Media-icmalı 31.03.18

Azərbaycan-İran iqtisadi əlaqələri, emal sənayesindəki tənəzzül, qiymətləndirmə sahəsindəki durum və s. bugünkü medianın (31 mart, 2018-ci il) aparıcı mövzularındandır.

Azərbaycan-İran əməkdaşlığı inkişaf mərhələsində

"Azərbaycan" qəzeti "İran-Azərbaycan: iqtisadi əlaqələrin yeni inkişaf mərhələsi başlanıb" sərlövhəli məqalədə iki ölkə arasında iqtisadi münasibətləri dəyərləndirir.

Müəllif martın 28-də İran prezidenti Həsən Ruhaninin Azərbaycana səfərini iki ölkə arasında münasibətlərin, o cümlədən iqtisadi əlaqələrin inkişafının yeni mərhələsinin başlanğıcı kimi dəyərləndirir: "Bu səfər çərçivəsində mühüm tarixi sənədlər imzalanmışdır. Ümumiyyətlə, son dörd ildə İranla Azərbaycan arasında imzalanmış önəmli sənədlər ikitərəfli əlaqələrin hərtərəfli inkişafına böyük töhfə vermişdir".

Müəllif hesab edir ki, bu sənədlərlə İranla Azərbaycan arasında Xəzərdə yataqların işlədilməsi ilə bağlı ziddiyyətlər əməkdaşlıqla əvəzlənib, Xəzərdə mübahisəli yataqlar indi hər iki xalqa fayda gətirəcək.

Müəllif Azərbaycan-İran iqtisadi əlaqələrinin necə sürətlə inkişaf etdiyinin bariz nümunələrindən biri kimi Neftçala Sənaye Məhəlləsində "Azərmaş" ASC və "İran Khodro" şirkətlərinin birgə yaratdığı "Xəzər" avtomobil zavodunu göstərir: "

"Xəzər"də İran və Avropanın aparıcı ölkələrinin müasir texnologiyaları əsasında müxtəlif avtomobil modelləri istehsal olunacaq. Müəssisənin dəyəri 15 milyon ABŞ dollarıdır, səhmlərinin 75 faizi "Azərmaş"a, 25 faizi "İran Khodro" şirkətinə məxsusdur. Müəssisədə buraxılan avtomobillər "Made in Azerbaijan" brendi altında yerli və xarici bazarlara çıxarılacaq".

Müəllifə görə, hazırda Azərbaycan-İran əlaqələri təkcə iki ölkə üçün deyil, bütün region üçün böyük əhəmiyyət daşıyır və Azərbaycan-İran tərəflərinin birgə səyləri ilə "Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi" reallaşır.

Müəllif bu günlərdə imzalanmış Astara-Rəşt dəmir yolunun tikintisi ilə bağlı sənədlərin də xüsusi əhəmiyyət daşıdığını bildirir.

Məqalə müəllifi artıq "Cənub-Qərb nəqliyyat dəhlizi"nin yaradılması ilə bağlı fəal işlərə başlanıldığını, gələcəkdə Şimal-Cənub və Şərq-Qərb nəqliyyat dəhlizlərinin birləşəcəyini də iqtisadi inkişaf göstəricisi kimi vurğualyır.

Məüllif deyir ki, turizm sahəsinin inkişafında da önəmli addımlar atılır və 2017-ci ildə Azərbaycana İrandan 360 min nəfər turistin gəlməsi bu sahənin aktuallığını göstərir.

Müəllif deyir ki, artıq üçtərəfli, dördtərəfli əməkdaşlıq formatı çərçivəsində uğurlu fəaliyyət də davam edir və Azərbaycan-İran-Gürcüstan-Türkiyə formatı uğurlu formatdır.

Emal sənayesinin 80 faizlik tənəzzülü

"Azadlıqinfo.az"da isə " Ölkədə emal sənayesində azalma fəlakətli həddə çatıb" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Nemət Əliyev statistik rəqəmlərə istimad edərək bu sahədə azalmaların səbəblərini araşdırır.

N. Əliyev deyir ki, 2018-ci ilin yanvar-fevral dövrünə dair Dövlət Statistika Komitəsinin açıqladığı hesabatdan məlum olub ki, emal sahələrinin 80 faizini tənəzzül bürüyüb.

Ekspert müqayisə məqsədilə vurğulayaraq deyir ki, 2017-ci ildə bu göstərici 41 faiz olmuşdu: "Deməli, tənəzzülün təsiri altına düşən sahələrin payı ötən dövrdə 41 faizdən 80 faizə qədər artıb. 20 faiz istisna olmaqla qalan bütün sahələr böhrana girib".

N.Əliyev vurğulayır ki geyim istehsalında 48,3 faiz, içkilərin istehsalında 19 faiz, rezin və plastik kütlə məmulatlarının istehsalında 45 faiz azalma yaşanıb.

Ekspert deyir ki, neftayırmada, metallurgiyada, qida sənayesində də istehsalın səviyyəsi düşüb.

N.Əliyev xatırladır ki, qənd və şəkər tozunun istehsalı 90 faiz, duru bitki yağlarının istehsalı 28 faiz, duz istehsalı 36 faiz enib və bu səbəblərdən emal sənayesinin ümumi göstəriciləri pisləşib.

Ekspert vurğulayır ki, yerli istehsalın bu genişlikdə tənəzzülü həm işsizliyin, həm də onunla yanaşı yoxsulluğun artması deməkdir.

N.Əliyev hesab edir ki, belə vəziyyətin yaranmasında yarıtmaz idarəetmənin, ümumi rəhbərliyin rolu çox böyükdür.

Ekspertə görə, bu səbəbdən təcili şəkildə yarıtmaz idarəetmədən yaxa qurtarmaq lazımdır.

N.Əliyev deyir ki, korrupsiya, məmur özbaşınalığı, qanunsuzluq, monopoliya kimi çox təhlükəli proseslər dərhal durdurulmalı, ölkədə investisiya üçün əlverişli şərait yaradılmalıdır.

Köhnələn və yenilənməyən qiymətləndirmə sistemi

"Novoye Vremya" qəzertində isə diqqəti "Yeni standartlar-köhnə təcrübə?" diqqəti cəlb edir.

Müəllif ölkədə qiymətləndirmə sahəsindəki durumu ekspertlərlə müzakirəyə çıxarıb.

Müəllif deyir ki, qiymətləndirmə fəaliyyəti iqtisadiyyatda əsas istiqamətlərdən olsa da bu sahə Azərbaycanda korrupsiyaya ən çox uğramış sahələrdən biridir.

Yazı müəllifi deyir ki, bununla belə bu sahədə qanunvericilik düzəlişləri gözlənilsə də obyektivliyin təmin olunacağı sual altında qalmaqda davam edir.

Azərbaycan Qiymətləndiricilər Cəmiyyəti İdarə Heyətinin sədri Nüsrət İbrahimov deyir ki, "Qiymətləndirmə fəaliyyəi haqqında" qanun 20 il öncə qəbul olunsa da ölkə qiymətləndiricilərini birləşdirən təşkilat cəmi bir il öncə qeydə alınıb.

N.İbrahimov hesab edir ki, ötən 20 il ərzində bu normativ-hüquqi sənədlər olduqca köhnəlib və yenidən baxmaq tələb edir, çünki qiymətləndirmə məsələsi aparıcı sahələrdən biridir və qiymətləndiricilər burada mühüm rola malikdirlər.

Adı çəkilən qanunun əksər müddəalarının müasir tələblərə cavab vermədiyini deyən N.İbrahimov hesab edir ki, qanun özü də yenidən işlənməlidir:

"Dünya Bankı hələ keçən il əmlak mülkiyyətinin girovluğu ilə bağlı Azərbaycanda vahid qiymətləndirmə standartları hazırlamaq təklifilə çıxış etmişdi. Çünki Azərbaycanda qəbul edilən standartlar 2003-cü il analoqlarına uyğun idi, odur ki, yeni standartlar sisteminə keçmək lazımdır".

Ekspert Əkrəm Həsənov da girov əmlakı qoyulması sahəsində qayda-qanunun yaradılması haqda ideyanı müsbət sayır, amma bəzi sualların qaldığını da bildirir: "Azərbaycanda faktiki qiymətləndirmə fəaliyyəti tənzimlənmir, mövcud standartlara riayət edilmir, odur ki, yenilərinin işləyəcəyi də sual altındadır. Qiymətləndirmə fəaliyyətilə bağı qanun deklarativ xarakter daşıyır. Odur ki, qiymətləndimə şirkətləri lisenziyalaşdırılmayana qədər bununla istənilən şəxs məşğul ola bilir".

Ə.Həsənov hesab edir ki, hazırda kim istəsə qiymətləndirmə şirkəti yarada bilər, belələri banklarla, dövlət qurumları ilə işləyirlər və dəyərləndirmələri subyektiv olur: "Bu, ən çox korrupsiyalaşmış sahədir. Bu sahədə təmiz dəyərləndiriclər demək olar ki, qalmayıblar, onlara deyəsən ehtiyac da qalmayıb.

Dürüst şirkətlər bu mühitdə fəaliyyət göstərə bilmirlər".

Ekspertlər deyirlər ki, bu sahədə qayda-qanunun yaradılması dövlət səviyyəsində qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi, qiymətləndiricilərin lisenziyalaşdırılması kimi müəyyən tədbirlər tələb edir.