Media-icmalı 27.01.18

Kənd təsərrüfatı sahəsində səmərəliliyin artması, ölkə bazarında idxalın payının çoxalması, təhsil attestatı alanların sayında azalma bugünki (27 yanvar, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Səmərələşən kənd təsərrüfatı

"Azərbaycan" qəzeti "Kənd təsərrüfatında səmərəlilik artır" sərlövhəli məqalədə ölkənin kənd təsərrüfatı sahəsindəki uğurları dəyərləndirir.

Müəllif 2017-ci ildə qeyri-neft sektorunda 4,1% artım olmaqla ən yüksək göstəricilərin kənd təsərrüfatı sahəsində qazanıldığını bildirir, bu uğura səbəb kimi isə aparılan islahatları göstərir.

Yazı müəllifinə görə, hazırda dünyada torpaqların həddən artıq istismarı, nəticədə məhsuldarlığın aşağı düşməsi kimi tendensiya gedir, bu isə dünyada qidaya tələbat artdığı indiki vaxtda torpağın məhsuldarlığını azaldır, kənd təsərrüfatı mallarının qiymətlərini isə bahalaşdırır: "Odur ki, Azərbaycanda həyata keçirilən aqrar islahatların başlıca məqsədi kənd təsərrüfatı məhsullarının idxalını azaltmaq, ixracını artırmaqdır. Son dövrlər ərzaq məhsullarının ixracının ildən-ilə artması bu sahədə uğurların əldə edilməsinə sübutdur. Ərzaq təhlükəsizliyi indeksinə görə Azərbaycan dünyada 57-ci yerdədir ki, bu, böyük nailiyyətdir".

Müəllif son vaxtlar ölkədə pambıqçılıq, baramaçılıq, fındıqçılıq, tütünçülük, çayçılıq, çəltikçilik, sitrusçuluq kimi sahələrin inkişafda oldğunu deyərək, 2017-ci ildə 207 min ton pambıq, 245 ton barama istehsal olunduğunu, fındıq bağları sahələrinin artıq 55 min hektara çatdığını vurğulayr.

İxara gəlincə isə, müəllif deyir ki, bu sahədə pomidor ixracı birinci, fındıq ixracı isə ikinci yerdədir.

Müəllif aqrar sektorun ölkə üçün əhəmiyyətini Prezident İlham Əliyevin Nazirlər Kabinetinin 2017-ci ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasındakı çıxışından sitat gətirməklə önə çəkir: "...Yəni, kənd təsərrüfatı dövlətin dəstəyi olmadan inkişaf edə bilməz. Bunu hamı bilməlidir. Əlbəttə ki, rentabellik olmalıdır. Bəzi sahələr rentabellidir, bəzi sahələr subsidiya hesabına yaşamalıdır. Bu, inkişaf etmiş ölkələrdə də belədir. Orada da subsidiyalar var, orada da dövlət fermerləri dəstəkləyir ki, ərzaq təhlükəsizliyi təmin edilsin, iş yerləri yaradılsın. Biz də bu yolla gedirik".

Müəllif vurğulayır ki, hazırda kənd təsərrüfatının inkişafı üçün rəqabətqabiliyyətli aqroparklar və iri fermer təsərrüfatları yaradılır ki, onların istehsal, emal və ixrac potensialı yüksəkdir, həm də gəlirli olduğu üçün bu sahəyə iri məbləğdə investisiyaların yatırılması daha real görünür.

Müəllif deyir ki, istehsal məhsullarının gəlirə dönməsi üçün müxtəlif ölkələrə ixrac missiyası həyata keçirən nümayəndələr göndərilir, dünyada Azərbaycan kənd təsərrüfatı məhsullarına tələbatın artması da həmin uğurun nəticəsidir.

Ekspert: İdxal tezliklə azalmayacaq

"Exo" qəzetində isə "İdxaləvəzləyicilik: Azərbaycan təhlükəli xəttə yaxınlaşıb" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədə idxalın payının çoxalmasını və bunun səbəblərini ekspert Nəriman Ağayevlə müzakirə edir.

N.Ağayev deyir ki, özünü təmin etmə yolu seçən Azərbaycanın idxal bazarı təhlil edilmir və "zəif yerləri" aşkarlanmır: "Ölkədə iqtisadi artımın əsas qanunu idxal malları üzərində ixrac mallarının üstünlük təkil etməsi sayılır. İdxalı əvəzləmək prosesi yerli məhsulların idxal üzərində üstünlüyü prosesidir. Bu, milli təhlükəsizlik məsələsidir, bu mənada ərzaq sektorunda idxal artıq qorxulu "xəttə" yaxınlaşır. Bazarda idxalın payı hələ 25% -ə çatdıqda kritik vəziyyət sayılır, Azərbaycan bazarında isə 25%-lik hədd çoxdan keçilib, bəzən 40%-ə çatır". N.Ağayev ölkənin idxal bazarında mövcud durumu qəzetə belə şərh edir.

N.Ağayev vurğulayır ki, qeyri-ərzaq sahəsində də idxalın yüksək payı olması müşahidə edilir, belə ki, ölkəyə idxal edilən tikinti materialları sahəsində idxalın payı 50%-i ötür, yüksək intellektual texnologiyaların idxalı isə 100%-dir.

Müəllif deyir ki, bu sahədə ölkədə belə durum yaranmasının səbəbi hökumətin bu problemi 2015-ci ildə yəni, ölkə böhranla üz-üzə qaldıqdan sonra müzakirə etməsidir.

Ekspert deyir ki, bu sahədə uğur tezliklə əldə edilməyəcək, odur ki, bəzi məmurların Azərbaycanın idxal mallarını kəskin azaltması barədə bəyanatları əsassızdır: "Bazarda idxal malları aşıb-daşır. Bunu adi gözlə də görmək olur, odur ki, arzu ediləni gerçəklik kimi təqdim etmək olmaz. Məhsulu yetişdirmə azdır, həmin məhsulun ixrac tələblərinə cavab verməsi kimi keyfiyyəti də olmalıdır".

N.Ağayev deyir ki, bu sahədə bazarı təhlil etmədən hansısa uğur qazanmaq mümkün deyil, bunun üçün plan, maliyyə, kreditləşmə imkanları olmalıdır və bunlarsız idxalı yerli məhsullarla əvəz etmək sadəcə mümkün deyil.

Ekspert vurğulayır ki, ilk növbədə idaxlı yerli məhsullarla əvəzləmək üçün istehsal genişlənməlidir, bu isə olduqca çox maliyyə vəsaiti tələb edir ki, hazırda ölkə bu vəsaitə malik deyil.

Müəllif isə rəsmi rəqəmlərə istinadən deyir ki, 2017-ci ildə Azərbaycanın qeyri-neft ixracı 1 milyard 538 milyon dollar həcmində olub, bu da 2016-cı il ilə müqayisədə 24% artım deməkdir.

Məqalədə vurğulanır ki, bununla belə, qışın əvvəlində ixracla bağlı sifarişlər daha çox nar şirələrinə, konyaka, meyvə şirlərinə, çaya, mətbəx mebelinə, kompotlara, sarımsağa, mühərrik yağlarına, bala, göbələk və fındığa, kosmetik vasitələrə, mineral sulara və s. olub.

Yalan üzərində "təhsil uğuru"

"Azadlıqinfo.az"da isə "Orta təhsil attestatı ala bilməyən şəxslərin sayı 3.2 dəfə artıb" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

İqtisadçı ekspert Nemət Əliyev ölkədə təhsilə lazımi diqqət ayırlmaması və bu sahədə vətəndaşların problemlərinin yaranması ilə bağlı düşüncələrini bölüşür.

Məüllif Azərbaycanın böyük mütəfəkkirlərindən Seyid Əzim Şirvaninin hələ 130 il bundan əvvəl təhsili xəzinəyə, elmi isə bu xəzinənin açarına bənzətdiyini vurğulayır, bunun ardınca isə deyir ki, ölkədə tam orta təhsil haqqında attestat ala bilməyən məzunların sayı 2017-ci ildə 3,2 dəfə artıb: "Müşahidələr göstərir ki, məhz elmə, təhsilə daim diqqət ayıran, bu sahələrin inkişafını prioritetə çevirən ölkələr, xalqlar bu gün əksər sahələrdə irəli çıxaraq dünyaya meydan oxuyurlar. Fəqət bizdə bu böyük xəzinəyə diqqət uzun müddət arxa planda tutulub. Odur ki, ölkə zərbə ardınca zərbələr alır".

N.Əliyev deyir ki, əhalinin təhsil səviyyəsinin artmasına dair hakimiyyətin hər il gurultulu bəyanatlar verməsinə baxmayaraq, bu sahədə vəziyyət daha da pisləşir.

Müəllif bu sahədə durumun geriyə getməsilə bağlı 2016-cı və 2017-ci illərdə təhsil sahəsindəki statistik rəqəmlərə istinad edir.

Müəllif statistikaya əsasən deyir ki, 2016-cı ildə ümumi təhsil müəssisələrini 86,8 min nəfər bitiribsə, 2017-ci ildə bu say 83,3 min nəfər təşkil edib və ya məzunların sayı 4% azalıb.

Məqalə müəllifi 2016-cı ildə tam orta təhsil haqqında 86,3 min nəfərin attestat aldığını, 2017-ci ildə bunun 81,7 min nəfər olduğunu, attestat alan məzunların sayının 4,6 min nəfər və ya 5,3% azaldığını bildirir.

Müəllif vurğulayır ki, orta ixtisas təhsili sistemində də vəziyyət yaxşı sayılmaz, belə ki, 2016/2017-ci ilin əvvəlinə bu ixtisas təhsili müəssisələrində təhsil alan tələbələrin sayı 51,7 min nəfər olubsa, 2017/2018-ci tədris ilinin əvvəlinə bu rəqəm 47,4 min nəfərə enib, bu isə 4,3 min nəfər və ya 8,3% azalıb.

Yazı müəllifi dövlət xətti ilə xarici ölkələrdə təhsil alan tələbələrin sayında da azalmalar olmasına diqqət çəkir və deyir ki, 2016/2017-ci tədris ilinin əvvəlinə bu kateqoriyada təhsil alanların sayı 2,197 min nəfər idisə, 2017/2018-ci tədris ilinin əvvəlinə bu rəqəm 1,800 min nəfərə enib, beləliklə, xarici ölkələrdə təhsil alan tələbələrin sayı 397 nəfər və ya 18% azalıb.

Bu statistik rəqəmlərin müqayisəsindən irəli gələrək, müəllif deyir ki, əgər nəticələr bu dərəcədə pisləşibsə, bu halda əhalinin təhsil səviyyəsinin ilbəil artmasından deyil, pisləşməsindən, təhsilin geriləməsindən danışmaq yerinə düşər.

Üstəlik, müəllif həm də xəbərdarlıq olaraq vurğulayır ki, yalana söykənən hesabatlar tərtib etməklə irəli getmək mümkün deyil.