Vətəndaş cəmiyyəti Qarabağ prosesində fəal iştirak edə bilər

Bakı/19.02.21/Turan: Fevralın 19-da Bakıda Azərbaycanın Avropa ittifaqı ilə yaxınlaşmasının perspektivləri haqqında “Vətəndaş cəmiyyətinin yeni kontekstində iştirak və dialoq mümkünlüyü” adlı veb-konfrans keçirilib.

Panel iclasın aparıcısı Elçin Sultanov bildirib ki, Qarabağ müharibəsindən sonra qalib və məğlub tərəfdə əsaslı dəyişikliklər baş verir. Belə ki, xaricdən Azərbaycana təzyiq artıb, həm də ölkənin demokratik qüvvələri Ermənistanın maraqlarını müdafiə edən Avropalı tərəfdaşlarının təzyiqinə məruz qalıb. Onlar qarşısında seçim yaranıb: ya ölkənin ərazi maraqlarının müdafiəsi, ya da demokratiyaya can atmaq.

Politoloq Əhməd Əlili müharibənin Şərq Tərəfdaşlığına üzv ölkələr arasında getdiyinə, amma Avropa İttifaqının müharibənin qarşısını almadığına diqqət çəkib.

““Hibrid dünya” metodu ilə Dağlıq Qarabağın yaxın beş ildə Azərbaycana iqtisadi və qismən sosial inteqrasiyasının konfiqurasiyası qurulur. Bu prosesin inkişafı üçün Azərbaycan vətəndaş cəmiyyətinin səylərinə ehtiyac var, bunun üçün isə QHT-lərin donorlarla işini asanlaşdırmaq məqsədilə ölkə qanunvericiliyi dəyişdirilməlidir. Əks halda prosesə erməni QHT-ləri liderlik edəcək ki, bu da arzuolunmazdır”, deyə Əlili bildirib.

Siyasi icmalçı Şahin Cəfərli Azərbaycanın müharibədə qalib gəlməsi ilə razıdır, amma Qarabağda Rusiya qoşunlarının iştirakı ölkənin suverenliyini sual altına qoyur. Heç kim münaqişəyə nə vaxt nöqtə qoyulacağını bilmir. Rusiya Qarabağın statusu məsələsini gələcəyə saxlayıb, bu da Azərbaycan cəmiyyətində gərginliyə səbəb olur.

Cəfərli Azərbaycanın Aİ ilə inteqrasiyası yolundakı çətinlikləri Moskvanın Azərbaycanda iştirakı ilə əlaqələndirib. Digər tərəfdən, Bakı dəfələrlə Moskvanın maraqlarına zidd olaraq öz məqsədlərinə nail olub – rus qoşunlarının Azərbaycandan çıxarılması, Qəbələ RLS-in ləğvi kimi. Amma bilinmir, Bakı bu dəfə Qarabağda bunu təkrar edə biləcək, ya yox.

O hesab edir ki, Ermənistanla Mehridən keçən kommunikasiyaların açılmasından Azərbaycandan çox Ermənistanda öz bazası üçün birbaşa quru yolu əldə edən Rusiya qazanacaq.

Ermənistan İrana dəmir yolu əldə edəcək. Mehri dəmir yolu açıldıqdan sonra Moskva Azərbaycanın Avrasiya İqtisadi İttifaqına daxil olmasında israr edə bilər. Həmçinin, nəzərə almaq lazımdır ki, Gümrüdən keçən yola Rusiya Federal Sərhəd Xidməti nəzarət edəcək və buna görə Türkiyə və Azərbaycanın addımları Moskva ilə ziddiyyət təşkil etdikdə bu yol onlar üçün bağlı olacaq, deyə o bildirib.

Cəfərli hesab edir ki, Qarabağda sülhməramlı missiyanı Rusiya inhisarından çıxarmaq, məsələn, Avropa İttifaqına vermək lazımdır, amma bunun üçün Yerevanın və Bakının istəyi olmalıdır.

Milli və Beynəlxalq Araşdırmalar Mərkəzinin sədri Leyla Əliyeva Vətən Müharibəsindəki qələbədən deyil, ədalətin bərpa edilməsindən danışmağa üstünlük verir.

“Azərbaycanın qarşısında rus qoşunlarının çıxarılması vəzifəsi yaranıb. Rusiyanın Azərbaycanda iştirakının Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasına mane olacağı ilə bağlı ciddi narahatlıq var. Avropa və ABŞ-da Avroatlantik qüvvələr ölkəmizin NATO üzvü olan Türkiyə ilə sıx münasibətlərini nəzərə alaraq, Azərbaycanı dəstəkləyir. Amma Azərbaycanda liberal dəyərlərin boğulması ilə əlaqədar demokratik-liberal Avropada azərbaycanlıların yalnız ölkənin ərazi bütövlüyünün bərpasına yönəlmiş səyləri rəğbət görmür. Liberal cəmiyyətdə ermənilərin önə çəkdiyi şəxsiyyət və xalq hüquqlarına dəyər verilir. Amma azərbaycanlılar da bunun üzərində dayana bilər, çünki 700 min həmvətənimiz qaçqın olub”, deyə o xatırladıb.

Əliyevanın fikrincə, Avropa ilə münasibətlərdə çox şey Azərbaycanda demokratiyanın inkişafından, QHT-lərimizin fəaliyyətinin asanlaşdırılmasından asılıdır. Qarabağ prosesini regionda fərqli, öz milli məqsədləri olan üç həmsədri olan ATƏT-in Minsk Qrupunun nəzarəti altına vermək olmaz. Prosesə Azərbaycan və Ermənistanın vətəndaş cəmiyyətləri nəzarət etməlidir. Əvvəllər Avropada azərbaycanlılar konfranslara dəvət olunmurdular, daha çox ermənilər və ruslar iştirak edirdilər. Amma Avropada azərbaycanlı tələbələrin sayı artdıqca bu tədbirlərdə ölkəmizin nümayəndələrinin iştirakı artıb. Bu, o deməkdir ki, Avropanın bizi sayması üçün biz özümüz dəyişməliyik, deyə Leyla Əliyeva fikrini tamamlayıb. -0-