Qazaxıstan rəhbərliyi neft dollarlarından Azərbaycandan daha rasional istifadə edir. İqtisadi Tədqiqatlar Mərkəzinin sədri Qubad İbadoğlunun Gəlirlərə Nəzarət İnstitutunun (ABŞ) dəstəklədiyi layihə çərçivəsində Almatıdakı çıxışını belə xülasə etmək olar.
Qazaxıstan neftçiləri 2025-ci ildən neft hasliatının azalacağını göszləyirlər. Bizdə tənəzzül 2011-ci ildən başlayıb. Qazaxıstanda bu il 81 mln, gələn il 90, 2025-ci ildə 135 mln ton neft çıxarılacaq. 2030-cu ildə bu həcm 110 mln ton olacaq.
Bundan başqa, 2013-cü ildə büdcə gəlirlərinin 25%-i neft sektorunun payına düşəcək. Azərbaycanda bu göstərici 73% olacaq. Qazaxıstan hökuməti büdcə kəsirinin 7,2%-i Neft Fondu hesabına doldurur, 2020-ci ildə bu rəqəm 3% olacaq.
Azərbaycan büdcəsinin 2010-cu ildə 38%, 2011-ci ildə 44%-i neft transfertləri hesabına olub. Səbəbə budur ki, Neft Fondu dövlət başçısının sərəncamındadır. Qazaxıstanda isə neft hasilatından asılı olmayaraq $8 mlrd həcm müəyyən edilib. Ona görə bu ölkədə transfertlər 20%-i keçmir və ildən-ilə azalır. Azərbaycanda büdcədə neft dollarlarının xüsusi çəkisi 60%-dir.
Qazaxıstanın Neft Fondu $55 mlrd vəsait yığıb, aktivlərin idarə edilməsindən faizlər ARDNF-dəkindən 2 dəfə yüksəkdir.
Amma ARDNF-nin şəffaflığı və aktivlərin idarə edilməsinin hesabatlılığı Qazaxıstandakından yüksəkdir. ARDNF-nin daimi fəaliyyət göstərən virtual informmasiya resursu var, Qazaxıstanda o yoxdur. --17D—
İqtisadiyyat
-
Neft gəlirlərindən çox asılı olan Azərbaycan iqtisadiyyatı 2021-ci il üçün “Carbon Tracker” hesabatında “Neft dövlətlərindən kənarda: Enerji keçidi kontekstində neftdən asılılığın azaldılmasına təcili ehtiyac” adlı sərt xəbərdarlıqla üzləşir. Hesabatda Azərbaycan neftdən asılı olan ən həssas ölkələrə və onu növbəti onillikdə neft və qaz gəlirlərinin 40%-dən çox azalması gözlənilən ölkələr üçün nəzərdə tutulan “Qrup 5”ə daxil edilir. Bu qrupa Anqola, Bəhreyn, Timor-Leste, Ekvatorial Qvineya, Oman və Cənubi Sudan daxildir və bu, həmin dövlətlər üçün ortaq iqtisadi riskləri göstərir.
-
Azərbaycanın qeyri-neft və qaz ixracı 2024-cü ilin ilk on ayında illik müqayisədə 3,5% artaraq 2,8 milyard dollar təşkil edib. Bu barədə İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin (İİTKM) noyabr ayı üzrə “İxrac İcmalı”nda bildirilib.
-
"Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC (ADY), Nazirlər Kabinetinin noyabr ayında iş və istirahət günlərinin dəyişdirilməsi ilə bağlı qərarına uyğun olaraq, COP29 tədbiri zamanı sərnişinlərin təhlükəsiz və rahat səfərlərini təmin etmək məqsədilə şəhərətrafı və ölkədaxili qatarların cədvəlində dəyişikliklər edəcək.
-
Azərbaycanda hökumət daxili bazar qiymətlərini sabit saxlamaq üçün idxal olunan mallara vergi güzəştlərindən daha çox istifadə edir. Bu ilin sonunda uzadılmış buğda idxalı üzrə 18%-lik ƏDV-dən azad edilmə qərarı bu yanaşmanın bir nümunəsidir. Eyni zamanda, yeni tədbirlər çərçivəsində elektrik avtomobilləri üçün enerji doldurma qurğularının idxalına vergi güzəştləri tətbiq olunub, yüksək qiymətli dərman preparatlarının idxalı üzrə vergi azadolmaları isə müzakirə mərhələsindədir. Diqqətəlayiq haldır ki, müdafiə təyinatlı məhsulların idxalı vergi və gömrük rüsumlarından tam azaddır.
Rəy yaz