Minoritarların maraqlarını qoruyan qanun qüvvəyə minib

Mülki Məcəlləyə kommersiya hüquqi şəxslə əqd bağlanan zaman qarşılıqlı münasibətləri tənzimləyən əlavələr edilməsi haqqında qanun Milli Məclisdə qəbul ediləndən bir həftə sonra – mayın 22-də prezident İlham Əliyev müvafiq qanun imzalayıb.

Bu anlayışı əhatə etdiyi şəxslər hüquqi şəxsin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) və icra orqanının rəhbəri və üzvləri; hüquqi şəxsin struktur bölməsinin (filial, nümayəndəlik, idarə və s.) rəhbəri; qohumları, hüquqi şəxsin nizamnamə kapitalında ən azı 10 faiz və daha çox paya birbaşa və ya dolayı yolla malik olan hər hansı şəxs; hüquqi şəxsin, nizamnamə kapitalında ən azı 20 faiz payla iştirak etdiyi hüquqi şəxs və s-dir.

Bağlı olduğu şirkətlə əqd bağlananda bu şəxslər maddi marağı barədə rəhbərliyə məlumat verməlidir. Aidiyyəti olan şəxslə bağlanması nəzərdə tutulan əqdin dəyəri hüquqi şəxsin aktivlərinin 5 faiz və daha çox hissəsini təşkil etdikdə həmin əqd hüquqi şəxs tərəfindən cəlb edilmiş müstəqil auditorun rəyi və hüquqi şəxsin iştirakçılarının ümumi yığıncağının sadə səs çoxluğu ilə qəbul edilmiş qərarı ilə bağlanılır. Həmin əqdə münasibətdə aidiyyəti şəxs olan iştirakçı məsələ ilə əlaqədar olan səsvermədə iştirak edə bilməz.  

Başqa sözlə, bu əqdlər üzrə qərar vermək hüququ minoritarlara keçir.

Qanunun tələbləri pozulduqda müqəssirlər məsuliyyətə cəlb ediləcək. Şirkətin iştirakçıları bu qərardan məhkəməyə şikayət edə bilər.

Xatırladaq ki, hüquqi şəxsə aidiyyəti olan şəxslə hüquqi şəxs arasında əqd bağlanması geniş yayılıb. Məqsəd vergidən yayınma və minoritarları dividend almaq hüququndan məhrum etməkdir. Məşhur holdinqlər belə bu üsuldan istifadə edirlər. Məsələn, Rusiyanın pivə istehsalçısı “Baltika” Xırdalan pivə zavodunda istehsal müəssisələrini icarəyə götürüb və orda 90%-dən çox payı var. 

“Baku Steel Company” 2005-ci ildən “Bakelektroqaynaq” ASC-nin aktivlərinin 98%-i icarələyib. SC-nin 20 mln manatlıq aktivlərinin 100%-dən istifadə edən BSC tikinti armaturu istehsal edir. “Baku Steel Company” 2005-ci ildə “Bakelektroqaynaq” ASC ilə, faktik olaraq özü ilə icarə müqaviləsi bağlayıb, müqavilə məbləği 267 min manat – bir ildə tələb olunan amortizasiya xərclərindən azdır. Ona görə səhmlərin 2%-nin 40 fiziki şəxsə məxsus olduğu SC ziyanla işləyir, armatur istehsalçısı isə külli miqdarda mənfəət əldə edir. 08B