5 il sonra: Azərbaycan neftindən nə gözləməli?

Azərbaycanda neft hasilatının piki 2010-cu ildə olub - 50,8 mln ton. Bunun 40,6 mln tonu “Azəri-Çıraq-Günəşli” yatağından çıxarılıb..

Hasilatın azalmasının qiyməti.  Caspian Barrel Mərkəzinin məlumatına görə, son 5 ildə hasilat tempinin azalması ildə 17,5% olub. 2014-cü ildə hasilat 41,9 mln ton təşkil edib. Hasilat hər il 1,78 mln ton və ya 13 mln barrel azalıb.

2010-2014-cü illərdə neft hasilatının azalmasına AÇG-də istehsal güclü təsir edib. Son 5 ildə AÇG-də azalma 22,4% olub. AÇG-də hasilatın azalması ölkə üzrə azalma tempindən çox olub.

AÇG-də neft hasilatı

Ölkədə neft gəlirləri 2011-ci ildə pikə çatıb. Neft gəlirləri deyəndə ARDNF-nin gəlirləri nəzərdə tutulur. Hazırda bu gəlirlərin 95%-i AÇG sazişi çərçivəsində mədaxildən formalaşır.

Bəs niyə neft gəlirləri 12,8% azalsa da, gəlirlərin piki 2011-ci ildə olub. Məsələ burasındadır ki, həmin vaxt neft dünya bazarında daha baha olub. ВР Statistical Review of world energy-nin hesabatına görə, 2010-cu ildə Brent markalı neft $79,50, bir il sonra $111,26 olub. Yəni bahalanma 39,9% təşkil edib.

Nəticədə 2011-ci ildə Fondun mədaxili $19,8 mlrd olub, sonrakı illərdə orta hesabla hər il $1 mlrd azalıb.

Neft Fondunun gəlirləri

Cədvəldən görünür ki, ötən il Fondun gəlirləri 2010-cu illə eyni olub. Bu il Fondun büdcəsində böyük kəsir olacaq. ARDNF-nin gəlirləri neftin barreli $90 olsa, 10,246 mlrd manat (məzənnə 0,7844 = $13,1 mlrd). Neftin barreli $60 olsa, hasilat 1 mln ton azalsa, Fondun gəlirləri $8,5 mlrd təşkil edəcək. 

Bəs sonra? Hazırda neft hasilatının 81%-i “BP-Azerbaijan” şirkətinin payına düşür. AÇG-də isə hasilat azalır.

Azərbaycan geoloqları hesab edir ki, ilk günlərdən AÇG intensiv istismara məruz qalıb. Nəticədə məhsuldar layların yalnız üst hissəsi mənimsənilib. 2005-2014-cü illərdə blokda 263,8 mln ton neft çıxarılıb. 1997-2014-cü illərdə AÇG-dən 354 mln ton və ya 2 mlrd 620 mln barrel neft çıxarılıb. Belə intensiv hasilat (xüsusən 2007-2010-cu illərdə) layların neft verməsini kəskin azaldıb. ВР-nin planına əsasən, 2010-cu ildə hasilat sutkada 1,2 mln barrelə artırılmalı idi (ildə 60 mln, yəni 50% çox, amma ARDNŞ bu planı təsdiq etməyib).

ВР bildirir ki, hasilatı artırmaq üçün “Azəri” yatağında daha bir platform atikilməlidir. Bu isə milyardlarla vəsait tələb edir. ARDNŞ 2014-cü ildə işə düşən platformadan elə bir səmərə görmür. Ona $6 mlrd xərclənmişdi.

İndki iş tempi ilə 2020-ci ilədək AÇG platformasında ildə hasilat 4 mln barrel azalacaq (700-750 min ton). 

 5 ildən sonra hasilat 36 mln ton təşkil edəcək. Hazırda hökumət büdcəyə gəlir gətirən sektorları dirçəltməlidir. Mneftin bahalanması gözlənilmir. 2020-ci ildən neftin qiyməti 100-110 dollara çatsa, reallıqda indki qiymətlərlə reallıqda 80 dollar olacaq. –12А--