Media icmalı 09.04.18

Ölkədə infrastruktur quruculuğu, idxal sahəsindəki durum, Türkiyə-Azərbaycan birgə film çəkmək planına bədbin baxış və s. bugünki (09aprel 2018-ci il) medianın aparıcı mövuzlarındandır.

İnfrasturktur quruculuğu

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycanın sosial infrastruktur problemi yoxdur" sərlövhəli məqalədə ölkədə infrastruktur quruculuğunu dəyərləndirir.

Müəllif bu dəyərləndirməni dövlət başçısı İlham Əliyevin bu günlərdə TASS-a verdiyi müsahibəsindəki göstəricilər üzərində qurur.

Yazı müəllifi öncə bu sahədə ölkə daxilində görülən işləri dəyərləndirərək deyir ki, çoxsaylı proqrmalar icra edilib, iqtisadiyyat şaxələndirilib, işsizlik 5%-ə enib, yoxsulluq minimuma çatdırılıb, 100 minlərlə iş yerləri açılıb və ölkənin bu iqtisadi uğurlarını beybəlxalq qurumlar qiymətləndirir.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı bunu Azərbaycan dövlətinin həyata keçiridiyi düzgün siyasətin nəticəsi kimi dəyərləndirib.

Yazı müəllifi deyir ki, son 14-15 ildə Azərbaycanın təkcə iri şəhərləri yox, bütün bölgələri də inkişaf yolu keçib: "Qarşıya qoyulan bütün vəzifələr uğurla icra edilib və edilir, dünya səviyyəli qlobal layihələr, bununla yanaşı ölkədə çoxsaylı infrastruktur layihələr də icra olunub".

Müəllif bu müstəvidə beynəlxalq miqyaslı işləri dəyərləndirərək, Avropanın enerji xəritəsini dəyişdirəcək "Cənub qaz dəhlizi" kimi mühüm layihəyə Azərbaycanın liderlik etdiyini deyir, yaxın aylarda "Şahdəniz-2"dən ilk qaz alınmasının, Cənubi Qafqaz Boru Kəmərinin genişləndirilməsinin yekunlaşmasının, Transanadolu Qaz Boru Kəmərinin istifadəyə verilməsinin gözlənildiyini, bununla paralel, Transadriatik Qaz Boru Kəmərinin tikintisində işlərin uğurla davam etdiyini bildirir.

Məqalədə deyilir ki, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun açılışı təkcə bölgə üçün yox, dünya üçün önəmli hadisədir, "Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi"nin icrası istiqamətində də önəmli addımlar atılıb.

Müəllif Bakı Gəmiqayırma Zavodunun iri həcmli sifarişlər almasını, Ələt Dəniz Ticarət Limanının bu il istifadəyə verilməsini də infrastruktur quruculuğunun tərkib hissəsi adlandırır.

Yazı müəllifi ölkə daxilində 7 areopot qurulmasını, son 14 il ərzində ölkə iqtisadiyyatına 231 milyard dollar sərmayə yatırılmasını, 30 elektrik stansiyası tikilməsini, ölkənin qaz, içməli su ilə təminatının artmasını, ölkə və bölgələr miqyasında əhəmiyyətli yollar tikilməsini, səhiyyə və təhsil obyektləri yaradılmasını, qeyri-neft sektorunun inkişafını haqqında danşılan infrastruktur quruculuğunun tərkib hissəsi adlandırır.

Kəskin bahalığa səbəb ola biləcək addım

"Exo" qəzetində isə "Azərbaycan ölkəyə idxalı məhdudlaşdıra bilər?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkəyə idxal məhsullarının azaldılması gözləntilərini və bunun nəticələrini iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, iqtisadiyyatdakı qeyri-sabitlik, habelə dollara nisbətdə manatın ucuzlaşması əhalinin alıcılıq qabiliyyətinin azalmasına, bu isə öz növbəsində Azərbaycana idxal edilən məhsulların kəmiyyətinin enməsinə səbəb olub.

Yazı müəllifi deyir ki, son aylarda müşahidə olunan manatın sabitliyi idxalı "reanimasiya" edib və idxal artım nümayiş etdirir: "Bəzi iqtisadçılar bunda yaxşı cəhət görmürlər, belə ki, piştaxtalardakı əmtəə müxtəlifliyi müsbət sayılsa da, bahalıq məhsullara əlçatanlıq yaratmır. İdxal məhsullarının artımı zəruri olan məhsulların bahalaşması, yerli istehsalın inkişafını əngəlləmək təhlükəsi yaradır".

Ekspert N.Cəfərli də manatın sabitliyinin müəyyən mənada ölkəyə idaxal məhsullarının artmasına səbəb olduğunu təsdiq edir: "Kimsə deyirsə ki, bu, yerli iqtisadiyyata olduqca mənfi təsir edə bilər və sadəcə sərhədləri bağlamaq lazımdır, bundan sonra yerli istehsal canlanacaq, qətiyyən belə deyil. Əgər idxal mallarına sərhədləri bağlasaq, bu, ölkədə total qıtlığa, kəskin qiymət artımına səbəb olacaq. Bu isə yerli bazarda onsuz da zəif olan rəqabətin ölümü deməkdir".

Ekspert hesab edir ki, bu yol ilə qətiyyən getmək olmaz, çünki, istehlakçı üçün ilk yerdə duran əmtəə müxtəlifliyi, onun keyfiyyəti və qiymətidir.

N.Cəfərli deyir ki, bazarda nə qədər çox məhsul olsa, o qədər yaxşıdır, bu müstəvidə "vətənpərvərlik" yerimir, yerli istehsalı stimullaşdırmaq naminə buraya inzibati müdaxilə də müsbət heç nə vəd etmir.

Ekspertə görə, yerli istehsalı stimullaşdırmaq üçün sərhədi idxala bağlamaq yox, yerli sahibkarlara kredit əlçatanlığı yaratmaq lazımdır, çünki hazırda kreditlər iş adamlarına yüksək faizlə və qısa müddətə verilir: "Təsəvvür edin, iş adamı çayçılıqla məşğul olmaq istəyir, kredit götürüb, çay kolları basdırıb, məhsul 5-6 ildən sonra olacaq, bu müddətdə isə kredit faziləri 3 dəfə artacaq. Belə halda iş adamı 15-20 il kredit ödəməlidir. Belə kredit verilməsi şəraitində kənd təsərrüfatı ilə kim məşğul olacaq? Yerli istehsal bazarında əsas problem onun inkişafı üçün əlverişli şəraitin olmamasıdır".

N.Cəfərli deyir ki, əgər dövlət gəlir vergisini, gömrük rüsumlarını azaltsa, kreditləşdirmə imkanlarını genişləndirsə, yerli istehsal inkişaf edə biləcək.

Ekspert rəsmi Bakının ölkə əhalisini yerli məhsullarla 70% təmin etməsi barədə bəyanatlarını da əsassız sayr və bunun ən yaxşı halda 50% və ya ondan da aşağı olduğunu vurğulayır.

Onun sözlərinə görə, bir çox məhsullar ölkədə sadəcə qablaşdırılır, üzərinə Azərbaycan etiketi vurulur, amma özü idxal məhsuludur və yerli istehsalın nəticəsi deyil.

Birgə film çəkmək mümkünsüzlüyü

"Azadlıq.info"da isə "Azərbaycandan öyrənməli nə qalıb ki?" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif Türkiyənin Azərbaycan səfirliyində çalışan mədəniyyət müşavirinin bu günlərdəki müsahibəsində sənət sahəsində Azərbaycandan öyrənməli çox şey olduğu bəyanatı səsləndirdiyini deyir.

Müəllifə görə, isə son 10-15 ildə Azərbaycanda sənət dünyası bərbad hala salınıb.

Müəllif deyir ki, müşavir kino sahəsində Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi ilə bağlı bir sıra ortaq layihələr düşündüklərini, bura həm də bir film çəkilişinin daxil olduğunu bildirir: "Bu, 1915-1920-ci illər arasında olan dövrdən bəhs edən bir film və ya serial olacaq, film türk dilində olacaq. Yayımlanacağı yer isə, hələ ki, bəlli deyil. Filmdə Qafqaz İslam Ordusu, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin quruluşu, Atatürk, Nəriman Nərimanov və s. kimi şəxslər və hadisələr əks olunacaq".

Müəllif buna da bir qədər inamsız yanaşır və deyir ki, bu xəbər sevindirici olsa da, uğurlu bir film üçün çəkilişin kimə həvalə ediləcəyi də o qədər düşündürücüdür.

Yazı müəllifi bu səbəbi Türkiyə ilə Azərbaycan kino industriyası arasında birincinin xeyrinə olmalqa kəskin fərqlə izah edir: "Azərbaycan son 10-15 ildə ölkədən kənara uğurlu bir film də çıxara bilməyib. Bu illərdə Azərbaycan kinosu nə qədər tənəzzülə uğrayıbsa, Türkiyə kinosu o qədər inkişaf edib".

Müəllif orta hesablamalara istinadən deyir ki, Türkiyədə nümayişə çıxrılan bir uğurlu film azı bir milyon izləyici toplaya bilir, yaradıcı qrup həmin filmdən rahatlıqla 5 milyon TL qazanc əldə edir və Türkiyə bu sahədə dünyanın öndə gedən ölkələri sırasındadır.
Müəllifə görə, bu baxımdan sadaladağı rəqəmlər Azərbaycan kinosundakı göstəricilərlə müqayisə etməyə belə gəlmir, odur ki, bu birgə iştirak Azərbaycan tərəfi üçün birgə film çəkmək yox, ən yaxşı halda görüb-götürmək fürsəti olar.

Amma müəllif bir qayğısını da dilə gətirərək ümid etmək istəyir ki, bu filmin taleyi də heç də Nuru Paşanın Bakıda qoyulacaq heykəlinin taleyinə dönməyəcək və heykəli ucaltmağa mane olan qüvvələr yenidən hərəkətə keçərək niyyətin üstündən xətt çəkə bilməyəcəklər.