2012-ci maliyyə ili bankların birləşməsi üçün start ili oldu

Maliyyə və bank sektoru üçün daha bir il başa çatır. 

2012-ci ilin əsas hadisələrindən biri AMB-nin 12 iyulda "Royalbank" ASC-nin lisenziyasını ləğv etməsi oldu. 

Buna formal səbəb məcmu kapitalın minimal məbləği və adekvatlığı tələblərinə əməl edilməməsi, bankın kreditorları qarşısında öhdəliklərini icra edə bilməməsi, idarəetməni və cari fəaliyyəti etibarlı və prudensial qaydada həyata keçirməməsi,  eləcə də Mərkəzi Bankın verdiyi yazılı göstərişlərini yerinə yetirməməsidir. Deyilənlər heç də hər kəsi inandırmadı, çünki Royal Bank-ın adı bir sıra qanunsuz əməliyyatlarda hallanırdı. Məsələn, "Yeni Müsavat" qəzetinin yazdığına görə, bank MTN-in müşahidəsi altında olub. 

. Bankla bağlı MTN-in istintaqına səbəb ABŞ-dan olan həmkarların müraciəti olub. Onlar müəyyən ediblər ki, Royal Bank İrana qarşı sanksiyalar tətbiq ediləndən sonra 100 min İran vətəndaşına milyonlarla dollar kredit verib. Belə məlumatlar Wikileaks-də də getmişdi. Bankın İranla belə sıx əlaqəsi, yəqin,  bankın əsas səhmdarı Əli Cəmin İran mənşəli olması ilə bağldıır. 

AMB-nin qərarından 2 ay əvvəl Baş Prokuror yanında Korrupsiya ilə Mübarizə İdarəsi bankın bir filialının əməkdaşlarının istintaqını yekunlaşdırıb. Məlum olub ki, “Xəzər” filailının rəhbəri kassir və başqa şəxslərlə birgə saxta kredit sazişləri tərtib edib. 

Royal Bankın müflisləşməsi Azərbaycan Əmanətlərin Sığortalanması Fondu üçün sığorta hadisəsi oldu. Üç bank vasitəsilə (Bank Respublika, MuganBank, AGBank) əmanətçilərə 14,718 mln manat ödəniləcək, halbuki lisenziyadan məhrum ediləndə bankın əmanətlər üzrə 58 mln manat öhdəliyi vardı. Yəni əmanətlərin 75%-i sığortalanmamışdı. Fondun qaydalarına əsasən, maksimal sığorta kompensasiyası bir əmanət üçün 30 min manatdır, dərəcə illik 12%-dən çox olmamalıdır. 

 Bankları çoxu dərhal buna reaksiya verdi. 

Fondun məlumatına görə, sentyabrın sonu üçün fiziki şəxslərin bank əmanətlərinin 36%-i sığortalanmayan əmanətlər olub. İyundan dövlət vətəndaşların 1992-ci ilin 1 yanvarına kimi SSRİ Əmanət Bankına qoyduğu əmanətlər görə kompensasiya verməyə başlayıb. 

Ödənişlər SSRİ Əmanət Bankının varisi “Kapital Bank” ASC-nin şöbələri vasitəsilə həyata keçirilir. Maliyyə Nazirliyinin məlumatına görə, 2 400 000 nəfərin adına əmanət var. Nazirlik bildirib ki, birdəfəlik ödənişlər üçün 1 mlrd manat tələb olunur. Noyabrın sonu üçün 1220,253 min əmanətçiyə 480,445 mln manat kompensasiya edilib. Yəni 5 ayda əmanətçilərin yarısı kompensasiya alıb, hərçənd proses 2013-cü ilin sonuna kimi davam edəcək. 

İlin ən vacib hadisəsi AMB İH-nin 25 iyulda mövcud və yeni yaranan bankların məcmu kapitalına tələbi 1 yanvar 2014-cü ildən 50 mln manata qaldırması oldu. Bankların reaksiyası çox çəkmədi və bir gün sonra bir sıra bankların səhmdarları məcmu kapitalını yeni normativ səviyyəsinə qaldıracağını elan etdi. 

Avqustdan dekabra kimi QKDK 221 mln manat əlavə səhm emissiyasını qeydiyyata alıb. Dekabrda bu məbləğ 93 mln manat olub. Nəticədə avqust-noyabrda bank camiəsinin məcmu kapitalı 15% artıb, halbuki əvvəlki 7 ayda artım 13 idi. 

Son məlumata görə, bankların məcmu kapitalı 2447.8 mln manat olub. Bunun 1,1 mlrd manatı 4 banka (PaşaBank, Xalq Bank, Kapital Bank), o cümlədən 600 mln manat Beynəlxalq banka məxsusdur. İlk iki bankın kapitalı 150 mln manatdan, sonuncununku 100 mln manatdan çoxdur. Beləliklə, qalan 39 bankın payı ümumi məcmu kapitalın yarısından bir az çoxdur. 

Banklar arasında belə uçurum olan halda AMB-nin qərarına etriaz etmək olmur. Çoxdan deyilirdi ki, banklar çoxdur, amma rəqabət qabiliyyətləri zəifdir. Radikal tədbirlər görmək (RoyalBank-la olan kimi), bankların birləşdirilməsi tərəfdarları da çox olub. Aydındır ki, AMB bu prosesi gələn il gözləyir. Amma hər kəs nikbin deyil, çünki bankların çoxu ya ailə bankıdır, ya da bu və ya digər strukturlara bağlıdır. Son illər bankların birləşməsi üzrə bir hadisə belə olmayıb, hətta böhranlı 2008-ci ildə. Bir sıra ekspertlər deyir ki, 2013-cü ildə ciddi birləşmə olmayacaq, bankları almaq yolu ilə beynəlxalq institutların bazara daxil olması mümkündür, ammа bu, geniş miqyaslı olmayacaq. Beləliklə, demək olar ki, gələn il həm ayrıca bazar iştirakçıları, həm də bütövlükdə sektor üçün taleyüklü olacaq. –15B--