Azərbaycansayağı boşanma

30 yaşlı Leyla beş il əvvəl boşanıb və o vaxtdan kişilər tərəfə baxmır, uğursuz ailə həyatı təcrübəsindən aldığı psixoloji travma o dərəcədə güclü olub. Amma hər şey nə qədər də gözəl başlamışdı: çiçəklər, hədiyyələr, nəvaziş. Toydan qısa bir müddət sonra əri onun bütün əmək haqqını, xərclədiyi hər manatın hesabını tələb etməyə, hətta rəfiqələri və bacıları ilə ünsiyyətini kəsməyə başladı. Səbəbli-səbəbsiz dava salırdı. Əl qaldırmadan da ötüşmürdü.

Bütün bunlar Leylanı bezdirdi və o, boşanma ərizəsi verdi. Yeni münasibətlər qurmağa risk etmir. İkinci dəfə yanmaqdan qorxur.

Təəssüf ki, hazırda belə hadisələrin sayı getdikcə artır. Boşanmalar əyrisi təhlükəli şəkildə yuxarıya doğru yüksəlir: Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, Azərbaycanda bu ilin yanvar-aprel ayları ərzində 4896 boşanma qeydə alınıb. Bağlanmış nikahların sayı isə 18 229 təşkil edib. 1000 nəfər əhaliyə düşən nikahların sayı 5,7, boşanmaların sayı 1,5 təşkil edib. İlin əvvəlindən etibarən, demək olar ki, hər dörd ailədən biri dağılıb.

Araşdırmalar göstərib ki, son illər boşanmaların artması təmayülü güclənir. 2010-cu ildə ölkədə 9061 ailə dağılıbsa, 2011-ci ildə belə faktların sayı 10757, 2012-ci ildə 11087, 2013-cü ildə 11730, 2014-cü ildə 12088, 2015-ci ildə 12764, 2016-cı ildə 13114 olub.

Bəs cəmiyyətimizdə nə baş verir? Gənclərin ailə dəyərlərinə münasibəti necə dəyişib və Himeney bağlarını qoparmaq niyə bu qədər asanlaşıb?

Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin İnformasiya və Analitik Araşdırmalar Şöbəsinin məsləhətçisi Aynur Veysəlova qeyd edir ki, boşanmaların səbəblərindən biri gənclərin nə maddi, nə psixoloji cəhətdən hazır olmasalar da, ailə qurmaq barədə tələsik qərar verməsidir. İqtisadi çətinliklər, sosial-məişət problemləri də boşanmalara gətirib çıxarır. Orta, ali məktəblərdə bu məsələlərə lazımi diqqət yetirilmir, gənclər böyüklük həyatına, müstəqil həyata hazırlanmır.

Yeri gəlmişkən, bizim dövrümüzdə məntiq nikahı da ənənəvi hala çevrilib - bu anlayış hamıya tanış deyil. Aydındır ki, nikahın əsasında sevgi deyil, həyat yoldaşlarından birinin müəyyən bir mənfəəti durur. Və belə ailədə birlikdə yaşadıqları birinci ildəcə elementar qarşılıqlı hörmət qaydaları pozulur, əxlaq prinsipləri pozulur. Və bu, məntiqlidir, nikahın əsasında nə durursa (hisslərin yerinə maddi mənfəət), son nəticədə də o alınır. Maddi komponenti təmin edilən, mənəvi komponenti isə əksik olan ailələr dağılır.

"Təmiz Dünya" İctimai Birliyinin sədri Mehriban Zeynalovanın fikrincə, insanları boşanmaya xəyanət, yoxsulluq və məişət zorakılığı vadar edir. Qadınlar, xüsusən təhsili və peşəsi olan qadınlar əri tərəfindən döyülməyə və ələ salınmağa dözmür, iqtisadi asılılıqla barışmaq istəmir. Onlar gələcək həyatlarını sərbəst şəkildə qurmağa çalışırlar, bunu üçün gücləri və imkanları da var. Boşanmış qadınlara qarşı münasibət də dəyişib, əvvəllər bu status məzəmmətə və mənfi münasibətə səbəb olurdu.

Əlbəttə ki, bu təzahürün başqa səbəblərini də göstərmək olar. Yuxarıda qeyd edilmiş fikirlər yalnız vəziyyətin ciddiliyinə dəlalət edir. Münasibətlərdəki böhranın aradan qaldırılmasında, sevginin və qarşılıqlı hörmətin qorunub saxlanmasında ailələrə necə kömək etmək olar?

Psixoloq Azad İsazadə Azərbaycanda ailə psixoloqunun, bu profilli konsultasiya mərkəzlərinin yaradılmasını vacib sayır. Təəssüf ki, bizdə belə mütəxəssislər yoxdur, heç bir ali məktəbdə belə mütəxəssislər hazırlanmır. Boşanmaların profilaktikasında bu institut müsbət rol oynaya bilərdi. Ailə psixoloqu çox vaxt həyat yoldaşlarının birlikdə yaşaması mümkünlüyünün şübhə altına düşdüyü halda tələb olunur. Mütəxəssis həyat yoldaşlarının boşanmadan münaqişədən qurtulmasına və ondan sonra dostluq münasibətlərini qoruyub saxlamasına kömək edə bilər.