cəfərli hesab edir ki, dövlət iqtisadiyyatda birbaşa iştirakçıdırsa, ən pis menecmentdir yəni, dövlətin nəzarətində, idarəetməsində olan bütün inhisarçı şirkətlərin demək olar ki, hamısının ziyanla işləməsi bunun təsdiqidir: "Bu, artıq idarəetmə problemidir, normal idarəetmənin olmamasından irəli gəlir. Çünki iri dövlət şirkətlərinin hamısına vergi güzəştləri edilir, yığılan vergi və kommunal borcları silinir. Onlara böyük həcmdə dotasiyalar ayrılır. Bütün bu dəstəyə baxmayaraq, bütün iri dövlət şirkətlərinin hesabatlarında il zərərlə yekunlaşır". Ekspert "BakıBus"un ziyanla işləməsinin yaxın dövrdə sərnişindaşımada gediş haqqının qaldırılması üçün zəmin yarada biləcəyi ehtimalının da əsassız saymır.

Ekspertin fikrincə, bu ehtimal olduqca güclüdür: "Təcrübə göstərir ki, belə "ziyanla" işləyən xidmət şirkətləri sonra xidmət haqqının qaldırılmasını təklif edirlər.Ümumiyyətlə, dekabrın sonları üçün ictimai nəqliyyatda, o cümlədən metro və avtobus daşımalarında gediş haqqının artırılacağı gözləniləndir".

Ekspert Tarif Şurası tərəfindən belə bir qərarın qəbul ediləcəyini düşünür, buna əsas kimi isə bu yöndə müzakirələrin genişlənməsini və daşıyıcılarin tez-tez "qiyməti biz deyil, Tarif Şurası müəyyənləşdirir" demələrilə məsələni gündəmə daşımalarını göstərir. Bu baxımdan belə bir qərarın olacağını gözləyirəm".

Qeyd edək ki, "BakuBus" Nazirlər Kabinetinin 3 aprel 2014-cü il tarixli qərarına əsasən Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin tabeliyində yaradılıb.--0--