Ağdamda “Tiqranakert” olubmu?

Bakı/16.04.21/Turan: 2021-ci il aprelin 15-də Fransanın Mədəniyyət Nazirliyi yanında Milli İrs İnstitutunun   EuropaNostra və Luvr Muzeyi məktəbi ilə əməkdaşlıq şəraitində  təşkil etdiyi "Cənubi Qafqazın mədəni irsinin qorunması" adlı vebinar keçirilib. Fransa, Rusiya, Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistan alimlərinin iştirakı ilə bir neçə növ irsin: memarlıq, arxeoloji, mebel irsinin qorunması məsələləri müzakirə olunub

Azərbaycan və Ermənistan alimlərinin əsas məruzələri Qarabağın memarlıq və arxeoloji abidələrinin vəziyyətinə həsr olunub. Vebinarda 100-dən çox alim və tədqiqatçı iştirak edib.

Alban memarlıq və mənəvi irsinə, müsəlman, Azərbaycan abidələrinin acınacaqlı vəziyyətinə, Ağdam rayonunun Şahbulaq ərazisində aparılan qanunsuz qazıntıların nəticələrinə dair kəskin polemika olub. Guya erməni arxeoloqlar bu ərazidə "Tiqranakert"in qalıqlarını aşkar ediblər, əslində isə qazılmış tikililəri və artefaktları saxtalaşdırıblar.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının  Hüquq və İnsan Haqları İnstitutunun baş elmi işçisi, Qafqaz Tarix Mərkəzinin direktoru Rizvan Hüseynov "Nərgiztəpənin nadir abidələri" mövzusunda məruzə ilə çıxış edib.

O xatırladıb ki, tədbirin bəzi iştirakçılarının yoxlama üçün bol-bol istinad etdiyi çoxsaylı "qədim mənbələr" 17-18 əsrin son kompilyasiyaları və saxtakarlıqlarıdır, səhih mənbələr hesab oluna bilməz. Rizvan Hüseynovun fikrincə, regionun əsl tarixini anlamaq üçün təkcə orijinaldan uzaq olan və ya uydurma yazılı və əlyazma mənbələrə yox,   arxeoloji qazıntıların nəticələrinə, numizmatikaya və digər elmlərə istinad etmək lazımdır. Rizvan Hüseynov onu da qeyd edib ki, erməni tərəfi işğal zamanı Qarabağda demək olar ki, bütün Azərbaycan və alban memarlıq irsini total şəkildə məhv edib. Bundan əlavə, Ermənistanın özündə demək olar ki, bütün Azərbaycan və alban memarlıq abidələri tamamilə məhv edilib.

Azərbaycanlıların əcdadları tərəfindən inşa edilmiş orta əsrlər İrəvan qalasının yerləşdiyi   İrəvanın tarixi mərkəzi yerlə-yeksan edilib. Ermənistanda da yüzlərlə abidə eyni vəziyyətə salınıb.

Ermənistan Qarabağ regionunun münaqişədən sonrakı reabilitasiyası üzrə beynəlxalq donor konfransının çağırılmasına qarşı çıxır. Görünən odur ki, Ermənistan hakimiyyəti beynəlxalq humanitar qurumların situasiya, qiymətləndirmə xarakterli məruzələrinin Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərində erməni tərəfin vəhşiliyinə birbaşa faktoloji sübut ola biləcəyindən ehtiyatlanır.

Ola bilsin ki, buna görə də Ermənistan Qarabağda bu cür monitorinqin həyata keçirilməsinə hazırlıq üçün əngəl törədir. Lakin donor konfransı çağırılmadan (Dünya Bankı, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı, Asiya və İslam bankları) mühüm beynəlxalq yardım cəlb etmək çətin olacaq, -  azərbaycanlı alim bildirib.

Vebinar təşkilatçılar belə qənaətə gəliblər ki, Cənubi Qafqazda abidələrin reabilitasiyası, konservasiyası və qorunması layihələrində Avropa institutlarının iştirakının inkişafı vacibdir. Regionda abidələrin qorunması məqsədilə Cənubi Qafqaz ölkələrinin müvafiq dövlət strukturları ilə elmi dairələri arasında birgə əməkdaşlıq formatının işlənib hazırlanması ideyası irəli sürülüb.

EuropaNostra-nın baş katibi Kuedvliq-Mixayloviç, Fransa Milli İrs İnstitutunun direktoru Çarlz Persona, institutun üzvü Jan-Pyer Mae, kurator şöbəsinin tədqiqat bölməsinin rəhbəri Kristian Hottin, Dövlət Ermitajının baş direktoru, professor Mixail Piotrovski, Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetinin rektoru, memarlıq doktoru, professor Gülçöhrə Məmmədova çıxış ediblər. ---0—