Media icmalı 04.04.18

Ölkə iqtisadiyyatının dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya kursu, 2018-ci ilin ilk üç ayının iqtisadi nəticələri, bank sektorunda böhranın davam etməsi və s. bugünkü (04 aprel, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya kursu

"Azərbaycan" qəzeti "Çevik və modern islahatların aparılması yüksək nəticələr verir" sərlövhəli məqalədə Azərbaycan iqtisadiyyatının dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya kursunu dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, son 15 ildə Azərbaycan dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya kursu seçib və Azərbaycanın tərəfdaşları ilə birgə həyata keçirdiyi bir sıra layihələr beynəlxalq əhəmiyyət daşıyır.

Müəllif bu layihələr sırasında istismarda olan Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft, Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz boru xətlərini, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunu, hazırda reallaşdırılan "Cənub" qaz dəhlizi, "Şimal-Cənub" beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi layihələrini göstərir.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, bununla yanaşı ökə daxilində qeyri-neft sektorunun inkişafı ilə bağlı islahatlar da aparılır və inkişafa gedən yol dünya iqtisadiyyatına tam inteqrasiyadan keçir: "İqtisadi inkişaf, qüdrətli dövlət yalnız ictimai-siyasi baxımdan sabit cəmiyyətlərdə mümkün olur və Azərbaycana bu sabitliyi ulu öndər Heydər Əliyev bəxş edib".

Məqalədə ölkənin inkişafı üçün ictimai-siyasi, iqtisadi, sosial, hərbi tərkibli 11 şərt göstərən müəllif Azərbaycanın bu şərtlərə cavab verdiyini vurğulayır.

Müəllif deyir ki, iqtisadi tərəqqi həm də digər sahələrin inkişafına da təkan verir və buna nümunə olaraq I Avropa Oyunları və IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarının Azərbaycanda yüksək səviyyədə təşkilini göstərir.

Müəllif deyir ki, iqtisadi inkişaf turizmin də inkişafına təsir edib və bu ilin ilk iki ayı ərzində Azərbaycana 352,5 min və ya ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 12,1 faiz çox əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin gəlməsi bunun təsdiqidir.

Məqalədə deyilir ki, ölkənin regionlarının inkişafı da diqqətdən kənarda qalmır, bununla bağlı dövlət proqramları qəbul edildi və icrası ilə bölgələrdə inkişaf sürətləndi, infrastruktur, əhalinin təminatı kökündən dəyişdi, məşğulluq, gəlirlər artdı,

Müəllif deyir ki, bu müddətdə əhalinin nominal gəlirləri 8,6 dəfə, minimum əməkhaqqı 12,9 dəfə artdı, daimi iş yerlərinin sayı 1 436 200-ə çatdı, işsizliyin səviyyəsi 9,2 faizdən 5 faizə, yoxsulluğun səviyyəsi 44 faizdən 5,4 faizə endi.

Ürəkaçan olmayan aqrar sahə

"Yeni Müsavat" qəzetində "İlin ilk üç ayının iqtisadi yekunu-manatı nə gözləyir?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif 2018-ci ilin ilk 3 ayının iqtisadi nəticələrini ekspert Natiq Cəfərli ilə qiymətləndirir.

Müəllif bu dövrdə maliyyə sahəsində sabitlik olduğunu desə də ərzaq sahəsində, bank sektorunda durumun o qədər də ürəkaçan olmadığını vurğulayır.

"Bank sektorunda qlobal problemlər qalsa da maliyyə sektorunda müəyyən sabitlik oldu. Manatın dollara məzənnəsi inzibati qaydada tənzimləndiyi üçün sabit qaldı. Lakin manat ilin əvvəlindən bu günə kimi avro qarşısında ciddi dəyər itirdi. Bank sektorundakı fundamental problemlər isə davam etdi, problemli kreditlərin həcmi artdı. Bu problem hələ də həllini tapmayıb". Bu ilin ilk üç ayı ilə bağlı iqtisadi nəticələri ekspert qəzetə belə şərh edir.

Ekspertə görə, bank sektorunda yeni meyllərdən biri ötən ilə nisbətən bu il kredit vermə prosesini nisbətən canlandırmasıdır və bu istiqamətdə az da olsa artım var: "Ötən il çox bərbad bir vəziyyət yaranmışdı, kreditlərin həcmi 4 milyard manat azalmışdı. Bu da ümumi iqtisadi göstəricilərə mənfi təsir edirdi, bu il isə az da olsa bu sahədə canlanma var. Amma "problemli kreditlər" həll olunmasa bank sistemini sağlamlaşdırma addımları effekt verməyəcək".

Ekspertin deməsinə görə, ixracatla bağlı rəqəmlərdə həcmə görə artım olmasa da dəyər olaraq ötən ilin ilk 3 ayına nisbətən müəyyən artım var, bu isə neft qiymətindəki artımla bağlıdır.

Tikinti sahəsində nisbi canlanma olduğunu deyən N.Cəfərli bunun biznesin inkişafı ilə yox, dövlətin investisiya layihələrinə görə baş verdiyini vurğulayır və vəsaitin qaynağı dövlət büdcəsi olduğuna görə dayanıqlı bir inkişaf göstəricisi sayılmadığını bildirir.

Ekspert deyir ki, ötən ildən başlayan bahalaşma bu il də davam edib:"Belə ki, 2017-ci ildə təqribən 14 faizlə son 10 ilin ən yüksək inflyasiya qeydə alınıb, ərzaq inflyasiyası 17 faizdən yuxarı oldu".

N.Cəfərli rəsmi statistikaya görə, bu ilin ilk 3 ayında 5-6 faiz civarında inflyasiyanın elan edildiyini deyir.

Buna inamsızlıq ifadə edən ekspert Dövlət Statistika Komitəsinin bunu necə hesabladığını açıqlamadığını bildirir: "Çünki reallıq bunun əksini deməyə əsas verir, yeni ildən sonra yanvar ayında, eləcə də Novruz bayramından öncə ərzaq məhsullarının qiymətində artım müşahidə olundu və hazırda da bu, davam edir".

Ekspertə görə, əhalinin maaş, müavinətlərində 10% artım olsa da inflyasiya yüksək olduğu üçün həmin artımı "yeyib".

Xronikləşməkdə olan bank böhranı

"Novoye Vremya" qəzetində isə diqqəti "Bank böhranı xroniki forma alır" sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif ölkənin bank sektorundakı böhranın hələ də davam etdiyini deyir və vətəndaşlarla banklar arasında ən ciddi problemin "problemli kreditlər" olduğunu bildirir.

Müəllifə görə, vaxtilə əmanətləri əhalidən aşağı faizlə alan, amma yüksək faizlə kredit verən banklar bilməli idilər ki, bu hal bir gün bumeranq kimi onların özlərini vuracaq və indi bank sektorunda baş verənlər həmin "həqiqət anı"dır: "Kreditlərin çox yüksək faizlə verilməsi, həm problemli kreditlərin artmasının, elə bundan da irəli gələrək bütünlükdə bank sistemi böhranının hələ də davam etməsinin əsas səbəbidir".

Müəllif bu məsələnin aprelin 3-də Mili Məclisin iclasında da müzakirə olunduğunu deyərək deputatları banklar kreditləri yüksək faizlə verdikdə qaldırmadıqlarına görə qınayır.

Bununla yanaşı müəllif bu ilin mart ayında Nazirlər Kabinetinin pralamentə hesabatında bu problemə yer verilmədiyini vurğulayır: "Bu hesabata görə, sanki ölkədə bütün bank problemləri, çətinliklər aradan qaldırılıb, amma deputatların tənqidləri bunun əksini sübut edir".

Müəllif deputatların "problemli kreditlər" məsələsini parlamentə hesabat zamanı qaldırmadıqlarına diqqət çəkir: "Əgər bu problem həllini tapmamışdısa, o zaman niyə Nazirlər Kabineti hesabat verərkən bu məsələ qaldırılmadı, bundan sonra problemli kreditlər haqqında danışmaq mənasız görünür, bu məsələ deputatları narahat etmir, sadəcə, gəlişi gözəl söz söyləmək üçündür".

Müəllifə görə, bank böhranı ölkədə getdikcə xroniki xarakter almağa başlayır, ölkənin maliyyə institutları buna qarşılıq verə, banklar isə dövlətdən umduqları maliyyə dəstəyini ala bilmirlər.

Digər tərəfdən isə müəllif banklara dövlət dəstəyi verilməsini də doğru saymır və bildirir ki, Azərbaycan Beynəlxalq Bankının xilas edilməsi dövlətə baha başa gəlib, amma bu bankdan hələ də dövlətə fayda yoxdur.

Bu təcrübədən irəli gələrək müəllif dövlət vəsaitlərini kommersiya banklarının xilas olunmasına cəlb etmək səylərini əsassız sayır.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda bankların əksəriyyəti özəl banklardır və bu banklar əmanətləri az faizlə almaq simicliyi, yüksək faizlə kredit vermək tamahkarlığı ilə özlərini "dalan"a salıblar və elə özləri də bu dalandan çıxmağı bacarmalıdırlar.