Qəbələli kakadu

(və ya “Yeddi gözəl” şəlaləsi pullu olacaq?)

    Tarixi və təbii yerlərin özəlləşdirilməsi qanunla qadağandır. Lakin Azərbaycanda bir çox digər qanunlar kimi, bu qanun da işləmir.

     Bu acı həqiqətlər Euronews və CNN-də saysız-hesabsız reklamları, turizm ili, ekologiya ili elan edilməsi və ölkədə istirahət üçün cəlbedici və geniş imkanlar haqqında digər şüarları məhv edir.

    Bunu yəqin etmək üçün turizm sahəsində ən uğurlu layihələrdən biri kimi təqdim edilən hakimiyyətin sevimli məskəni - Qəbələdəki vəziyyətlə tanış olmaq kifayətdir.

     Bu rayonda qiymətlər nəinki xəyaldan keçmir, heç xəyal belə gəlməz. Deyək ki, ürəyiniz zoğal və ya böyürtkən mürəbbəsi ilə (yerli meşələrdə bu bitkilərdən boldur) çay istədi, yerinə görə sizdən 20-25 manat alacaqlar. Bakıda nüfuzlu bir restoranda bu qiymət insanı təəccübləndirməyə bilər, amma burada, meşənin və dağların arasında isə?...

     Həm də bu müəssisələrin adları ya Karib ekzotikasını, ya Kuba qumarxanalarını xatırladır – “Kakadu”. “Fil”, “Qırmızı əjdaha”, “Qu quşu” və s. Lakin bütün xidmətlərin qiyməti Karib adalarında olduğundan dəfələrlə bahadır (hələ sosialist Kubasını demirəm). Məsələn, sıradan olan otellərdə birnəfərlik nömrənin qiyməti 70 manatdan başlayır. Hakimiyyətin və bu rayonun hamisi FHN rəhbərinin qurur mənbəyi olan “Qafqaz Resort” və “Riversayd” otellərinə gəlincə, burada otaqların qiyməti 2-3 dəfə bahadır, hətta günü 1000 manata olan kotteclər var.

     Bu qiymətlər Manhettendə və ya London sitidə, yaxud Parisdə  mümkün

ola bilər, amma Qəbələdə...

     Başçılarımızın bənzəməyə çalışdıqları İsveçrə ilə müqayisə aparsaq, bu ölkədə bütün kateqoriyadan olan insanlar – zənginlər və orta imkanlılar üçün turizm var. Məsələn, elə vaxtlar olur ki, turistləri bilərəkdən aşağı qiymətlərlə cəlb edirlər ki, otel boş qalmasın. Bu dövrdə İsveçrənin dağ kurortunda istirahət bizim üçün gülməli qiymətə - adambaşına bir həftəlik yaşayış 170-200 avroya başa gələ bilər. Britaniyalı tanışım ötən qışda bir ailə üzvü üçün məhz bu qədər ödəyib. Qəbələdəki 4 ulduzlu oteldə bir günü 25-30 avroya qalmaq olar?...

     Yarım saat gözləmək məcburiyyətində qalmağını, kənd uşaqlarının servis səviyyəsini də nəzərə alsaq, daha adamda iştah qalmaz.

     Yerli restoranlarda nahar və ya şam yeməyi yeməyə risk etsəniz sizə müxtəliflik olaraq ayı, qaban əti, habelə dağkeçisi, cüyür və s. kimi nadir heyvanların ətini təklif edə bilərlər. Ancaq bu ekzotikanın qiyməti ayrı bir məsələdir. Amma hətta hansısa yerli ədviyyatlarla hazırlanmış adi kabab belə qiymətinə görə fua-qra kimi məzəyə bənzəyəcək.

     Bütün bu qiymət ekstremizmi sıravi vətəndaşlardan yan keçmir.    Belə ki, “Vedrə bazarı” adlı ilk bazarda yerli alma və armudları sizə Bakıdakından 30% baha sırıyacaqlar. Mürəbbə, şirə və ya bunun kimi başqa bir şey almaq istəsəniz, qiymət Təzə Bazardakından 50-100% baha olacaq. (Məsələn, məşhur Qızıl Əhməd almasını Bakıda daha ucuz ala bilərsiniz).

     Bu zaman satıcılar uşaqlarının canına and içəcəklər ki, almaları və armudları öz həyətlərindən yeni toplayıblar və plastmas vedrəni sizə hədiyyə edirlər.

     Lakin evə gəldiyinizdə vedrənin altındakı meyvələrin yarısının çürük, çəkisinə görə isə çəki ilə ala biləcəyinizdən çox-çox baha olduğunu anlayacaqsınız. 

     Burada başqa hər şeyin qiyməti də analojidir, hətta paytaxtda olduğundan bahalıdır.

     Belə bir fikir yarana bilər ki, bu, güclü iqtisadi inkişafın göstəricisi və bazarın təsiridir,  yəni, qiymətlər yüksək tələbatın nəticəsidir. Təəssüf ki, səbəb bu deyil. Artıq bir neçə ildir rayona FHN rəhbərinin özəl investisiyaları ilə “Qəbələ klassik musiqi festivalı”, Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəməri tikintisi, beynəlxalq hava limanının və ya növbəti dağ-xizək kurortunun tikintisi kimi iri məbləğdə pullar axır.

     Hətta “iqtisadiyyatın belə güclü inkişafı” ilk baxışdan anlaşılmaz olan bəzi qəribəliklər aşkara çıxarıb. Belə ki, bu yaxınlarda tikilmiş meyvə şirəsi zavodu (məşhur Jalə) yerli olmayan meyvələrdən məhsul istehsal edir. Daha doğrusu istehsal edir, amma məhdud miqdarda.

     Əsas məhsul İndoneziyada alınan meyvə konsentratlarıdır. Niyə deyə 

Soruşacaqsınız? Özünüz hesablayın: 1 litr alma şirəsi hazırlamaq üçün ən azı 2-2,5 kq alma lazımdır. 1 kq yerli almanın topdan qiyməti 70-80 qəpik, bəzilərinki isə 1 manatdır. Belə olan halda bir litr alma şirəsinin maya dəyəri 1,5 manat olar, o isə 90 qəpiyə satılır!

    Nar, armud və bütün digər şirələr də eynilə. Doğrudur, Qəbələ festivalı günlərində London simfonik orkestri və digər mühüm qonaqlar beşulduzlu otellərdə qalarkən bu otellərin restoranlarına təbii şirələr verilir...

     Turizm sahəsini “dəstəkləmək” və investisiyaları doğrultmaq,  yay mövsümündə turizmin uğurla inkişaf etdiyini sübut etmək üçün gömrük, vergi orqanları, FHN əməkdaşları mütləq ailələri ilə rayondakı ən bahalı otellərə getmək, əslində isə Qəbələnin əlverişli və məşhur olduğunu təsdiq etmək göstərişi alırlar.

     Hətta bir dəfə sözügedən otellərə yol çəkilişini vaxtında tamamlamaq üçün gömrük xidmətinin hər bir əməkdaşına Qəbələyə bir yük maşını asfalt 

göndərilməsini ödəmək tapşırılmışdı. 

     Bu “bolluğu” görən yerli əhali başını və gerçəklik hissini itirir. İndi də icra hakimiyyətinin Vandam qəsəbəsindəki nümayəndəsinin şəxsində bir yerli xadimin ağlına təbii obyekt olan “Yeddi gözəl” şəlaləsini özəlləşdirmək kimi “dahi ideya” gəlib.

     Bu ildən etibarən şəlalənin girişində  kordon qoyulub. Burada bir neçə gənc turistlərdən keçib şəlaləyə baxmaq üçün ödəniş tələb edir! Ölkə qanunvericiliyinə əsasən, təbiət obyektləri özəlləşdirilə bilməz və ümumi və sərbəst istifadə obyektidir. Amma, görünür, bütün bunlar Qəbələyə aid deyil.

     Brakonyerlərin, restoranların qəfəslərində vəhşi heyvanların qanunsuz 

saxlanması haqda məruzə etməyi sevən Ekologiya Naziri  nədənsə bu 

əcaib qanun pozuntusunu və təbii obyektdən hüquqazidd istifadəni görmür.

     Milyonlarla qiyməti olan villaların abadlaşdırılmasına və tikintisinə böyük pullar xərcləyən rayon sahibləri bu nadir şəlalənin turistlər üçün əlçatan olmasına, səliqə-sahmana salınmasına özləri də vəsait ayıra bilərdilər. Amma, görünür, onların daha vacib işləri var.

     Bu sətirlərin müəllifi bir həftə əvvəl bu şəlaləyə çıxaraq, onun şəklini çəkməyə müvəffəq olub.

     Qarların əriməsilə yeddiqayalı şəlalədə (şəlalənin adı bununla bağlıdır) suyun güclənməsi bu günlərdə mənzərə xüsusilə xoş təsir bağışlayır. Şəlalənin ümumi yüksəkliyi 60-70 metrdir, hər pilləsi isə 5-12 metr arasında dəyişir.

     Lakin bütün bu gözəllik də rayonun özü kimi, Batumi, Krım və hətta Türkiyədə istirahəti daha ucuz və rahat sayan turistlərin əksəriyyəti üçün əlçatmaz ola bilər.