Başqırdıstandakı iğtişaşlar milli və etnik gərginliyə səbəb olur

Başqırdıstanın Baymakrayon Məhkəməsi yanvarın 17-də icazəsiz mitinqdə iştirak edən doqquz şəxsin inzibati həbsi barədə qərar çıxarıb. İnzibati Məcəllənin 19.3-cü maddəsi ilə polisin əmrinə tabe olmadıqlarına görə ittiham olunaraq səkkiz gündən 15 günəqədər həbs cəzasına məhkum ediliblər. Bundan, əlavə, nifrət və ya düşmənçilik törətməkdə təqsirli bilinənyerlisakinFail Alchinoğlu Cinayət Məcəlləsinin 282-ci maddəsi həmin gündən sərt rejimli koloniya ya məhkum edildi.

Bu hökm  lər Başqırdıstanda minlərlə insanın Alchinovun hökmündən qəzəbləndiyi geniş miqyaslı etirazları izlədi. İğtişaşlar Ukraynada "xüsusi əməliyyat" başlayandan bəri Rusiyada ən əhəmiyyətli etirazlardan biri oldu. Analitiklər, davam edən senzuraya və təqiblərə baxmayaraq, iqtisadi qeyri-müəyyən bölgələrə federal siyasəti. səbəbiylə ictimai narazılığın davam etdiyini düşünürlər.

Politoloq Abbas Qallyamov etirazın etnopolitik xarakterini vurğulayaraq, bölgələrin Moskvanın həddindən artıq mərkəzləşməsində uzunmüddətı narazılığınıizahedir. İqtisadi bərabər sizliklərdən və qəbul edilən mədəni repressiyalardan qaynaqlanan bu hiss, xüsusilə regional kimliyin aşınması və ruslaşdırma siyasətinin tətbiqi ilə üzləşən milli respublikalarda özünü göstərir.

Farida Kurbangaleeva ilə reportajda republic.ru Gallyamova iddia edirki, müharibə amili gərginliyi daha da artırır, çünki insanlar Moskvanın hərəkətlərini öz maraqlarıilə əlaqəli olmayan münaqişələrdə həyatlarını qurban verərək imperializm kimi görürlər. Başqırdıstanın maraqlarını müdafiə edən həqiqət həvəskarı sayılan Alchinovun həbsi və hökmü partlayıcı etirazların katalizatoru idi.

Gallyamov müsahibəsində qeyd edirki, Başqırdıstandakı etirazlar etnik xarakter daşıyır, baxmayaraq ki, nümayişçilər açıq şəkildə millətçi və ya separatçı şüarlar nümayiş etdirməyiblər. İddia edilən Moskva ya və ya yön gəlmişssə emosional sualtı cərəyanlar ən valval-ruhiyyənin artmasına səbəb ola bilər. Gallyamov, Moskvanın tələblərinə məhəl qoymadığı təqdirdə bölgələrin ayrılma ehtimalını nəzərdən keçirəcəyini göstərir.

Başqırd əhalisinin 80% - nin yaşadığı Başqırd Sauralının paytaxtı kimi Baimak strateji əhəmiyyətə malikdir. Nümayişlər zamanı Alchinvə Başqırd etirazçıları tərəfindən istifadə edilən dil, tələblərə daim məhəl qoyulmadığı təqdir də ayrılma çağırışlarına çevrilə biləcək regional kimliyi vurğulayır.

Etirazçıların birbaşa diqqəti regional problemlərə yönəldilsədə, narazılıq daha geniş siyasi mənzərəyə də aiddir. Gallyamov hesab edirki, etirazçıların "hörmətli Vladimir Vladimiroviç Putinə" müraciətləri müvəqqətidir, hökumət etirazları yatırdıqca və tələblərə məhəl qoymadığı üçün Putindən narazılığın arta biləcəyini düşünür.

Gallyamova tarixi hərəkatlar arası  paralellər apararaq Sovet İttifaqının dağılması birbaşa müstəqillik, bqəbul edilməsilə başladı. Bəyannamələr qtisadiyyat  və mədəniyyətə əsaslanan regional fikir ayrılıqlarını qeyd edirlər. Məqalədə Kremlin sepratizmə qarşı vurğulanır,  Millətçiliyə qarşı mizmə qarşı mübarizə üçünhədəf qrupları nyaradılmasısü butedir.

Gallyamov, Kremlin etirazları yatırmaqc əhdlərinin narazılqları artıra biləcəyinə potensial olaraq 1990-cı illərə bənzər bir "suverenlik paradına" səbəb ola biləcəyini düşünür.

İğtişaşlar qida çatışmazlığı, kommunal qəzalar və ümumi narazılıq hissi kimi digər problemlərlə üst-üstə düşdüyündən Gallyamov məcmutəsirin Putinin legitimliyinə təhlükə yarada biləcəyini iddiaedir. O, Putinin gücünün xalqın dəstəyini qəbul etməsindən asılıoldu həm də vurğulayır ki, ğunu vurğulayırki, buda qarşıda kıseçkiləri Putinin xalqın iradəsini təmsil etdiy iillüziyasını qorumaq üçün həll ediciedir.

Sonda məqalə Başqırdıstanda etnik, iqtisadi və siyasi amilləri narahatlı yaratdığına razılığın mürəkkəb mənzərəsini çəkir. Bölgədə əks-hadisələrin inkişafı, xüsusən Moskvanın reaksiyası Rusiyanın daxili sabitliyi və  Putinin siyasi mövqeyi üçün daha geniş nəticələrə səbəbo la bilər.