Media-icmalı 02.04.18

Cocuq-Mərcanlının azad olunmasının növbəti ildönümü, idxaldan asılılığın davam etməsi, mövcud məzənnə siyasətinə baxış və s. bugünkü (02 aprel, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Böyük qayıdışın başlanğıcı

"Azərbaycan" qəzeti "Qayıdışın ilk ünvanı" sərlövhəli məqalədə iki il öncə Cocuq Mərcanlı kəndinin erməni nəzarətindən azad olunmasını dəyərləndirir.

Məqalə Lələtəpə yüksəkliyi və 2 min hektara yaxın ərazinin azad olunması ilə başa çatan 2016-cı il aprelin 4-də baş vermiş döyüşlərin ikinci ildönümü ərəfəsinə təsadüf edir.

Müəllif iki il öncə Cocuq Mərcanlının azad olunmasını Azərbaycan ordusunun yazdığı şanlı tarix və hər bir vətəndaş üçün qürur mənbəyi kimi dəyərləndirir.

Yazı müəllifi hesab edir ki, Azərbaycan əsgəri qısamüddətli uğurlu döyüş əməliyyatı ilə bütün dünyanı heyrətə salıb: "Milli ordumuzun 2016-cı ilin aprel ayında həyata keçirdiyi əks hücum nəticəsində Cəbrayıl və Füzuli rayonları istiqamətində geniş ərazini nəzarətdə saxlayan Lələtəpə yüksəkliyi erməni hərbi birləşmələrindən azad edildi. Bu uğurlu döyüş əməliyyatının məntiqi nəticəsi olaraq Cəbrayıl rayonunun Cocuq Mərcanlı kəndində insanların təhlükəsiz yaşamasına imkan yarandı".

Müəllif deyir ki, bu proses Qarabağa böyük qayıdışın başlanğıcıdır, bu qələbə xalqda Qarabağın azad olunmasına inamını daha da artırıb, Ali Baş Komandanın Qarabağ münaqişəsində prinsipial mövqe xalq-ordu birliyinin gerçək təntənəsinə çevrilib.

Məqalə müəllifi deyir ki, azad edildikdən sonra Cocuq Mərcanlının bərpasına başlandı, dövlət başçısı bununla bağlı 4 fərman imzaladı.

Müəllif vurğulayır ki, erməni nəzarətində olmasına baxmayaraq, kənd sakini Oqtay Həziyev kəndi tərk etmədiyinə görə birinci dərəcəli "Əmək ordeni" ilə təltif olundu.

Müəllif bu günlərdə O.Həziyevlə görüşərək həmmüsahibinin bu iki ildə baş verənləri dəyərləndirdiyini deyir: "İndi özümü xoşbəxt sayıram. İki il əvvəl doğma kəndimizin dağılıb xaraba qoyulmuş evlərinin arasıyla, kimsəsiz küçələrlə tək-tənha dolanmağın necə ağır və əzablı olduğunu təsəvvür etmək çox çətindir. Uzun illər boyu gecələri dirigözlü açmışam, gündüzləri səksəkəli dolanmışam. İndi elə bil yenidən doğulmuşam. Dövlətin qayğısı ilə ağ günlərə, firavan həyata, xoş güzərana qovuşmuşuq. Mən Azərbaycan vətəndaşı olmağımla qürur duyuram. Öz vətəndaşına sahib çıxan bir dövlətdə yaşamaq əsl xoşbəxtlikdir".

O.Həziyev deyir ki, qısa bir zaman kəsiyində Cocuq Mərcanlı kəndi yenidən qurulub, insanların firavan yaşaya biləcəyi bir məkana çevrilib.

Müəllif vurğulayır ki, Cocuq Mərcanlı böyük qayıdışın başlanğıcıdır. Bu gün hər kəs birmənalı şəkildə inanır ki, Azərbaycan ordusu tezliklə bütün Qarabağı işğaldan azad edəcək.

İdxaldan asılılıq 40%-dir

"Exo" qəzetində "Azərbaycan idxal mallarının qiymətini necə endirə bilər?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif bəhs edilən sahədə qiymətlərin endirilməsi yollarını ekspertlərlə müzakirəyə çıxarır.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatı bahalı idxal xammalından asılıdır və ölkədə istehsal edilən bütün məhsullarda idxal məhsulunun payı əhəmiyyətli dərəcədə yüksəkdir: "İdxal xammalının qiymətini aşağı salmaq heç cür alınmır. Əhalinin alıcılıq qabiliyyətinin aşağı düşməsilə ilə isə 2016-cı il ilə müqayisədə 2017-ci ildə ölkəyə idxal 30% azalıb.Yerli bazarda malların qiymətinin bahalaşması isə əhalinin cibinə və büdcəsinə zərər vurur. İnflyasiyanı cilovlamaq da hələ baş tutmur, ona görə də vətəndaşlar supermarketlərdə hər gün yeni qiymətlərlə üz-üzə qalırlar".

Müəllif deyir ki, süni şəkildə də olsa dolların manata nisbətdə məzənnəsi uzun müddətdir ki, sabitdir, dünya iqtisadiyyatında da kataklizmlər yoxdur, amma bununla belə, ölkədə qiymət bahalanması dayanmır.

Ekspert Natiq Cəfərli hesab edir ki, idxal mallarının qiymətlərinin bahalaşması çoxdan nəzarətdən çıxıb və qiymətlərin aşağı salınması üçün ancaq bəzi idxal mallarına aid gömrük rüsumlarının ləğv olunması kimi bir yol qalır.

"Bunu çoxdan etmək lazım idi, özü də daha öncə Azərbaycanda istehsal olunmayan mallara tətbiq edilməli idi. Rüsumların ləğv olunması daha səmərəli sosial alətdir və bu vasitə ilə idxal mallarının və xüsusilə, Azərbaycanda baha olan dərman preparatlarının qiymətlərini aşağı salmaq olar".

N.Cəfərli deyir ki, bir sıra postsovet ölkələrilə müqayisədə Azərbaycanda dərmanların qiymətlərinin bir neçə dəfə baha olması aşkardır: "Aydındır ki, dərman idxalına rüsum 15% təşkil edir, ölkədə dərman istehsalı demək olar ki, yoxdur, buna görə də bu rüsum bütün dərmanlara aid edilir".

Ekspertə görə, qiymətlərin aşağı salınması üçün daha bir səmərəli metod indiki kimi mərkəzləşdirilmiş gəlir vergisi yox, müxtəlif məhsullara differensiallaşdırılmış vergi tətbiq etməkdir.

Digər ekspert Seyfəl Əliyev deyir ki, hökumət idxal əvəzləyici vasitələrlə qiymətləri aşağı salacağını bildirirdi, amma bunun nəticəsi görünmür: "İdxal-əvəzləyici məsələsi milli təhlükəsilzik məsələsi olsa da bu barədə ancaq 2015-ci ildə baş vermiş manatın devalvasiyasından sonra danışmağa başlayıblar. Üç il ərzində əhəmiyyətli uğur qazanılmayıb, ona görə də yerli bazarda idxal məhsullarının payı çox yüksəkdir".

S.Əliyev vurğulayır ki, idxalın ümumi payı bazarda 20-25%-ə çatırsa bu, özü artıq kritik durumdur, Azərbaycan bazarında isə bu pay 40%-ə yaxındır.

Məzənnəyə yenidən baxmaq təklifi

"Yeni Müsavat" qəzetində isə diqqəti "Vüqar Bayramov: Mərkəzi Bank məzənnə siyasətinə yenidən baxmalıdır" sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif manatın perspektivini ekspert Vüqar Bayramov ilə qiymətləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşları olan Rusiya və Türkiyə milli valyutaları dollara nisbətdə kəskin dəyər itirib və bu fonda manata da təhlükə gözardı edilə biməz: "Bəs görəsən, Azərbaycan üçün iqtisadi baxımdan əhəmiyyətli olan bu iki ölkədə dolların bahalaşması manatın məzənnəsinə necə təsir göstərəcək?" deyə müəllif öz baxımından günü aktual sualını gündəmə daşıyır.

İqtisadçı ekspert Vüqar Bayramov "Yeni Müsavat"a şərhində iki qonşu ölkədə dolların bahalaşmasının manata da təzyiqi artıra biləcəyini istisna etmir.

O, düşünür ki, FED-in faiz dərəcələrini artıracağı ilə bağlı gözləntilərin Azərbaycan valyuta bazarına da təsiri ola bilər: "FED-in qərarı qlobal səviyyədə həm iqtisadi həm psixoloji təsirlərə malikdir. Azərbaycan üçün də FED-in qərarının psixoloji təsirləri var və bazarlara təsir göstərir. Bütün hallarda manatın məzənnəsinin növbəti dövrlərdə necə dəyişməsi qlobal faktorlarla bağlı olacaq. Burada birmənalı şəkildə neftin dünya bazarındakı qiyməti önəmli olacaq".

Ekspert vurğulayır ki, Türkiyə və Rusiya qeyri-neft ixracatı ilə bağlı Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşlarıdır, odur ki, hər iki ölkənin milli valyutasının ucuzlaşmasının manata təzyiqi artıra bilər.

Ekspert hesab edir ki, manatı gələcəkdə kəskin devalvasiyaya uğramaqdan sığortalamaq üçün məzənnənin müəyyən interval daxilində dalğalanmasına şərait yaradılmalıdır: "Biz təklif edirik ki, Mərkəzi Bank üçün müəyyən bir interval olsun, AMB-nin məzənnəni stabil olaraq 1.70 müəyyən etməsi, faktiki olaraq son 1 ildə bazarda məzənnə intervalının olmaması psixoloji baxımdan heç də arzuolunan deyil. Təbii ki, məzənnənin stabil olması yaxşı bir haldır, ancaq müəyyən interval daxilində stabilləşməsinə və valyuta bazarının bunu uyğunlaşdırmasına çox ehtiyac var".

V.Bayramov hesab edir ki, intervalın olması bazarın proseslərə adekvat reaksiya verə bilməsinə kömək edərdi və buna görə də Mərkəzi Bank da məzənnə siyasətinə yenidən baxıb dəyişikliklər etməlidir.