Media-icmal 28.10.17

Ölkədə heyvandarlığın inkişafı, yaxın perspektivdə manatın məzənnəsi, neftin əsas gəlir mənbəyi kimi qalması bugünki (28 oktyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövularındandır ...

Heyvandarlığın inkişafının aqroparklardan keçən "yolu"

"Azərbaycan" qəzeti "Kənd təsərrüfatının şaxələndirilməsi heyvandarlığın inkişafına da müasir yanaşma tələb edir" sərlövhəli məqalədə heyvandarlıq sahəsində (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=132688) durumu dəyərləndirir .

Müəllif idxalın minimuma qədər endirilməsinin, ixrac potensialının prioritet olduğunu deyir. Bundan irəli gələrək heyvandarlıq sahəsi də yeni yanaşma, layihə və ciddi addımlar tələb edir.

Yazıda rəsmi statistik rəqəmlərə istinadən bu ilin yanvar-sentyabr aylarında ölkə üzrə 2 milyon 702 min 600 baş iribuynuzlu mal-qara mövcud olduğu deyilir. 8 milyon 667 min 300 baş qoyun və keçi, 4 min 832 baş donuz qeydə alındığı vurğulanır.

Müəllif bu sahənin inkişaf perspektivi ilə bağlı dövlət başçısı İlham Əliyevin

Nazirlər Kabinetinin hələ 2016-cı ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına dair iclasındakı çıxışndan sitat gətirir: "Bundan sonra heyvandarlığı ancaq qapalı şəraitdə inkişaf etdirməliyik. Bu, daha səmərəlidir və eyni zamanda, bizə imkan verəcək ki, bu gün səmərəsiz istifadə olunan örüş torpaqlarından səmərəli şəkildə istifadə edək".

Yazıda deyilir ki, bu çərçivədə heyvandarlığın inkişafı aqroparklarda münasib şərait qurulmasını şərtləndirdiyi üçün ölkədə hazırda 38 aqroparkın yaradılması prosesi gedir və bunların müəyyən hissəsi heyvandarlıq kompleksi kimi nəzərdə tutulur: "Bu cür komplekslərin təşkili heyvandarlığın inkişafının vacibliyindən qaynaqlanır, yeni layihələr heyvandarlıqda elmi yeniliklərin tətbiqinə, mal-qaranın cins tərkibinin yaxşılaşdırılmasına imkan verir. Yeni heyvandarlıq komplekslərinin fəaliyyətə başlaması regionların özünü maliyyələşdirməsinə və mövcud iqtisadi potensiallarından daha səmərəli istifadə etməsinə dəstək verir".

Müəllif deyir ki, Cəlilabad rayonundakı "Günəşli-Aqro" MMC aqroparkında ilk mərhələdə 500 başlıq südlük istiqamətli heyvandarlıq kompleksi üzrə iki ferma binası, sağım sistemi quraşdırılıb.

Yazı müəllifi deyir ki, gələcəkdə aqroparkda 2500 baş ətlik heyvan saxlanılması nəzərdə tutulur və kompleksin tutumu 3 min başa çatdırılacaq.
Təsərrüfata birinci mərhələdə "Aqrolizinq"in xətti ilə 232 baş cins inək gətirilib.

Məqalədə vurğulanır ki, gələcəkdə aqroparkda gündə 20 ton süd emal etmək üçün zavodun və illik gücü 1000 ton ət kəsimi olan fabrikin yaradılması nəzərdə tutulur.

Müəllif aqroparkların fəaliyyətindəki ilk uğurları Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkədə kənd təsərrüfatının inkişafı istiqamətində görülən işlərin, bu sahənin təkmilləşdirilməsi və müasirləşdirilməsi üçün qəbul etdiyi qərarların öz bəhrəsini verməsinin göstəricisi kimi dəyərləndirir.

Manat niyə tam üzən məzənnədə ola bilmir

"Exo" qəzetində isə "Manatı 2021-ci ilə kimi "üzməyə" buraxdılar" sərlövhəli məqalə (http://ru.echo.az/?p=63957) oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, ölkənin 2018-21-ci illər üzrə inkişaf konsepsiyası Milli Məclisin baxışına verilib və bu sənəddə yaxın 3 ildə manatın "üzən məzənnə rejimi"ndə davam edəcəyi göstərilir.

Elə müəllif də bu baxımdan yaxın gələcəkdə manatın inkişaf perspektivini iqtisadçı-professor Elşad Məmmədovla müzakirə edir.

""Üzən rejim"in 2018-21-ci illərdə də davam etməsi manatın ABŞ dollarına nisbətdə ölkə üçün məqbul hesab olunan 1,7 və 1,8 həddində saxlanması üçün nəzərdə tutulur. Bu, həm sosial, həm də inflyasiyanı məqbul həddə saxlamaq baıxımından zəruridir. Manatın indiki məzənnəsinin qorunması üçün Mərkəzi Bank təsir alətlərinə malikdir və buna görə də qısa və ya orta müddətli perspektivdə məzənnədə ciddi dəyişiklik olmayacaq". E.Məmmədov bəhs edilən sahədəki durumu qəzetə belə şərh edir.

İqtisadçı deyir ki, Mərkəzi Bank bu ilin əvvəlində manatın üzən məzənnəyə keçməsi haqda fikir səsləndirsə də, buna tam nail olunduğunu söyləmək hələ tezdir: "Hazırda manatın məzənnəsini üzən saymaq və ya manatın məzənnəsinin formalaşmasına dövlətin müdaxilə etmədiyini demək olmaz. Elə hərraclarda da müəyyən dövlət qurumlarının fəal itirakı müşahidə edilir. Bu da ölkənin makroiqtisadi göstəricilərinin manatın məzənnəsindən asılılığının kifayət qədər yüksək olması ilə bağlıdır".

E.Məmmədov deyir ki, bu, ilk növbədə idxaldan asılı tədiyyə balanasının durum və strukturundan irəli gəlir.

İqtisadçıya görə, istehlak bazarının idxaldan asılılığının kifayət qədər yüksək olması nəzərə alındıqda, Mərkəzi Bankın manatın məzənnəsini müəyyən dəhlizdə saxlamaq istəməsi səbəbləri də aydın olur və buna görə də manatın mövcud məzənnəsini bazar dəyəri adlandırmaq olmaz.

Manatın uzun müddətli perspektivinə gəlincə, E.Məmmədov vurğulayır ki, bu, dünya bazarında enerji daşyıcılarının qiymətlərindən asılı olacaq.

"Cənub Qaz Dəhlizi" və "Azəri-Çıraq-Günəşli" kimi qaz-neft layihələrinin yeni fazalarında fəaliyyətin ölkəyə kifayət qədər valyuta gətirəcəyini deyən E.Məmmədov bunun manatın məzənnəsinin formalaşmasına müsbət təsir edəcəyi qənaətindədir.

İqtisadçı alim vurğulayır ki, həm bəhs edilən layihələrin, həm də xarici öhdəliklərin yerinə yetrilməsi üçün yaxın 5-7 ildə irihəcmli valyuta tələb edilir və bundan iləri gələrək valyuta bazarında gərginlik qalmaqda davam edəcək.

Əvəzolunmaz gəlir mənbəyi - neft

"Novoye Vremya" qəzetində isə diqqəti "Neft, əvvəlki kimi, bizim hər şeyimizdir" (http://www.novoye-vremya.com/w109731/.../#.WfNpHmi0PIU) sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif 2018-ci il və daha sonrakı üç il üçün parlamentə daxil olan sənədləri müzakirə edir, ümumi gəlir və xərc məsrəfləri barədə məlumat verir, büdcə kəsirinin bağlanması üçün sənəddə müəyyən edilən mənbələri sadalayır.

Müəllif bütünlükdə dövlət büdcəsilə bağlı sənədlər zərfini nikbin adlandırır və buna səbəb kimi son illərdə nedftin dəyərinin nisbətən qalxmasını göstərir. Və xatırladır ki, sənəddə neftin bareli 40 dollardan müəyyən olunsa da, əslində hazırda 50 d0llar və daha yuxarı həddədir.

Bütün bunlara baxmayaraq, müəllif deyir ki, büdcə yenə də neft gəlirlərindən asılıdır: "Belə ki, Dövlət Neft Fondundan daxil olan transfert bütün büdcə gəlirlərinin 45,8%-i deməkdir. Neft şirkətlərindən daxil olan vergi daxilolmaları və digər daxilolmalar da nəzərə alınsa, neftdən asılılıq yenə də özünü göstərir".

Müəllif xatırladır ki, maliyyə naziri hələ 2015-ci ildə qeyri-neft gəlirlərinin artması ilə bağlı Neft Fondundan transfertlərin azalacağnı deyirdi, amma 2018-ci ildə yenə də transfert 50 faizdən çox artır.

Müəllif deyir ki, rəsmi qurumlar Neft Fondundan transfertlərin azalmasından çox danışsalar da, bu, inandırıcı deyil, belə ki, bu transfert mənbəyini əvəzləyən ikinci gəlir mənbəyi yoxdur və bundan da irəli gələrək 2021-ci ildə transfertin indikindən çox olacağı proqnozunu verir.

Müəllif deyir ki, sənədlərdə neftin qiymətinin aşağı düşə bilməsi büdcə üçün əsas risklərdən biri sayılır və bununla da büdcə tərtibçiləri bu faktın büdcəyə və ölkədə makro-iqtisadi sabitliyə birbaşa təsir etdiyini təsdiqləyirlər: "Hətta neftin barelinin 5 dollar azalması belə neft istehsalçısı olan ölkələr üçün ciddi problem yarada bilir. Eyni zamanda, dünya maliyyə bazarında faiz dərəcələrinin kəskin artması da əsas risklərdən biridir və bu halda dövlət ödəmələrinin həcmi artır".

Müəllif deyir ki, tərəfdaş ölkələrdə iqtisadi aktivliyin azalması Azərbaycanda büdcənin qeyri-neft gəlirlərinin azalmasına səbəb olacaq.

Müəllif iknci risk qrupu kimi ölkənin maliyyə-bank sistemində olan problemləri göstərir.

Müəllif isə deyir ki, son illərdə ölkənin makro-iqtisadi sabitliyinə təsir göstərən problemlər heç yerə yox olmayıb və beləliklə, ölkə iqtisadiyyatının fundamental problemləri həll edilməmiş qalmaqdadır.