Yeni geosiyasi durumla bağlı Böhran Masası Qarabağ probleminə dair yanaşma təqdim edir

Milli Strateji Düşüncə Mərkəzi“ Qarabağ: Börhran Masası” (BM) Qarabağ münaqişəsinin tənzimlənməsilə bağlı “Yeni geosiyasi vəziyyətdə Qarabağ problemi: təhdidlər və çıxış yolları” adlı analitik məruzə hazırlayıb. Sənəd vətəndaş cəmiyyəti institutları tərəfindən müzakirə olunub və ilkin sənəd kimi qəbul edilib.

Sənəd müəlliflərinin fikrincə, Rusiyanın neoimperiya cəhdləri Azərbaycanın müstəqilliyinə təhdidlər yaradıb, bundan iəlri gələrək dünya və münaqişəyə cəlb edilən tərəflərdə yeni yanaşmalar əmələ gətirib. Müəlliflərə görə, bu yeni yanaşmaları Azərbaycanın milli və dövləti maraqlarına uyğunlaşdırmaq mühüm əhəmiyyət kəsb edir. 

Müəlliflər yeni siyasi mənzərənin nə qədər davam edəcəyinə baxmayaraq, problemin həllinə münasibətdə formalaşan ümummilli mövqedən geri çəkilməyin yolverilməz olduğu vurğulanır.

BM Ermənistanın Azərbaycan ərazilərini işğal etdiyini, problemin həllini tapmamasının əsas səbəbinin rəsmi İrəvanın işğalçılıq siyasətini davam etdirməsi oduğunu qeyd edir. Problemin həlli erməni silahlı qüvvələrinin Azərbaycan ərazilərindən çıxması, bütün ərazilərdə Azərbaycan dövlətinin suverenliyinin bərpası çərçivəsində həllini tapmalıdır. Bu məəslə həllini tapdıqdan sonra mübahisə predmeti olan bütün digər məsələlərin müzakirələr və ədalət yolu ilə həll edilə biləcəyi qeyd olunur.

Müəlliflər dövlətin ərazisi və ya bir hissəsi işğalda isə, onu azad etmək üçün silah tətbiq etməmək barədə öhdəliyi imzalamamaq, ölkənin ərazi bütövlüyünü tanımayan ölkələrin hərbi qüvvələrindən sülhməramlı qüvvə kimi istifadə olunmasına razılıq verməmək, ölkədaxili siyasi münasibətlərdə Qarabağ məsələsindəın vasitə kimi istifadə etmək, ölkənin ərazi bütövlüyü kimi məsələnin hansısa regional və ya etnik çərçivəli referendumla müəyyən edilməsini yolverilməz sayırlar.  

Sənəddə yeni yaranan geiosiyasi durumda belə Qarabağ münaqişəsinin Azərbaycanın maraqlarına uyğun həllinin tapılması zəruri əhəmiyyətə malik olduğu vurğulanır. Bununla yanaşı, problemin davam etməsi bütünlükdə bölgənin demokratik və sosial-iqtisadi inkişafı üçün ən böyük maneə sayılır. Bununla yanaşı, Rusiyanın imperiya revanş cəhdləri bölgə üçün ən ciddi təhdid adlandırılır və bunun ortada olduğu xatırladılır.

Müəlliflər Rusiyaya hansı güzəştlər etməklə Qarabağ məsələsinin Azərbaycanın xeyrinə həll olunacağı haqda ehtimalları belə təxribat sayaraq, ona qarşı mübarizə aparılmasını önə çəkirlər. Müəlliflər “Qarabağ probleminin açarı Kremldədir” ifadsi əslində Rusiyaya təslimçiliyə hazrlaşmaq kimi dəyərləndirir, ona qarşı mübarizə aparılmasını vacib sayırlar. Bundan əlavə, yeni geosiyasi durumda Azərbaycanın öz hərbi doktrinasına yenidən baxması tövsiyyəsi verilir. Rusiyanın Krımı işğal etməsini əsas gətirən müəlliflər bunu Kremlin milli əraziləri tanımaması kimi dəyərləndirirlər.

Müəlliflər mövcud status-kvo-nu dəyişmək üçün Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ ətrafı bölgədə anti-terror əməliyyatlarına başlamasını tövsiyyə edirlər. Sənəddə həmçinin atəşkəs rejiminə yenidən baxılması və ATƏT-in vasitəçiliyndən imtina olunması təklifləri də yer alır. Bununla yanaşı, problemi ölkənin xeyrinə həll etmək üçün rəsmi Bakıya demokratik islahatlara start verməsi çağırışı edilir. -05D-