Media-icmal 29.11.19

Parlamentin buraxılması müracətinin səbəbləri, alternativ enerji mənbələrinin elektrikin qiymətinə təsir imkanları, avtomobil idxalındakı çətinliklər ətrafında müzakirələr və s. məsələlər medianın aparıcı mövzularındandır.

Parlament niyə buraxılır?

“Azərbaycan” qəzeti “İlham Əliyevin islahatlar konsepsiyasına YAP-dan dəstək”  sərlövhəli məqalədə ölkə parlamentinin buraxılması barədə dövlət başçısına olunan müraciəti dəyərləndirir.

Müəllif vurğulayır ki, Yeni Azərbaycan Partiyasının deputat korpusunun  parlamentin buraxılması və növbədənkənar parlament seçkilərinə  gedilməsi təşəbbüsü ölkədə aparılan genişmiqyaslı islahatların yaratdığı hüquqi, siyasi tələblərlə bağlıdır.

Müəllif əlavə edir ki, dövlət başçısı İlham Əliyevin müəllifliyi ilə son illərdə aparılan islahatlar miqyasına görə olduqca geniş, həm də sistemlidir.

Müəllifə görə, mövcud maliyyə-iqtisadi duruma adekvat olan və qlobal çağırışlara cavab verən yeni islahatlar kursu artıq ilkin uğurlu nəticələrini verib, iqtisadiyyatın bütün sahələrində, xüsusən də qeyri-neft sektorunda əsaslı canlanma yaranıb və bu proseslər beynəlxalq ekspertlər tərəfindən yüksək dəyərləndirilir.

Müəllif deyir ki, islahatların cəmiyyətin bütün sahələrini əhatə etməsi üçün hakimiyyətin bütün qollarına da sirayət etməsi vacibdir, son illərdə aparılan müsbət dəyişikliklər bu sistemdə köklü yeniliklərə, müasir inkişaf tendensiyalarına təkan oldu, dövlətin mövcudluq və müstəqilliyin davamlılıq şərtlərini təmin edən inzibati amilləri gücləndirdi.

Müəllifə görə, dərin və sürətli islahatlar dövründən sonra sistem islahatları mərhələsi adı alan bu proses vasitəsilə prezident yeni hədəflərə daha çevik, modern və səmərəli idarəçilik modeli ilə addımlayır.

Yazıda vurğulanır ki, bu kontekstdə birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın fəaliyyəti xüsusi əhəmiyyət kəsb edir, iki ildən artıqdır ki, ölkədə sosial sahədəki islahatlar birmənalı olaraq məhz Mehriban Əliyevanın fəal icraçılığı, novator təşəbbüskarlığı ilə gerçəkləşir.

Müəllifə görə, yeni iqtisadi-siyasi situasiya islahatların yalnız icraedici orqan miqyasında deyil, həm də qanunverici hakimiyyət səviyyəsində də müasir meyarlarla operativ qəbulunu tələb edir.

Elə YAP-çı deputatlar da hesab edir ki, parlamentin də islahatların ümumi ahənginə köklənməsinə zərurət var, odur ki, parlamentin xalqdan yeni etimad mandatı almasına hesablanıb.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: “Qarşıdakı parlament seçkilərinin nəticələri də şübhəsiz ki, islahatlar kursuna xalqın möhtəşəm dəstəyinin təntənəsinə, dövlət quruculuğunun yeni inkişaf, nailiyyət salnaməsinin başlanğıcına çevriləcəkdir”.

Alternativ enerjinin elektrikə təsir imkanı 

“YeniSabah.az”da isə “Bu addımın atılması özlüyündə pozitiv yanaşmadır” - ölkəmizdə işığın qiyməti ucuzlaşa bilər” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif  Azərbaycanda alternativ enerji mənbələrinin hərraca çıxarılması barədə iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə söhbətləşir.     

Müəllif deyir ki, Energetika Nazirliyinin tabeliyində olan Enerji Məsələlərini Tənzimləmə Agentliyi (AERA) alternativ enerji mənbələrinin inkişafı çərçivəsində 8 coğrafi ərazi üzrə hərraca çıxarılacaq layihələrindən ən irisi – gücü 1 300 MVt olacaq, Ələt qəsəbəsinin 2 km. cənubunda yerləşəcək günəş elektrik stansiyasıdır.

Müəllif əlavə edir ki, 8 layihə üzrə ümumi gücündən 2 825 MVt-ı günəş, 442,2 MVt-ı isə külək elektrik stansiyaların (3-ü günəş, 5-i isə külək elektrik stansiyası) payına düşəcək.

Müəllifin deməsinə görə, alternativ və bərpa olunan enerji üzrə digər iri obyekt – 1 100 MVt gücündə, Hacıqabul rayonunun Atbulaq kəndinin 5 km. şimal-şərqində 2 200 hektar ərazidə yerləşəcək. Bu enerji obyektinin illik istehsal edilməli olan enerjinin həcmi 1 460 mln. KVt-saatdır.

Müəllif bu layihələrin ölkəyə nə verəcəyi, elektrik enerjisinin qiymətinə təsir göstərə biləcəyi suallarını ortaya qoyur.

Ekspert N.Cəfərli isə “Yenisabah”a açıqlamasında hesab edir ki, əslində bu addım gec atılıb, çünki Azərbaycanın bərpa olunan eneri imkanları çox genişdir, həm də bu enerjidən istifadə Rusiyanın Azərbaycana atom elektrik stansiyası tikilməsi məsələsini gündəmdən çıxardı.

“Günəş enerjisi son 15-20 ildə böyük yol keçib və maya dəyəri də dəfələrlə azalıb. Əgər 10 il bundan öncə Avropa və Qərb ölkələrində günəş enerjisinin qiyməti 1Kvt üçün 25 sent idisə, hazırda 2 sentədək düşüb. Bu sahədə uğur qazanmış ölkələr var, onlarla birgə fəaliyyət planının hazırlanması həm maya dəyərinin azalmasına, həm də effektliyi artırmağa səbəb ola bilər.

N.Cəfərli deyir ki, əgər 10 il öncə günəş panellərinin gücü 24 saat ərzində adi 100 vt-lıq lampaya bəs edirdisə, indi 16 lampaya xidmət edəcək enerji toplaya bilir: “Bu prosesdə yeni texnologiyalardan istifadə həm də qaz və neftdən alınan enerjiyə qənaət etməyə imkan verəcək, bu, həm də ekoloji məsələdir, həm də enerji üçün sərf olunan o qazı və nefti başqa sahəyə yönəldə bilərik”.

N.Cəfərli hesab edir ki, günəş elektrik stansiyaları səmərəli fəaliyyət göstərsə Azərbaycanda elektrik enerjisinin qiyməti ucuzlaşa bilər və Azərbaycanda belə imkanlar var.

Ekspertə görə, günəş enerjisinin daha aşağı maya dəyəri ilə daha effektiv istehsalı həyata keçirilsə, müasir texnologiyalardan istifadə olunsa bir müddət sonra elektrik enerjisinin qiymətində ucuzlaşma gözləmək mümkündür.

At-araba nəqliyyatına qayıdaq?

“Redaktor.az da isə “At-araba nəqliyyatına qayıdaq?” - DGK-nın təklifinə ekspertdən sərt irad sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Müəllif istehsal müddəti 7 ildən çox olan avtomobillərin ölkəyə buraxılmaması barədə Dövlət Gömrük Komitəsi rəhbərliyinin bəyanatı barədə  nəqliyyat məsələləri üzrə ekspert, hüquqşünas Ərşad Hüseynovla söhbətləşir.

Ə.Hüseynov “Redaktor.az”a açıqlamasında ölkəyə avtomobil idxalı ilə bağlı şərtlərin bir qədər də sərtləşəcəyini, komitənin açıqlamasına istinadən elektromobilər və hibridlər üçün də hər hansı güzəşt, xüsusi təşviqdən söhbətin getmədiyini bildirir.

“2018-ci ilin yekununa əsasən, ölkəmizdə 1 milyon 170 min 672 ədəd minik avtomobili olub. Onların təxminən 76,6 %-nin (896307 ədəd) yaşı 10 ildən yuxarıdır. Ən acınacaqlısı isə odur ki, bu avtomobillərin təxminən 42,2 %-i (482112 ədəd)  sovet dövrünün marka və modelləridir (Zaporojets, Oka, VAZ-ın köhnə modelləri, QAZ, UAZ və s.). Hələ bura Avropa Asiya, ABŞ  istehsalı olsa da, 1980-90-cı illərin avtomobillərini də əlavə etsək, lap qorxunc olar”.

Ekspert hesab edir ki, yol hərəkəti təhlükəsizliyi baxımından bunu şərh etməyə ehtiyac yoxdur, çünki vəziyyət təxminən belədir: “Metallom” üzərində şütüyürük.Yaxşı tutaq ki, bunu ekoloji, yol hərəkəti və digər təhlükəsizlik məqsədi ilə edirsiniz. Amma cəmiyyətin mobilliyi də təmin olunmalıdır axı, insanlar indiki dinamik zamanda nəqliyyat ehtiyaclarını ödəməlidirlər. Kimsə deyə bilər ki, buyursunlar, avtobusla hərəkət etsinlər.

Ə.Hüseynov deyir ki, 2018-ci ilin yekununa əsasən, Azərbaycanda 30 min 704 ədəd avtobus olub (şəhərlərarası, şəhərdaxili marşrutlarda, ayrı-ayrı fiziki və hüquqi şəxslərin istifadəsində), onların təxminən 80,2 %-inin (24620 ədəd) yaşı 10 ildən yuxarıdır. Deməli, avtobus parkı lap dəhşət vəziyyətdədir”.

Ekspert vurğulayır ki, yol hərəkəti təhlükəsizliyinə ciddi qayğı göstərən ölkələr yaşı 10-dan artıq olan avtobusu sərnişindaşımaya buraxmır.

Ə.Hüseynov hesab edir ki, komitənin belə yanaşması “Azərbaycan Respublikasında yol hərəkətinin təhlükəsizliyinə dair 2019–2023-cü illər üçün Dövlət Proqramı”nda ortaya qoyulmuş siyasətə aşkar şəkildə ziddir. Çünki Proqramda da əhalinin mobilliyinin təmin olunması, ekoloji cəhətdən təmiz (hibrid, elektromobil və s.) nəqliyyat vasitələrini idxalının və istifadəsinin stimullaşdırılması nəzərdə tutulur. Ona görə də düşünürəm ki, hazırda qüvvədə olan vergi və rüsumlara, idxal şərtlərinə yenidən baxılmalıdır. Xüsusən avtobusların, hibrid və elektromobillərin idxalı xeyli asanlaşdırılmalıdır. Digər daxili yanma mühərrikli avtomobillərin idxalı da rasional şəkildə asanlaşdırılmalıdır”.