Media-icmal 31.08.2016

Ölkədə korrupsiyaya qarşı mübarizə, müxalifətə qarşı Rusiya - rəsmi Bakı işbirliyi, bankların valyuta satışını dayandırmaları, vətəndaşların mənzil və ipoteka problemləri bugünki medianın aparıcı mövzusudur.

Korrupsiyaya qarşı inamlı mübarizə

“Azərbaycan” qəzeti “Dövlət idarəçiliyinin təkmilləşdirilməsi prosesi uğurla həyata keçirilir” (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=104068) sərlövhəli məqalə ilə çıxış edir.

Müəllif Azərbaycanda korrupsiyaya qarşı mübarizəni gündəmə gətirir və bu sahədə görülən işlərə nəzər salır. Müəllifin fikrincə, hər bir islahatın uğuru onun aktuallığından, miqyasından, ən başlıcası, vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını özündə yüksək səviyyədə əks etdirməsindən asılıdır.

Müəllif bu düşüncədədir ki, son illər məhkəmə-hüquq və ədliyyə sistemindəki islahatlar vətəndaşların hüquqlarının bərpasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu müstəvidə müəllif ötən 13 illik dövrü belə dəyərləndirir: “Ötən 13 ildə hüquqa və ədalətə söykənən sivil cəmiyyət quruculuğu prosesi uğurla davam etdirilərək korrupsiyaya qarşı mübarizə tədbirlərinin miqyası daha da genişlənib. Korrupsiyaya qarşı mübarizədə ardıcıl və praktiki tədbirlər həyata keçirilir”.

Daha sonra müəllif Azərbaycanın korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində bütün beynəlxalq təşəbbüslərə qoşulduğunu deyir. Bu sahədə Avropa Şurasının “Korrupsiya ilə əlaqədar cinayət məsuliyyəti haqqında” və “Korrupsiya ilə əlaqədar mülki məsuliyyət haqqında”, BMT-nin  “Korrupsiyaya qarşı” konvensiyalarını imzaladığını vurğulayır. 

Müəllif həm də belə düşüncədədir ki, cəmiyyətin demokratikləşməsi millətin intellektual potensialının həyata keçməsi, yeni sivilizasiyaya yaxınlaşmaq üçün meydan açır. Ancaq demokratikləşmə milli ideyaya bağlı olmasa uğursuzluğa məhkumdur. Bu mənada müəllif Prezident İlham Əliyevin ölkədə korrupsiyaya qarşı mübarizədə “Korrupsiyaya qarşı mübarizəyə dair 2012-2015-ci illər üçün Milli Fəaliyyət Planı”nı 2012-ci il 5 sentyabr tarixli sərəncamı ilə təsdiq etməsinə diqqət çəkir. Məqalədə bu sahədə daha bir mühüm sənəd kimi Prezident İlham Əliyevin 27 aprel 2016-cı il tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Açıq hökumətin təşviqinə dair 2016-2018-ci illər üçün Milli Fəaliyyət Planı” göstərilir.

Müəllif korrupsiyaya qarşı mübarizədə ötən 13 ilin mübarizə panoramasını təsvir etdikdən sonra belə bir qənaət ifadə edir: “Prezident İlham Əliyev müasir dünyada mövcud siyasi-iqtisadi vəziyyəti, qlobal maraqlar sistemini nəzərə almaqla, ölkəmizin davamlı inkişafı, korrupsiya və rüşvətxorluğa qarşı kəsərli mübarizə tədbirlərini inamla həyata keçirir”.

Özünüifşa kampaniyası

“Azadlıq” qəzetində “Gülən kampaniyasında rəsmi Bakı özünü ifşa etdi” (http://www.azadliq.info/154630.html) sərlövhəli məqaləni oxumaq olar.

Müəllif məqaləni Rusiyanın “Vesti” proqramında “Azərbaycanda Gülənçi” çevriliş barədə verilən verilişin mahiyyətinə həsr edib. Müəllif dövlətə bağlı Rusiya televiziyasının ciddi-cəhdlə Azərbaycanda Gülənə bağlı olan kəsimi Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası ilə əlaqələndirmək istəyini təəccüblə qarşılayır və deyir: “Şübhəsiz ki, bu məlumat, onun hazırlanması və təqdimat mexanizmi bir vaxtlar Sovet İttifaqında mövcud olmuş soyuq müharibə texnologiyasını xatırladır”. Müəllifə görə, son illər Rusiyada bu ənənə yenidən bərpa olunur və bu mənada Azərbaycan hökumətinin Rusiya ilə əməkdaşlığı göz qabağındadır.

Müəllif verilişdə rus jurnalisti Andrey Qriqoryev Azərbaycanda çevriliş olacağı və müsəlman dövləti yaradılacağı təhlükəsindən, bunu guya AXCP-nin edəcəyindən danışmasını dünya ictimaiyyətini aldatmaq adlandırır.  Müəllif xatırladır ki, süjetdə təhlükə mənbəyi kimi təqdim edilən Gülən məktəbləri, Qafqaz Universiteti, Nurçu şəbəkəsi elə Azərbaycan hökumətinin özü tərəfindən yaradılıb və idarə edilib.

Daha sonra məqalədə Azərbaycanda gülənçilərlə bağlı birinci böhranın 2014-cü ilin yazında olduğunu, o zaman bilavasitə Prezident Aparatında, ayrı-ayrı nazirliklərdə və hökumət qurumlarında, Milli Məclisdə tək-tük hakimiyyət rəsmilərinin vurulduğunu yada salır: “Bunlar o zaman prezident Ərdoğanı sakitləşdirmək üçün atılan epizodik addımlar idi. Necə oldu ki, həmin vaxt bircə AXCP təmsilçisinin Gülən şəbəkəsi ilə əlaqəsi müəyyən edilmədi?” Müəllifin fikrincə, öz ideya, baxışlar sisteminə, dünyəvi dəyərlərə münasibətinə görə, bu, mümkün olan bir şey deyildi.

Müəllif bunu da deyir ki, “Vesti”nin süjeti bir həqiqəti ortaya qoyub ki, rəsmi Bakı müxalifətə qarşı natəmiz mübarizədə Qarabağın və ətraf rayonların işğalında bilavasitə iştirak etmiş, Ermənistana hərbi, siyasi, diplomatik dəstək vermiş Rusiya ilə işbirliyindədir. Müəllifin fkirincə, rəsmi Bakının Rusiya ilə işbirliyinə girib bir vaxtlar Azərbaycana müstəqillik qazandırmış Xalq Cəbhəsini Moskvanın dəstəyi ilə çökdürmək niyyəti ortadadır. Müəllif bu işbirliyini belə dəyərləndirir: “Azərbaycan hakimiyyəti, zaman-zaman Türkiyənin haqq işinə dəstək verən, 15 iyul axşamı xalqın iradəsi ilə seçilmiş Ərdoğan hökumətinə dərhal öz sayğısını ifadə edən Xalq Cəbhəsindən, onun lideri Əli Kərimlidən canını qurtarmaq istəyir. Çətin ki, mümkün olsun, çünki hökumət bədnam Gülən kampaniyasında həm siyasi, həm milli, həm mənəvi, həm də əxlaqi baxımdan özünü ifşa etdi”.

Dollar qıtlığı və manata inamsızlıq

“Novoye Vremya” qəzeti “Valyuta hara yoxa çıxıb?” sərlövhəli məqalədə (http://www.novoye-vremya.com/w65408/.../#.V8W8qih97IU) ölkədə valyuta qıtlığı yaşanmasının səbəblərini müzkirə edir.

Müəllifə görə, bu durumun yaranmasına səbəb ölkənin maliyyə sistemindəki qarmaqarışıqlıqdır. Hətta bir az da irəli gedərək yazıda  Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının fəaliyyəti tənqid edilir. Müəllif deyir ki, bu yaxınlarda Palata bir neçə bankın manatla kredit verməməsinə təəccüb ifadə edib. Banlkar isə öz növbələrində manatla kredit verməmələrini Paltanın qərarı ilə əsaslandırıblar. Palata isə belə bir qərar verdiyini qəti inkar edib: “Bu, sağ əlin nə etdiyini sol əlin bilməməsinə bənzəyir. Bu, yeganə hadisə deyil ki, Palata bank sistemində nə baş verdiyindən sonda xəbər tutur. Mahiyyətinə görə isə bu qurum bu proseslərə nəzarət etməlidir”.

Məqalədə kommersiya banklarının valyuta satışını dayandırdığı və bununla bağlı xalqa hər-hansı şəkildə izah verilmədiyi deyilir. Müəllif bu günlərdə 29 banka 50 milyon dollar satıldığını, amma tələbatın bundan bir neçə dəfə çox olduğunu vurğulayır. Müəllifə görə, banklar valyutanı əldə edir, amma satışa çıxarmırlar. Müəllifə görə, səbəb ikidir, ya kimlərinsə süni olaraq nağd dollar qıtlığı yaratması, ya da kommersiya banklarına valyuta məhdud həcmdə verilməsidir.

Müəllif deyir ki, bu fakt çoxsaylı şaiyələr doğuracaq və ilkin olaraq bu, manatın növbəti devalvasiyası ilə bağlı şaiyələr olacaq. Yazıda kommersiya banklarının belə davranışlarının vətəndaşlar tərəfindən daha çox etmadsızlığa səbəb olduğu deyilir. Buna da adekvat olaraq manata inam daha çox itir. Xarici valyuta ətrafında ajiotaj yaşandığı halda kommersiya banklarının özbaşna valyuta satışını dayandırması pislənilir. Müəllif deyir ki, hətta məhdud olsa belə, valyuta satılmalı və satış dayandırılmamalıdır.

Müəllifə görə, qeyri-neft sektoru ona olan ümidləri doğrultmur, bu sahələr inkişaf etdirilmir, icxrac imkanları məhduddur. Yazıda deyilir ki, yerli iqtisadiyyat postneft dövrünə nə qədər tez uyğunlaşsa bir o qədər tez sağlamlaşa bilər.

Pul da gedir, ev də ...

“Bizim Yol” qəzetində “İpoteka alan pulunu da, evini də itirir” sərlövhəli məqaləni oxumaq  olar. (http://www.bizimyol.info/news/83745.html)

Müəllif Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə Bakının 9 rayonunda 5 il müddətinə köhnə binaların sökülməsi qərarı verildiyini, binalar hazır olduqda sakinlərə bu binalardan mənzil verilməsinin nəzərdə tutulduğunu deyir. Amma bu məsələdə daha bir mühüm sual var ki, bu da ipotekada olan mənzillərin taleyi ilə bağlıdır.

Müəllif onlara nüraciət edən Bakı sakinin bu evlərdən 7 il öncə ipoteka ilə ev aldığını, 10 min ilkin ödəniş etdiyini deyir. Sakin qəzetə bildirir: “7 ilə 30 min ödəmişəm, əsas borcdan cəmi 5 min manat silinib, 50 min manata yaxın məbləği isə 25 illik ipoteka ilə bankdan almışam”.  

Sakinin bildirdiyinə görə, artıq ev aldığı ərazidə binaların sökülməsinə başlanılıb. Onun dediyinə görə, yaşadığı bina da söküləcək, veriləcək kompensasiya banka olan borcuma yönələcək, qalacaq 7-8, uzağı 10 min manat civarında pul ilə isə ev almaq mümkün deyil. Üstəlik sakin 7 il ərzində ödədiyi 30 min manatı havaya sovrulmuş sayır.

İpoteka məsələləri üzrə mütəxəssis Rafael Hacıyev belə problemlərin olduğunu deyib. Onun fikrincə, belə məsələlər də təcrübədə problemlər yaradır. Ekspertin fikrincə, ipoteka predmeti məhv olarsa, 3 iş günü ərzində kredit bağlanmalıdır. Ekspert deyir ki, dəfələrlə icra hakimiyyəti ilə danışıqlar aparılıb ki, sahibkar mənizilin dəyərini ödəsin və kredit bağlanandan sonra artıq qalan hissə əmlakın sahibinə verilsin: “Ancaq bu, praktik olaraq mümkün olmadı və bildirildi ki, pul yox, yeni tikiləcək binada mənizl veriləcək”. Yeni tikililərin hazır olması və mülkiyyəti təsdiq edən sənədin verilməsi bir neçə il çəkir. Bu halda ipoteka kreditinin təminatı olmur.  

Ekspert Əkrəm Həsənov isə bu düşüncədədir ki, müştəri ödədiyi pullarla bağlı hesablanmanın yenidən aparılmasını tələb edə bilər: “Çünki Mülki Məcəllənin 741-ci maddəsinə əsasən, faizlər vətəndaşdan ildə bir dəfə tutulmalıdır. Buna görə də vətəndaş yenidən hesablanmanı tələb edərək, qalan borcunu müəyyənləşdirə bilər”. Kompensasiyaların az olmasına gəlincə, ekspertə görə, bir neçə il öncə ölkədə evlərin qiyməti həddindən artıq şişirdilmişdi, hazırda isə xeyli ucuzlaşma var və buna görə, ev söküləndə yüksək kompensasiya verilmir.