Nizami Gəncəvi Mərkəzinin həmrəhbəri Oksforda silsilə görüşlər keçirib

Professor Robert Hoyland: ‘’Oksford Universitetinin Nizami Gəncəvi Mərkəzi bu gün Böyük Britaniyada Azərbaycanı öyrənən rəsmən tanınmış, nüfuzlu və yüksək statusa malik yeganəelmi mərkəzdir’’.

Böyük Britaniyada işgüzar səfərdə olanM.V. Lomonosov adına MDU-nun Bakı filialının rektoru, Oksford Universitetinin Nizami Gəncəvi Elmi Mərkəzinin Azərbaycan tərəfindən rəhbəri, professor Nərgiz Paşayevanoyabrın 5-dəuniversitetin Şərqşünaslıq İnstitutunun yeni təyin olunmuş müdiri, misirşünas professor Mark SmitləOksford Universitetinin Qriffit İnstitutunda (The Griffith İnstitutehttp://www.griffith.ox.ac.uk) görüşüb. Qeyd edək ki, bu institut Oksford Universiteti ilə yanaşı dünyanın misirşünaslıq üzrə aparıcı elmi tədqiqat mərkəzlərindəndir. Beləki, burada Misir fironu Tutanxamonun sərdabəsindən tapılan arxeoloji materiallar və XIX əsrdə almaniyalı alimlərdən ibarət elmi ekspedisiyanın Misirdə apardığı tədqiqatların  hesabatları saxlanılır.

Görüşdə professor M.Smit, professor Nərgiz Paşayeva ilə tanış olmaqdan məmnunluq hissi keçirdiyini ifadə edib. Professor M.Smit, Oksford Universitetinin artıq rəsmən qəbul edilmiş bir hissəsi olan Nizami Gəncəvi Mərkəzinin (http://www.orinst.ox.ac.uk/research/nizami-ganjavi/home) danılmaz əhəmiyyətindən danışıbvəmərkəzin fəaliyyəti üçün göstərdiyi səylərə görəAzərbaycanlı alim –professor N.Paşayevaya minnətdarlığını bildirib. Azərbaycanın və Qafqaz bölgəsinin mədəni irsinin öyrənilməsinin universitetin Şərqşünaslıq İnstitutu üçün mühüm elmi əhəmiyyət kəsb etdiyini qeyd edərək professor Mark Smit qısa dövr ərzində Mərkəzin Oksford Universitetində, eləcə də Qərbdə maraqla qarşılandığını çatdırıb. O, Oksford Universitetinin elmi pedaqoji heyəti vəuniversitetnəzdində fəaliyyət göstərən digərelmi mərkəzlərin və başqa ali təhsil ocaqlarının indi və gələcəkdə Nizami Gəncəvi Mərkəzi ilə birgə əldə ediləcək elmi nailiyyətlərinə inandığını vurğulayıb.

Öz növbəsində, N.Paşayeva professor M.Smit ilə görüşməkdən məmnun olduğunu, Azərbaycan elmiirsinin dünya elmi müstəvisində təmsil olunmasında yeni səhifə açıldığını və Mərkəzin rəhbəri kimi üzərinə düşən bu ciddi və məsuliyyətli missiyanınhəyata keçirilməsindənqürur duyduğunu bildirib. Xüsusilə qeyd edib ki, Oksford Universitetinin Nizami Gəncəvi Mərkəzimüstəqillik illəri ərzindəölkəmizin elm, təhsil sahəsindəhəyata keçirildiyiən ciddi və davamlı beynəlxalq layihədir. Ölkəmizintarixi və mədəni irsininbeynəlxalq səviyyədədaha geniş tanınması üçündünya şöhrətlinüfuzlu alimlərvə tədris ocaqları tərəfindən öyrənilməsinin vacibliyinivurğulayan professor N.Paşayeva,Oksford Universiteti və onun rəhbərliyinin ona və onun timsalında Azərbaycan elminə verdiyi belə yüksək etimada və marağa görə onlara öz minnətdarlığını bildirib. Professor N.Paşayeva sovet dövründə Azərbaycan elminin belə imkanlardan tamamilə məhrum olduğunu və bu baxımdan yaranmış böyük boşluğu Mərkəz vasitəsilə aradan qaldırılmasının vacibliyiniqeyd edib. Bundan əlavə, gələcəkdə Rusiya Federasiyasının nüfuzlu elmi ocaqları, M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti, Sankt-Peterburq Universiteti və Stambul Universitetiilə sıx əməkdaşlıq planlarının da Oksford Universitetinin Nizami Gəncəvi Mərkəzinin fəaliyyətində nəzərdə tutulduğunu diqqətə çatdırdı.

Sonraprofessor N.Paşayeva həmkarları, o cümlədən Nizami Gəncəvi Mərkəzinin işçi qrupunun üzvləriOksford Universitetinin Şərqşünaslıq İnstitutunun aparıcı professorlarıRobert Hoyland vəEdmund Herziq, habelə doktor Pol Vordsvors ilə Oksford Universitetinin məşhur Aşmolean muzeyinin qonaq zalında görüşdü.

Qeyd edək ki, nəinki Birləşmiş Krallığın eləcə də Avropanın ən qədim və ilk muzeyi olan Aşmolean muzeyi Oksford Universiteti nəzdində fəaliyyət göstərənmuzeylərdən ən məhşuru və böyüyüdür. Muzeydə bəşər tarixi vəmədəni irsinə aid bir çox qiymətli eksponatlar saxlanılır və xüsusi şəraitdə qorunur. Görüşdən öncə Nizami Gəncəvi Mərkəzinin Böyük Britaniyatərəfindən rəhbəri professor RobertHoyland professor N.Paşayevanı Aşmolean muzeyinin Yaxın Şərq bölməsi ilə tanış etdivə burada saxlanılan qədim arxeoloji tapıntılar və nadir tarixi eksponatlar haqqında geniş məlumatlandırdı.1678-ci ildə təsis edilən Aşmolean muzeyində eradan əvvəl IX minillikdən başlayaraq müxtəlif tarixi dövrlərə dair əşyalar, İntibah dövrünə aidincilər,o cümlədən Rafaelə məxsus incəsənət əsərləri, Misir sivilizasiyasına aid nadir arxeoloji tapıntılar, Qədim Yunanıstana aid Mineya kolleksiyası, Anqlo-Sakson xəzinələri və dünyanın bir çox maddi mədəniyyət nümunələri sərgilənir.

Belə ki, görüş əsnasında işçi qrup tərəfindən Mərkəzin cari fəaliyyətinə dair məsələlər, o cümlədən Oksford Universitetinin alim və mütəxəssislərindən ibarət arxeoloji ekspedisiyanınBərdədəbu ilin sentyabr ayında başa çatdırdığı qazıntıların ilkin nəticələri barədə geniş müzakirələr aparılıb. Heyətinrəhbəri,Oksford Universitetinin Şərqşünaslıq İnstitutunun doktoruvə Brasenose kollecinin elmi tədqiqatçısıP.Vordsvors aparılan arxeolojitədqiqatlarınnəinki Azərbaycan, bütövlükdə Qafqaz bölgəsinin tarix və mədəni irsinin öyrənilməsi sarıdan yeniliklər vəd etdiyini nəzərə çatdırdı. Bildirdi ki, yaxın gələcəkdə Bərdə Arxeoloji Ekpedisiyasının (BAE) heyəti Bərdə şəhərində aparılmış tədqiqatların nəticələri barədə Oksford Universitetində,dahasonra MDU-nunBakıFilialındageniş elmi hesabat, eləcə də ictimai təqdimatla çıxış etməyi planlaşdırır. O, əldə edilmiş maddi mədəniyyət nümunələrinin ekspedisiyanın ilkin rəyinə əsasən Azərbaycanıntarixivə mədəni irsinin öyrənilməsi baxımından Qərbdə mövcud və məlum olan elmi biliklərə mühüm töhvə verəcəyinə ümidvar olduğunu nəzərə çatdırdı.

Qeyd edək ki, doktor Vordsvorsun başçılıq etdiyi arxeoloji ekspedisiya ilə bərabər Nizami Gəncəvi Mərkəzinin rəhbrələri prof. R.Hoyland və prof. N.Paşayevanın birgə təşəbbüsü ilə Britaniyanın “Sərhədsiz İrs” (Heritage Without Borders) təşkilatı Azərbaycanda ilk dəfə olaraq mədəni irsin qorunması məqsədilə Bərdə Arxeoloji Ekspedisiyasının işinə cəlb edilib. Adı çəkilən təşkilat dünyanın müxtəlif bölgələrində bəşəriyyətin mədəni irsinin qorunması üçün aparıcı mütəxəsisləri bir araya gətirir və işlədiyi ölkələrdə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı aşkar edilən maddi mədəniyyət nümunələrinin qorunması və mühafizəsini təşkil edərək, gələcək nəsillərə ötürülməsini təmin edir. Məhz bu məqsədlə Bərdə Arxeoloji Ekspedisiyası çərçivəsində ”Sərhədsiz İrs” təşkilatının qəyyumlar şurasının üzvü və rəhbəri, arxeologiya üzrə mütəxəssis doktor Dominika D’arkangelo bu ilin 15-20 sentyabr tarixlərində professor Paşayevanın dəvəti ilə Bakı və Bərdə şəhərlərində işguzar səfərdə olub. Doktor D’arkangelo səfər zamanı Mərkəzin arxeoloji ekspedisiyasının Bərdədə apardığı qazıntıları ilə yaxından tanış olub və arxeoloji tapıntıların qorunması və mühafizəsi ilə bağlı heyət üzvlərinə praktiki tövsiyələrini verib. Sonra paytaxtimıza dönən doktor D’arkangelo professor Paşayeva ilə görüşüb və Bərdə Arxeoloji Ekspedisiyasının işi, xüsusilə aşkar edilən maddi mədəniyyət nümunələrinin konservasiyası və saxlanma üsulları haqqında ona məlumat verib. Sonra onlar Azərbaycan Tarixi Muzeyində olublar və orada muzeyin rəhbərliyi və işçi heyəti ilə fikir mübadiləsi aparıblar.

Doktor Vordsvors həmçinin qeyd etdi ki, “Britaniya Şurası”(British Council)təşkilatı da öz növbəsində Bərdə Arxeoloji Ekspedisiyasının işinə maraq göstərir və gələcəkdə bu təşkilatla əməkdaşlıq imkanlarının nəzərdən keçirilməsi arzuolunandır. O, həmçinin vurğulayıbki, bu günə qədər Bərdə şəhərinin tarixi, onun Qafqaz Albaniyasının mədəni-iqtisadi, hərbi-inzibati mərkəzi olduğu dövrə aid bir sıra məsələlər bəzən yetərli dərəcədə sübutlu,möhkəm elmi faktlar olmadan araşdırılıb və Oksford Universitetinin Nizami Gəncəvi Mərkəzinin dəstəyi ilə qədim mənbələrinəsaslarındaciddi elmi-akademik tədqiqatların aparılmasına böyük ehtiyac duyulur.

Həmçinin çox dəyərli faktdır ki, Bərdə Arxeoloji Ekspedisiyasının ilkin tapıntıları haqqında rəsmi elmi hesabata dairməruzə etmək  üçünP.Vorsdvors bu ilin 18-21 noyabr tarixlərində Oksford Universitetinin Nizami Gəncəvi Mərkəzini təmsil edərəkABŞ-ın Şərqşünaslıq üzrə Tədqiqatlarİnstitutunun (ASOR –“American Schools of Oriental Studies” http://www.asor.org/about/index.html) dəvəti iləCorciya ştatının Atlanta şəhərində keçiriləcək illik konfransa dəvət olunduğunu və bu beynəlxalq tədbirdə iştirak edəcəyininəzərə çatdırdı.

Qeyd olunmalıdır ki, ‘’ASOR’’ 1900-cu ildəABŞ-ın Harvard, Prinston, Yeyl, Kolumbiya və digər mötəbər universitetlərinin şərqşünaslıq sahəsində tədqiqatların aparılması məqsədilə birgə təsis edilmiş nüfuzlu elmi-tədqiqat müəssisəsidir.

Ardınca işçi qrupunun üzvləri mərkəzin digər layihələrini müzakirə etdilər.Akademik Yevgeni Bertelsin müəllifi olduğu “Dahi Azərbaycan şairi Nizami” kitabının ingilis dilinə tərcüməsinin sona çatdığını qeyd edən professor E.Herziq hal-hazırda kitabın nəşrə hazırlandığını vəgələn ilin əvvəlində onunçap olunacağını qeyd etdi.

Öz növbəsində professor N.Paşayeva sözügedən kitabın ilk dəfə olaraq ingilis dilinə tərcümə olunmasını qeyd edərək onun ümumiyyətlə1941-ci ildən bəri ilk dəfə yenidən nəşr olunacağını və bu layihənin Oksford Universitetinin Nizami Gəncəvi Mərkəzinin ilktərcümə işiolmasından məmnunluq hissi keçirdiyini bildirdi. İşçi qrupunun üzvləri həmçinin gələcəkdə Mərkəz tərəfindən ingilis dilinə tərcümə olunacaq digər kitabların siyahısını müzakirə etdilər.

Görüşü yekunlaşdıranOksford Universitetinin Nizami Gəncəvi Mərkəzinin Oksford Universiteti tərəfindən rəhbəri, professor R.HoylandMərkəzin ötən dövr ərzindəki fəaliyyətini müsbət dəyərləndirdi: “Oksford Universitetinin Nizami Gəncəvi Mərkəzi bu gün Böyük Britaniyada Azərbaycanı öyrənən rəsmən tanınmış, nüfuzlu və yüksək statusa malik yeganə elmi mərkəzdir”.O, belə bir ciddi elmi təşkilatın öz işlərini uğurla davam etdirilməsindəəzmkarlığa görə həmkarı N.Paşayevayaminnətdarlığını bildirdi. 2016-cı ilin əvvəlində Oksford Universitetinin rəhbərliyi ilə nəzərdə tutulan görüşləridiqqətə çatdıran professor R.Hoyland, Nizami Gəncəvi Mərkəzinin Azərbaycan haqqında Qərbdə mövcud olan elmi biliklərinzənginləşməsinə töhvə verəcəyinə əmin olduğunusöylədi. Dünya şöhrətliOksford Universiteti səviyyəsindəAzərbaycanın adının uca tutulduğuna görə Mərkəzin yaranması və mövcudluğunu tarixi uğur kimi xüsusi qeyd etdi.Professor HoylandOksford Universitetində Azərbaycanın mədəni və tarixi irsinin ciddi məkanda – Oksford Universitetində elmi əsaslarla öyrənilməsi üçün professor Nərgiz Paşayevanın ilk azərbaycanlı alim kimi irəli sürdüyü digər təşəbbüsləri də xüsusi olaraq vurğuladı.

Professor N.Paşayeva Britaniyaya səfəri zamanı2007-ci ildən həmsədr olduğu İngiltərə-Azərbaycan cəmiyyətinin britaniyalı həmsədri Lord Germanla görüşdü.

Bu görüşdə Cəmiyyətin cari fəaliyyəti və layihələri geniş müzakirəedildi. Həmsədrlər M.V. Lomonosov adına MDU-nunBakı Filialının tələbələri arasında keçirilmiş dahi ingilis şairi U.Şekspirin yaradıcılığına dair inşa müsabiqəsinin nəticələrinə və Bül-Bül adına Bakı Musiqi Məktəbi ilə İngiltərənin ən qədim ixtisaslaşmış musiqi məktəblərindən sayılanPurcell məktəbi arasında əməkdaşlığa dair məsələlərə toxundular.

Qeyd olunmalıdır ki, 1962-ci ildə əsası qoyulan və İngiltərənin ən qədim ixtisaslaşmış musiqi məktəbi olan Purcell məktəbi 2003-cü ildə UNESCO-nun Mozart mükafatını qazanıb və bu mükafat məktəbin himayədarı olan Şahzadə Çarlza təqdim edilib. N.Paşayevanın təşəbbüsü ilə Purcell məktəbi ilə Bül-Bül adına Musiqi Məktəbi arasında əlaqələrin qurulması prosesinə başlanmış vəbu məktəblər arasında tələbə mübadiləsi imkanları müzakirə mövzusu olmuşdur.

N.Paşayeva öz növbəsində Bül-Bül adına Musiqi Məktəbinin direktoru və iki azərbaycanlı şagird ilə Londona səfər edərəkPurcell məktəbini ziyarət edəcəklərini nəzərə çatdırdı və bunun ixtisaslaşdırılmış müsiqi məktəbləri arasında gələcək əməkdaşlığa əlverişli zəmin yaradacağına ümidvar olduğunu söylədi.

U.Şekspirin yaradıcılğına dair inşa müsabiqəsinə gəlincə, bu təşəbbüs N.Paşayevanın dəvəti ilə bu ilin fevral ayında Bakıya səfər edənLord Germanlagörüş zamanı irəli sürülüb.  O zaman həmsədrlər MDU-nun Bakı filialında ingilis dili üzrə ixtisaslaşan bakalavr və magistr tələbələri ilə filologiya fakultəsində görüşmüşdülər. GörüşzamanıN.Paşayeva və Lord Germanqərara gəliblər ki, dahi ingilis şairiUilyam Şekspirin yaradıcılığınadair universitettələbələri arasında inşa müsabiqəsi keçirilsin. Cəmiyyətin sponsorluğu ilə inşa müsabiqəsinin qalibinin Şekspirin döğma şəhəri–Statford apon Avona tanışlıq səfərinin təşkil edilməsi nəzərdə tutulub.

İnşa müsabiqəsinə dair aparılan işlərdən bəhs edən N.Paşayeva səkkiz tələbə tərəfindən yazılan inşanınartıq müsabiqə komissiyası tərəfindən qiymətləndirildiyini və bu günlərdəqalibin adının elan olunacağınıbildirdi. Nəticə olaraq həmsədrlər tərəfindən inşa müsabiqəsinin qalibinin U.Şekspirin vətəninə nəzərdə tutulan səfərinin 2016-cı ilin əvvəlində həyata keçirilməsini qərara aldılar.

Sonda həmsədrlər İngiltərə-Azərbaycan Cəmiyyətinindigər planları və layihələrihaqqında bəhs etdilər.®