"Azərbaycanda Siyasi Məhbusların Azadlığı Uğrunda" İttifaq siyasi məhbusları azad etməyə və işgəncələri araşdırmağa çağırıb

Bakı/18.04.19/Turan: Siyasi məhbusların azad edilməsi uğrunda bəzi addımlara baxmayaraq, Azərbaycanda insan hüquqları sahəsində vəziyyət acınacaqlı olaraq qalır.

Bu barədə "Azərbaycanda Siyasi Məhbusların Azadlığı Uğrunda" İttifaqın (ASMAİ) 2019-cu ilin yanvar-aprel aylarında insan hüquqları sahəsində vəziyyət haqqında aprelin 17-də dərc edilmiş hesabatında deyilir.

İlin əvvəli artıq həbs edilmiş siyasi məhbuslara - AXCP fəalı Məmməd İbrahimə, dini fəal Telman Şirəliyevə və bloger Mehman Hüseynova qarşı saxta işlərin davam etdirilməsi ilə "əlamətdar oldu". İbrahim və Şirəliyev yeni cəza aldı.

Amma yerli və beynəlxalq ictimaiyyətin etirazlarından sonra Apellyasiya Məhkəməsi onları azad etdi, bloger Hüseynova qarşı yeni ittihamlar isə ləğv edildi.

Eyni zamanda, hakimiyyət inzibati işlər üzrə vətəndaşları fəal şəkildə təqib etməyə başladı. Bu proses müxalifətin yanvarın 19-da keçirdiyi çoxminlik mitinq ərəfəsində və mitinqdən sonra fəal şəkildə həyata keçirildi.

Ümumilikdə ilin əvvəllərindən etibarən əllidən çox fəal siyasi motivlərlə inzibati qaydada həbs edildi.

Bu həbslər ədalətli məhkəmə təhqiqatı aparılmadan baş verir. Müxalifət fəalları barəsində hökmlər eyni maddə ilə - polisə tabe olmama ittihamı ilə çıxarılır. Şahid qismində polislər özləri çıxış edir.

Həbslərlə yanaşı, 19 yanvar mitinqinin yüzlərlə iştirakçısı saxlanılıb, polisə çağırılıb, işdən qovulma təhdidinə məruz qoyulub və s.

İlin əvvəlindən Gəncə hadisələri üzrə təqsirləndirilən şəxslərin işləri üzrə məhkəmə prosesləri keçirilir.

2018-ci il iyulun 3-də Gəncədə şəhərin icra başçısı Elmar Vəliyevə qarşı sui-qəsd törədilib. Gəncə sakini Yunis Səfərov Elmar Vəliyevi və onun cangüdənini yaralayıb.

Bundan sonra sosial şəbəkələrdə iyulun 10-na Gəncə şəhər administrasiyası qarşısında etiraz aksiyası təyin edilib. Aksiya iştirakçıları Gəncənin keçmiş icra başçısı E.Vəliyevin kobud iş üslubuna etiraz edirdilər. İyulun 10-da DİN Gəncədə iğtişaşlar barədə məlumat yayıb. İğtişaşlar zamanı iki polis əməkdaşı öldürülüb. Bunun ardınca güc qurumları dindarlar arasında kütləvi həbslər həyata keçirməyə başlayıbar. 60-dan çox insan həbs edilib və cinayət məsuliyyətinə cəlb edilib. Daha 6 nəfər , DTX-nin məlumatına görə, "silahlı müqavimət göstərərkən" qətlə yetirilib. Bu qətl faktları ilə bağlı istintaq aparılmayıb.

Artıq Gəncə hadisələri üzrə təqsirləndirilən şəxslərdən ibarət ümumilikdə 14 nəfərdən ibarət olan iki qrup mühakimə olunub. Onlar 6 ildən 8 ilə qədər azadlıqdan məhrumetmə cəzası alıblar. Doğmaları istintaqda etirafedici ifadələr verilməsi məqsədilə təqsirləndirilən şəxslərə amansız işgəncələr verildiyinibildirirlər.

Məhkəmələr mötəbər olmayan dəlillər əsasında hökm çıxarıb. Müdafiə tərəfin vəsatətləri təmin edilməyib. Bəzilərini isə dövlət hesabına təyin edilmiş vəkillər müdafiə edib, onlar müvəkkillərinin hüquqlarının müdafiəsi üçün heç nə etməyiblər.

ASMAİ bu işlərdə Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 3-cü (işgəncələrin qadağan edilməsi), 6 (ədalətli məhkəmə təhqiqatı hüququ) və 13-cü (səmərəli hüquqi müdafiə vasitəsi hüququ) maddələrinin pozulduğunu qeydə alıb.

ASMAİ həbs edilənlərin siyasi məhbus kimi tanınması məsələsinə baxacaq.

50-dən çox siyasi məhbusun əvf edilməsi və azad edilməsi haqqında mart sərəncamına toxunan ASMAİ bu aktı "natamam" hesab edir. Çünki hələ 87 siyasi məhbus həbsdədir.

Bundan başqa, əvfdən sonra keçmiş vicdan məhbusu Bayram Məmmədovun və bəzi digər fəalların həbsləri göstərdi ki, hakimiyyətin bəyan etdiyi "islahatlar" imitasiya xarakteri daşıyır.

Sonradan Bayram Məmmdovun və digər fəalların həbsləri (inzibati qaydada) "islahatları" ardıcıl deyil, kosmetik xarakter daşıdığını göstərib.

Azərbaycanda "qanuniləşdirilmiş" işgəncə təcrübəsi mövcuddur və ən biabırçı fakt Tərtər rayonunda hərbi qulluqçuların məhkəmə və istintaq aparılmadan işgəncələr altında öldürülməsi oldu.

Aprelin 9-da AŞPA-nın İnsan hüquqları komitəsində dinləmələrdə məruzə ilə çıxış edən ASMAİ-nin nümayəndəsi və həmtəsisçisi, Sülh və Demokratiya İnstitutunun direktoru Leyla Yunus bu barədə danışıb.

ASMAİ bütün siyasi məhbusların azad edilməsini, 2017-ci ilin may-iyul aylarında Tərtər rayonunda hərbi qulluqçuların və mülki şəxslərin işgəncələr altında öldürülməsinin araşdırılması üçün vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələrinin iştirakı ilə xüsusi dövlət komissiyasının təşkil edilməsini, habelə məhkəmələrdə vətəndaşların müdafiəsi üçün nümayəndəlik (hüquq müdafiəçilərinin) institutunun bərpa edilməsini tələb edib.

Bakıda hakimiyyət Azərbaycanda siyasi məhbus olduğu haqqında iddiaları təkzib edir. Hakimiyyət vətəndaşların siyasi motivlərlə təqibini inkar edir və bildirir ki, hüquq müdafiəçilərinin siyasi məhbus kimi tanıdığı şəxslər cinayət törətdiklərinə görə məsuliyyətə cəlb edilib.

ASMAİ 2018-ci ilin noyabrında hüquq müdafiəçiləri Leyla Yunus, Elşən Həsənov, Hilal Məmmədov, habelə Azərbaycan Ziyalılar İttifaqının sədri Eldəniz Quliyev tərəfindən təsis edilib. -06D-