DTİ: Parlament seçkiləri azadlıqların məhdudlaşdırılması şəraitində keçirilir

Bakı/26.12.19/Turan:  Demokratik Təşəbbüslər İnstitutu (İTİ) 9 fevral parlament seçkiləri öncəsi vəziyyəti qiymətləndirən seçkiqabağı qiymətləndirmə sənədini yayıb. DTİ qeyd edir ki, parlamentin buraxılması qərarı Konstitusiya çərçivəsindən kənar və beynəlxalq demokratik praktika nəzərə alınmadan qəbul edilib.

Seçkiqabağı vəziyyət hakim partiyanın inzibati resursları mütləq istifadə etdiyi, real siyasi qüvvələr (iqtidar-müxalifət) arasında siyasi dialoqun yoxluğunun diqtə etdiyi əlverişsiz siyasi mühitdә baş verir.

Barələrində AİHM-in qərarlarına və AŞ Nazirlər Komitəsinin 5 dekabr tarixli qərarına baxmayaraq, seçkidə potensial namizəd olan keçmiş siyasi məhbusların üzərində məhkumluğun qalması səbəbilə seçkidə iştiraklarına əngəl öz qüvvəsini saxlayır.

Bundan əlavə, seçkilər sərbəst toplaşmaq hüququnun ciddi məhdudlaşdırıldığı bir zamanda keçirilir. Keçən dövr ərzində vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarının müstəqil fəaliyyəti iflic edilib və onların gələcək fəaliyyət imkanları qeyri-müəyyən vəziyyətə salınıb. QHT-lərə qarşı 2014-cü ildə açılmış cinayət işi hələ də açıq saxlanılır. Tanınmış vətəndaş cəmiyyəti təmsilçilərinin ölkədən çıxışına qadağa və sərhəd keçid mənətəqələrində əsassız yoxlamalar hələ də davam edir.

Seçkiöncəsi meda mühitində əvvəllər də mövcud olan ağır vəziyyət davam edir, hər hansı pozitiv dəyişiklik baş verməyib.

İslahat adı altında atılan addımlar, əslində, deklarativ xarakter daşıyır və məhkəmələrin müstəqilliyinin təmin edilməsi yönündə irəliləyiş baş verməyib.

2018-ci ilin əvvəlindən nümayəndəlik institutunun ləğvi də toplumu və xüsusilə də onun həssas təbəqələrini faktiki olaraq müdafiəsiz qoyub. Siyasi işlərə çıxan vəkillərin kollegiya üzvlüyü ləğv edildiyi indiki şəraitdə müxalif siyasətçilər seçki şikayətlərinin məhkəmələrdə hüquqi müdafiəsi zamanı vəkilsiz qalacaqlar.

AİHM-in qəbul etdiyi silsilə qərarlara baxmayaraq seçki qanunvericiliyi və təcrübəsinin Avropa Konvensiyasının tələblərinə uyğunlaşdırılması üçün tələb olunan islahatlar keçirilməyib. 

MSK namizədliklərini irəli sürmüş şəxslər və partiyalar barədə öz internet resursunda hələki ətraflı məlumat yaymır, yalnız komissiyanın iclaslarının sonunda ümumiləşmiş statistika verir.

Ölkədə seçicilərin sayı ilə bağlı MSK-nın açıqladığı son rəqəmlə Dövlət Statistika Komitəsinin  2019-cu ilə açıqladığı 18 yaşı tamam olmuş səsvermə hüququ olan vətəndaşların sayı üst-üstə düşmür, təqribən 21 faiz - 2 140 098 nəfər fərq ortaya çıxır.

Sonda müəlliflər bəzi tövsiyələr irəli sürüblər:

Siyasi məhbuslar azad edilsin, keçmiş siyasi məhbusların üzərindən məhkumluq götürülsün, media azadlığına qoyulan məhdudiyyətləri, sərbəst toplaşmaq azadlığına qoyulan məhdudiyyətlər aradan qaldırılsın, QHT-lərin sərbəst fəaliyyətinə şərait yaradılsın və dövlət orqanlarının seçki prosesinə və seçki komissiyalarına müdaxiləsinə son qoyulsun.

Həmçinin şəhərin mərkəzində mitinqlərin keçirilməsi üçün yerlərin ayrılması, müstəqil və müxalifət namizədlərinin qeydiyyata alınmasına maneə yaradılmaması, ictimai televiziyada onların iştirakı ilə debatların təşkili, hüquqların pozulması ilə bağlı AİHM qərarlarının dərhal icra edilməsi, məhkəmə sisteminin müstəqilliyinin təmin edilməsi, seçki zamanı pozuntulardan şikayətlərin effektiv və ədalətli araşdırılmasının təmin edilməsi tövsiyə olunur.–06D-