İqtisadiyyat naziri iqtisadiyyatın inkişafı, özəlləşdirmə, bir sıra vergilərin alınmasına yanaşmalara yenidən baxılması haqqında

Bakı/16.01.20/Turan: Mikayıl Cabbarov Azərbaycanın genişləndirilmiş iqtisadi qurumunun yeni rəhbəri kimi bu vəzifəyə dair ilk mətbuat konfransını yanvarın 16-da keçirib və bir sıra maraqlı açıqlamalar verib.

Xatırladaq ki, o, 2019-cu ilin oktyabrında İqtisadiyyat naziri təyin olunub, vergi səlahiyyəti və dövlət əmlakının özəlləşdirilməsinə nəzarət bu struktura verilib.

MAKROİQTİSADİYYAT

İqtisadi inkişaf məsələlərinə toxunan Cabbarov qeyri-neft sektorundakı əsas kapitala qoyulan investisiyaların əhəmiyyətli dərəcədə artması sayəsində qeyri-neft sektorunun inkişafındakı uğurları vurğulayıb.

Belə ki, 2016-cı ildə Azərbaycanda bu cür investisiyaların ümumi investisiyalarda xüsusi çəkisi 45,2%, 2017-ci ildə 51,3%, 2018-ci ildə 65,2%, 2019-cu ildə isə 69,7% təşkil edib. 2020-ci ildə artım planlaşdırılır.

"2020-ci il və sonrakı illərdə strateji hədəflərimiz qeyri-neft sektorunda emal sənayesinin inkişafını sürətləndirmək, iqtisadiyyatda özəl investisiyaların dominant rolunu təmin etmək, qeyri-neft məhsulları və xidmətlərin ixracını artırmaqdır... O cümlədən, düşünürük ki, 2020-ci ildə proqnozlaşdırdığımız ÜDM artımı (2019-cu ildəki 2,2%-ə qarşı 3%) kənd təsərrüfatı və emal sektorunda artım hesabına mümkündür. 2019-cu ildə onlarda yaxşı irəliləyiş olub", - deyə nazir bildirib.

Onun sözlərinə görə, hökumət və AMB-nin biznesə əlverişli bank kreditlərinin və bir sıra vergi güzəştlərinin verilməsi üzrə planları bu məqsədlərə çatmağı asanlaşdırılacaq.

Qeyri-neft məhsullarının ixracına toxunan nazir bildirib ki, 2019-cu ildə bu göstərici 2018-ci ildəki 1,689 milyard dollara (artım 9,8%) qarşı 1.954 milyard dollar (artım 15.7%) olub. 2017-ci ildə Azərbaycanın qeyri-neft məhsullarının ixracı 1.538 milyard dollar, 2016-cı ildə isə 1.237 milyard dollar (azalma 21.78%) qazandırıb.

VERGİLƏR

“Qeyri-neft sektorunun inkişafı sayəsində iqtisadiyyatın bu seqmenti daha çox vergi verməyə başladı. Belə ki, 2019-cu ildə qeyri-neft sektorundan 5.432 milyard manat (plan 109.1% yerinə yetirilib, dövlət büdcəsinə vergilərin ümumi həcmində payı 70.8% olub) toplanıb ki, bu da 2005-ci ildən bəri ölkədə ən yüksək səviyyədir (2005-ci ildə bu sektor 885,6 milyon manat vergi vermişdi)”, - deyə Cabbarov çıxışında bildirib.

2019-cu ildə qeyri-neft sektorunda mədaxil  ƏDV üzrə 16,4%, aksiz vergisi üzrə 4,7 dəfə (əsasən alkoqol və tütün məhsullarına aksiz vergisi), gəlir vergisi üzrə 12,6 % artıb.

Regionlardan mədaxil 11,9% artaraq 795,4 milyon manat təşkil edib", - deyə nazir əlavə edib.

1 yanvar 2020-ci il tarixinə Azərbaycanda aktiv vergi ödəyicilərinin sayı 496 mindən çoxdur (2018-ci illə müqayisədə 12,3% çox).

Bununla yanaşı, il ərzində aktiv ƏDV ödəyicilərinin sayı 37,5% artaraq 24.822 minə çatıb.

O vurğulayıb ki, 2019-cu ildə qeyri-neft sektorunda 99 minə yaxın əmək müqaviləsi bağlanıb (artım 18,3%).

“Əmək münasibətlərində aparılan islahatlar nəticəsində sosial sığorta və işsizlik sığortasından gəlirlərdə müsbət dinamika müşahidə olundu. Belə ki, ötən il sosial sığorta gəlirləri 26%, işsizlikdən sığorta 39,1% artıb. Nəticədə dövlət büdcəsindən Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun (DSMF) gəlirlərinə köçürmələrin payı getdikcə azalmaqdadır və 2020-ci ildə 29,6%-ə düşəcək”, - deyə Cabbarov vurğulayıb.

Onun sözlərinə görə, "ölkədə aparılan vergi islahatları nəticəsində" kölgə iqtisadiyyatının həcmi getdikcə azalmaqdadır.

2020-ci ildə ölkədə vergi islahatları davam etdiriləcək.

Belə ki, hazırda ƏDV-nin geri qaytarılması üzrə texniki şərtlər razılaşdırılır və bu mexanizm 2020-ci il fevralın 1-dən tətbiq ediləcək.

Söhbət ondan gedir ki, Azərbaycan vətəndaşları ticarət və ictimai iaşə obyektlərində pul ödədikdə nağd ödənişlərdə 10%, nağdsız ödənişlərdə 15% geri qaytarılacaq.

2020-ci ildə Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün müsbət hal heyvan və quş mənşəli ətlərin satışının dörd il müddətində ƏDV-dən azad olunması olacaq.

Bu, heyvandarlıq təsərrüfatlarının inkişafına təkan verməlidir.

XÜSUSİ İQTİSADİ ZONALAR VƏ PARKLAR

Qeyd edək ki, sənaye parkları və texnoparkların rezidentləri üçün vergi və gömrük güzəştlərinin müddəti 7 ildən 10 ilədək artırılır. Qeydiyyat tarixindən etibarən 10 il müddətinə mənfəət vergisi, texnika, qurğu və texnoloji avadanlıq idxal edilərkən gömrük rüsumu, torpaq vergisi, əmlak vergisi ödəməkdən azad edilirlər.

Vergi Məcəlləsinə bənzər dəyişikliklər sənaye parkları və texnoparkların idarəetmə şirkətlərinə və operatorlarına da tətbiq olunur, onlar parkların infrastrukturunun qurulması və saxlanması üçün ayrılmış vəsaitlərin bir hissəsi üzrə mənfəət vergisini ödəməkdən azaddırlar.

İqtisadiyyat naziri bildirib ki, 2020-ci ildə Ələt qəsəbəsində xüsusi iqtisadi zonada (XİZ) infrastruktur yaratmaq üçün işlərə başlanılacaq.

"XİZ-in meneceri artıq müəyyənləşdirilib və bu il üçün Dövlət İnvestisiya Proqramında yuxarıda göstərilən məqsədlər üçün vəsait ayrılıb", deyə Cabbarov bildirib.

ÖZƏLLƏŞDİRMƏ

"Azərbaycan İqtisadiyyat Nazirliyi artıq satışa çıxarılan dövlət əmlakının özəlləşdirilməsinə münasibətə yenidən baxmaq niyyətindədir", - deyə şöbə müdiri Mikayıl Cabbarov mətbuat konfransında bildirib.

"Bu, vacib bir prosesdir və bununla ilk növbədə məşğul olacağıq. Bundan əlavə, dövlət əmlakının genişmiqyaslı özəlləşdirmə proqramları elan edildikdən sonra yaradılan bu müəssisələrin fəaliyyətinin səmərəliliyini yoxlamağı düşünürük. Bu, uzun bir prosesdir və bizdən çox iş tələb edəcək", - deyə nazir qeyd edib.

Maraqlıdır ki, İqtisadiyyat Nazirliyi hələ 2019-cu ilin payızında "RV Investment" şirkətinə Azərbaycanın ilk "qızıl müqaviləsi"ndə payın alınması ilə bağlı təklif göndərib, lakin danışıqlar hələ nəticə verməyib.

İqtisadiyyat Nazirliyinin yeni rəhbərinin özəlləşdirməyə yanaşmalara yenidən baxılması ilə bağlı verdiyi bəyanat, əvvəllər bu obyektlərə investisiya qoyan, həmçinin müsabiqədə tələb olunan vəsaitəri dövlət büdcəsinə köçürən zavod və digər müəssisələrin sahiblərinin "əsəblərini qıcıqlandıracaq".  

İclasda iştirak edən Əmlak Məsələləri Komitəsi sədrinin müavini Rüstəm Şahbazov məlumat verib ki, bu işlərin çərçivəsində aprel ayına qədər Bakıda 163 min, bölgələrdə isə 74 min əmlakın fəaliyyətinin qanuniliyi yoxlanılacaq.

Belə görünür, yeni İqtisadiyyat naziri “kəskin start” götürüb. Əsas odur ki, Azərbaycan üçün müsbət olan islahatlar “finişə çatsın”, yəni həyata keçirilsin. –0--