Media-icmal - 30.08.18

Ölkədə qazlaşdırılmanın 95%-lik hədəfə çatması, dünyadakı iqtisadi gərginliyin Azərbaycana mümkün təsirləri, ailə institutunun vəziyyəti və s. məsələlər medianın aparıcı mövzularındandır .

95%-lik qazlaşdırılma hədəfi "vuruldu"

"Azərbaycan" qəzeti "Ölkədə qazlaşdırmanın səviyyəsi 95 faizə çatdı" sərlövhəli (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=153229) məqalədə bu il üçün nəzərdə tutulan qazlaşdırılma hədəfinə çatmağı dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, hazırda qazlaşdırma səviyyəsinin 95%-ə çatması dövlət başçısı İlham Əliyevin 2018-ci il üçün qarşıya qoyduğu vəzifənin bir neçə ay əvvəl yerinə yetirilməsi deməkdir.

Məqalə müəllifi bu sırada qaz xətlərinin dəniz səviyyəsindən 1500 metr hündürlükdə yerləşən, Babadağ və Niyaldağ silsilələri ilə əhatə olunan İsmayıllı rayonunun Lahıc qəsəbəsinə çatmasını xüsusi vurğulayır: "Prezident İlham Əliyevin ucqar kənd və qəsəbələrin qazlaşdırılması barədə tapşırığına uyğun olaraq İsmayıllı rayonunun adı çəkilən qəsəbəsi, eləcə də bu xətt boyunca yerləşən kəndlərdə qazlaşdırma işləri həyata keçirildi. Bu, son illərdə ölkədə vüsət alan qazlaşdırma sahəsində əldə olunmuş mühüm nailiyyətlərdən biridir".

Müəllif hazırda Azərbaycanda qaz istehlakçısı olan abonentlərin sayının 2 milyon 140 min nəfərə çatdığını deyir, çətin relyefə malik ərazilərin qazlaşdırılmasını qarşıda duran əsas hədəf adlandırır.

Lahıc qəsəbəsinə çəkilən qaz xəttilə bağlı müəllif deyir ki, qəsəbəyə qaz 19 kilometr kənardakı qazpaylayıcı məntəqədən çəkilib, bununla bərabər, Qaraqaya, Gəndob, Namazgah kəndləri də qazlaşdırılıb və təkəcə qəsəbə daxilində ümumi uzunluğu 39 min metr olan borular çəkilib.

Müəllif deyir ki, təkcə ilin birinci yarısında ölkə ərazisində ümumi uzunluğu 1519,4 kilometrə çatan yeni qaz kəmərləri çəkilib, 113,8 kilometr xətt əsaslı təmir edilib, 42965 əhali abonenti qeydiyyata alınıb.

Bununla yanaşı məqalə müəllifi Sabirabad rayonunun Yuxarı Axtaçı kəndinə qaz verilməsini və Zəngilan rayonundan məcburi köçkünlərin yaşadıqları Yastıqobu və Rüstəmli kəndləri ərazisində məskunlaşdığı qəsəbədə tikinti-quraşdırma işlərinin getdiyini nəzərə çatdırır.

Bununla yanaşı müəllif ölkənin ayrı-ayrı rayonlarının ayrı-ayrı kəndlərinin qazlşadırılmasının başa çatdığını bildirir.

Müəllif deyir ki, bir sözlə, indi qaz şəbəkələrinin uzunluğu 45 min 500 kilometrə çatıb, qaz itkiləri də 16-17%-dən 5,5%-ə enərək xeyli aşağı düşüb, bütün bunlara yeni sistemlərin qurulması, həyata keçirilən çoxsaylı, məqsədyönlü tədbirlər sayəsində, dövlətin qarşıya qoyduğu hədəfə doğru inamlı addımlar atılması nəticəsində nail olunub.

Aİ-92-nin bahalaşması və devalvasiya istisna deyil

"Müsavat.com" saytında isə "Qubad İbadoğlu: Hökumətin manatın məzənnəsinə dəyişiklik edəcəyini gözləmirəm" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir:

(http://musavat.com/news/qubad-ibadoglu-hokumetin-manatin-mezennesinde-deyisiklik-edeceyini-gozlemirem_551670.html).

Müəllif hazırda dünyada böyük dövlətlər səviyyəsində baş verən iqtisadi qarşıdurmalar fonunda bunun Azərbaycana təsiri məsələlərini tanınmış iqtisadçı-ekspert Qubad İbadoğlu ilə gündəmin müzakirəsinə daşıyır.

Q.İbadoğlu Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşları olan Türkiyə, Rusiya və İranla ABŞ arasında yaşanan gərginliklərin Azərbaycan iqtisadiyyatına təsirsiz ötüşmədiyini deyir.

Ekspertə görə, bu ilin 7 ayında Azərbaycana idxalın 31%-i Rusiya və Türkiyənin payına düşüb, belə ki, bu ölkələrdə qiymətlər valyuta ilə nisbətən aşağıdır, bu da ixracı stimullaşdırır: "2018-ci ilin yanvar-iyun ayları ərzində idxalımız ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 37 faiz artıb. Bu isə o deməkdir ki, daxildə qazanılan kapital, əlavə dəyər ölkədə qalmır, xarici ölkələrə qaçır. Onun əvəzinə idxal məhsulları əldə edirik".

Q.İbadoğlu vurğulayır ki, son 6 ayda ixracda neft-qaz və neft məhsullarının birlikdə payı 90 faizə çatıb və əvvəlki dövrlə müqayisədə bu, yüksəkdir və bütün bunlar onu göstərir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatında xarici şoklara həssaslıq getdikcə çoxalır: "Xüsusilə İranda, Rusiyada, Türkiyədə milli valyutaların sürətlə dəyərsizləşməsi manata olan təzyiqləri artırıb, idxalı stimullaşdırıb, qeyri-neft məhsullarının ixracat qabiliyyətini aşağı salıb. Yəni, ölkəmiz idxaldan, xarici faktorlardan daha çox asılı vəziyyətə düşüb".

Ekspert hesab edir ki, bunun da əsas səbəbi Azərbaycan manatının yalnız və yalnız ödəniş vasitəsi funksiyasından istifadə olunmasıdır, tənzimləmə vasitəsi funksiyasından demək olar ki, istifadə olunmur.

Q.İbadoğlu deyir ki, Azərbaycan manatının bütün bu təzyiqlərə baxmayaraq, sabit saxlanılması, gedən proseslərə adekvat reaksiya verməməsi manatın bir iqtisadi alət olaraq tənzimləmə funksiyasından istifadə olunmamasının nəticəsidir.

Ekspertə görə, manatın məzənnəsinin formalaşması Azərbaycanda mahiyyətini tamamilə itirib, ona görə də dünyada və regiondakı proseslərə reaksiya vermir, bu isə manatın nə vaxtsa devalvasiya olunması qorxusunu yaradır.

Q.İbadolu hesab edir ki, ən pisi də budur ki, qonşu ölkələrin valyutalarının ayda, yaxud ildə itirdiyini Azərbaycan bir gündə itirə bilər.

Azərbaycanda dollara tələbatın artacağına gəlincə, Q.İbadoğlu deyir ki, iyulda daxili bazarda valyuta satışı iyuna nisbətən 22 faiz artıb və bu artımın avqust-sentyabrda və ondan sonrakı aylarda da davam edəcəyini düşünür, dekabrda pik həddinə çatacaq.

Onun fikrincə, ilin sonunda həm valyutada olan xarici öhdəliklərin qarşılanması gərəkir, eyni zamanda idxalın artması da valyutaya tələbatı stimullaşdırır: "Amma buna baxmayaraq, hökumətin manatın məzənnəsində dəyişiklik edəcəyini gözləmirəm. Çox təəssüflər olsun ki, artıq biz digər ölkələrdəki kimi iqtisadi amillərlə milli valyutanın dəyərinin dəyişməsi praktikasına malik deyilik".

Ekspert deyir ki, hökumətin manatı belə təsirlərdən qorumaq üçün demək olar ki, fiksə edilmiş sabit kursda saxlaması yanlış bir yanaşma, sadəcə, avantüradır.

Q.İbadoğlu Aİ- 95 və 98 markalı benzinlər kimi ölkədə kütləvi istehlak edilən Aİ 92 markalı benzinin, dizel yanacağı və yanacaq-sürtkü materiallarının da bahalaşmasını istisna etmir, bu ilin oktyabr ayında Bakı Neft Emalı Zavodunun irimiqyaslı təmirə dayandırılmasının burada əsas rol oynayacağını deyir.

Artan boşanmalar və "ailə böhranı"

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Azərbaycanda ailə böhranının səbəbləri nədir?" (http://novoye-vremya.com/w140701/.../#.W4dVhOgzbIU) sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif cəmiyyətin daim diqqət mərkəzində olan ailə boşanmalarının səbəblərini və bu məsələdə dövlət orqanlarının məsuliyyətini müzakirəyə çıxarır

Yazı müəllifi rəsmi satatistikaya istinadən bildirir ki, 2017-ci ildə 79 min nikah bağlanıb, boşanmaların sayı isə 7,8 min olub, boşanma 10% təşkil edib və xatırladır ki, cəmi 7 il əvvəl, yəni 2011-ci ildə bu 5%-ə yaxın idi: "Azərbaycanda boşanmaların artması meyli ciddi narahatlıq yaradır, ekspertlərə görə, bunun müxtəlif səbəbləri olsa da ilk yerdə psixi-emosional amil olan səbəbsiz ailə münaqişələri durur. Amma dövlət orqanları belə hesab edirlər ki, Azərbaycan ailələrinin problemi boşanmaların səbəblərinə qarşı mübarizə aparmamalarıdır".

Müəllif deyir ki, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi hüquqi təminat şöbəsinin müdiri Taliyə İbrahimova boşanmalara səbəb kimi ailənin könüllü olaraq sevgi üzərində qurulmamasını, kənar müdaxilələri, ailə münasibətlərinin hüquqla tənzimlənməməsi, çox zaman ailənin dini kəbin kəsərək dövlət qeydiyyatına düşməmələrini göstərir.

Müəllif isə məmurun mövqeyilə razılaşmayaraq müasir dövrdə yeni ailə quranların problemlərinin çoxcəhətli olduğunu deyir.

Müəllifə görə, bu problemlərin yaranmasının ilkin səbəbi əvvəlki dövlət dəstəyinin, eləcə də gənc ailələrin sosial müdafiəsinin təmin olnumamasıdır.

Məqalə müəllifi vurğulayır ki, zəruri sosial dəstək olmayanda gənc ailənin dövlət və cəmiyyət tərəfindən ciddi diqqətə ehtiyacı yaranır və gənc ailələrə münasibətdə ailə və demoqrafiya siyasətinin yetərincə dəyərləndirilməməsi təkcə ölkənin bu gününə yox, həm də gələcəyinə təhlükə yaradır.

Müəllif hesab edir ki, buradan çıxış yolu ilk növbədə dövlətin gənc ailələrə sosial, iqtisadi və hüquqi müdafiə baxımından digər ailələr kimi bərabər inkişaf və rifah halını yaxşılaşdırmaq imkanı yaratmaq kimi zəruri tədbirlərinin həyata keçirilməsindən keçir.

Məqalə müəllifi deyir ki, ekspetlər müasir Azərbaycan ailəsinin həqiqi böhran yaşamasında həmrəydirlər və əlavə edir ki, bu böhran cəmiyyətin ümumi sosial- iqtisadi səviyyəsi, insanların həyat və maddi rifah halı yüksəldikcə özünü daha aydın göstərir.

Bundan da irəli gələrək müəllif bildirir ki, bu problemlərin həlli ilə ilk növbədə dövlət məşğul olmalıdır, daha gənc ailələri problemlərə qarşı mübarizə apara bilməməkdə günahlandırmamalıdır.