Cənubi Qafqaz regional Avropa kontekstində

Cənubi Qafqaz coğrafi qonşuluğu və yetkin cəmiyyətləri nöqteyi-nəzərindən Avropa İttifaqının xüsusi maraq zonasıdır. Almaniyanın Fridrix Nauman Fondunun (FNS) təşkil etdiyi “Cənubi Qafqaz: Azadlıq, sülh və çiçəklənmə perspektivləri” adlı iki günlük konfransın leytmotivi belədir.

Konfrans FNS-in 50 illiyinə həsr edilmiş tədbirlər silsiləsinin tərkib hissəsi oldu. Fond dünyanın 70 ölkəsində, o cümlədən Cənubi Qafqazda 8 min lokal təşkilatla əməkdaşlıq şəraitində vətəndaş cəmiyyətinin təşəkkülünə yardım edir. Cənubi Qafqazda Fondun ilk təşəbbüsləri 90-cı ilin ikinci yarısında inkişaf etməyə başlayıb.

FNS Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstan xalqlarının  firavanlığı üçün həmişə region ölkələrinin hökumət və qeyri-hökumət təşkilatları arasında əməkdaşlıq qurulmasına çalışıb, deyə Fondun Cənubi Qafqaz layihəsinin direktoru Yasemin Pamuk bildirib. "Azadlıq azlığın idealı olub, biz istərdik ki, o, çoxluğun idealı olsun", deyə o qeyd edib.

Fond qanunun aliliyi, ifadə azadlığı, insanın universal azadlıqları kimi prinsiplər bazasında sülh və çiçəklənməyə nail olmağı əsas məqsədi sayır. "Cəmiyyət insan haqları, plüralizm pozulduğu şəraitdə inkişaf edə bilməz", deyə AFR-in Gürcüstandakı səfiri Ortvin Hennik qeyd edib. 

Hollandiyanın keçmiş müdafiə naziri Villem Friderik van Eyekelen azad cəmiyyətin mövcud olması üçün 4 əsas şərti göstərir – söz azadlığı, qorxudan azad olmaq, din azadlığı, şəxsiyyət azadlığı. O həmçinin qeyd edib ki, Aİ üçün prioritet dünyada, o cümlədən Cənubi Qafqazda yaxşı idarə etmə hesabına təmin oluna biləcək stabillikdir. Bu isə parlamentin, hökumətin və prezidentin xalq qarşısında hesabatlılığını, həmçinin dövlət orqanlarının hesabatlılığını və şəffaflığını nəzərdə tutur.

Van Eyekelenin sözlərinə görə, Aİ-nın Şərq Tərəfdaşlığı proqramının irəliləməsində marağı xarici və daxili təhlükəsizlik məsələlərinin bir-biri ilə sıx birləşməsini nəzərdə tutan yeni şərtlərlə diqtə edilib. Məsələn, terrorizmlə, narkotrafiklə, mütəşəkkil cinayətkarlıqla mübarizə.

Aİ-nın Gürcüstandakı nümayəndəliyinin siyasət, mətbuat və informasiya şöbəsinin rəhbəri Tobias Tiberq də demokratiyanın inkişafını iqtisadi uğurun təşəkkül tapmasının əsas amili hesab edir. Assosiasiya, azad ticarət zonası, viza rejiminin sadələşdirilməsi haqqında razılaşma  - Aİ-nin öz tərəfdaşlarına ictimai rifah yolunda atmalı olduğu ilk addımlar bunlardır, - deyə o qeyd edib.

Cənubi Qafqazdakı situasiyanı gözəl görmək qabiliyyətinə malik FNS layihəsinin ilk regional direktoru Volfqanq Yon dondurulmuş, lakin təhlükəli münaqişələr şəraitində əməkdaşlığın təşviqini Aİ-nin regionda əsas vəzifəsi kimi görür. O qeyd edir ki, dinc birgə yaşayışın Avropa təcrübəsini yüklərin və  ideyaların tranzitinin əhəmiyyətli mərkəzi olan Qafqaza da gətirmək lazımdır.

Doktor Yon qeyd edib ki, regionda dinc birgə yaşayışa can atmağın bir çox nümunəsi var. Belə təşəbbüslər ən vaciblərindən biri kimi o, Cənubi Qafqazın demokratik dəyərlərin irəliləməsi və regionun sülh və tərəqqi zonası kimi formalaşmasına görə məsuliyyəti öz üzərinə götürən üç liberal partiyası olan Musavat, Erməni Ümummilli Hərəkatı və Gürcüsatın Respublikaçı Partiyasının Potsdam bəyannaməsini göstərdi.

Bu sənədi imzayanlardan biri, Müsavat Partiyasının sədri İsa Qəmbər qeyd edib ki, bu gün 2010-cu ildə Potsdam bəyannaməsində irəli sürülən ideyalar reallıqda öz əksini tapıb. «Bizim birgə təşəbbüsümüzü qəbul etmək istəməyənlər bu gün regional əməkdaşlığın qaçılmaz olduğu ideyası ilə bağlı mübahisə etmir. Bu isə o deməkdir ki, Cənubi Qafqaz regionunda yaxın gələcəkdə Avropa kontekstində vahid Qafqaz evi ideyasının reallaşmasına gətirib çıxaracaq vacib dəyişikliklər baş verir», - deyə Qəmbər qeyd edib. -0-