Bələdiyyələr kəndlərdə zibillərin yığılmasını təmin edə bilmirlər

Azərbaycanda ətraf mühitin təmizliyinə ümumxalq və dövlət qayğısının zəruriliyindən çox danışılır. Hətta Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi də var ki, bəzən təbiəti və yaşayış məntəqələrini çirkləndirənlərin cərimələndiyini bildirir. Lakin dövlət öz vəzifələrini yerinə yetirmir. Belə ki,  məişət tullantılarının toplanması və utilizasiyası üçün yer yaratmır, üstəlik əhalinin tullantıları gözdən uzaq yerə atmasını qadağan edir və paradoksal vəziyyət yaranır. Sakinlər ətraf mühitin mühafizəsi haqqında qanuna məhəl qoymamağa  məcbur olur,  dövlət isə buna görə onları cəzalandıra bilmir. Nəticədə hər gün təbiət öldürülür.

Bu, Azərbaycanda böyük şəhərlərdən kənarda, hər yerdə, baş verir. 2024-cü ilin iyulunda Qax rayonunun kurort İlisu kəndində dincəlmək üçün buraya gələnlər dağların gözəlliyinə heyran qalırlar, ancaq aşağı nəzər salsalar, kənd körpüsünün altında çürüyən məişət tullantılarından ibarət dağı görəcəklər. Borudan çirkli su axır.

İlisunun 1349 sakini zibili kəndin mərkəzində tikilmiş körpünün altına, dibindən çay axan dərəyə və dağın ətəyinə atır. İyul-avqust aylarında kənddə 500-ə yaxın adam dincəlir və onlar da məişət tullantıları istehsalçısıdır. İllər ərzində tullantı yığınları meydana gəlib, qışda qarın altında çürüyür və vəhşi heyvanlar tərəfindən yeyilir.   İlisulular poçt şöbəsində zibillərin uyğun olmayan yerə atılmasına görə 1000 manat cərimə barədə xəbərdarlıq yazısı görürlər. Bəs nə etsinlər, axı  kənddə bir dənə də olsun zibil qutusu yoxdur.

Əslində qutu çoxdur, amma hamısı kənd bələdiyyəsinin həyətində toplanıb. İlisu küçələrində zibil konteynerlərinin olmamasının səbəbilə bağlı Turan-ın sualına bələdiyyədə cavab verməyiblər. Kəndlilərin fikrincə, konteynerləri ona görə yerləşdirmirlər ki, qutuların gündəlik təmizlənməsi və zibilin daşınmasının maliyyələşdirilməsi üçün kənd rəhbərliyinin vəsaiti yoxdur. Qax rayonunda məişət tullantıları üçün müasir poliqon yoxdur.

Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi əhalinin ətraf mühitin təmizliyinə qayğı göstərməsilə  bağlı vəzifələrini məktəblilərə və tələbələrə izah etməkdən ötrü təhsil müəssisələrində təbliğat işinə başlayıb. Nazirliyin saytında bildirilir ki,  Azərbaycan Kooperasiya Universitetində, Quba rayonunun Zərqava kənd məktəbində, Balakən rayonunun Qullar kənd məktəbində, Qəbələ şəhər mərkəzi kitabxanasında və digər yerlərdə "Yaşıl dünya üçün həmrəylik ili" mövzusunda dərslər keçirilib.

Lakin bələdiyyə sahəsində ekspert Vüqar Tofiqlinin sözlərinə görə, kəndlərdə zibillərin daimi təmizlənməsi üçün kənd bələdiyyələrinin maliyyə və insan resursları yoxdur. İllik büdcəsi 5 min manat olan bələdiyyələr məişət tullantıları problemini həll edə bilmirlər, ekspert deyib.

İlisunun vəziyyəti bütün Azərbaycan üçün xarakterikdir. Bu, əhalinin aşağı məişət mədəniyyəti, maarifləndirmə işinin, sərt cəza tədbirlərinin olmaması ilə əlaqədardır: girişlərdə, ictimai yerlərdə, meşələrdə, çay məcralarında, dəniz sahillərində zibil var. Siqaret kötüyünü avtomobildən atmaq, zibilləri çimərlikdə, meşədə, ümumiyyətlə, təbiətdə buraxmaq normadır.

Sağlam məişət mədəniyyətinin yaradılması üçün illərə hesablanmış strateji kompleks proqram lazımdır. "Yaşıl dünya üçün həmrəylik ili" kimi formal dərslər heç nəyi həll etmir, zibil isə milli sərvətə çevrilir.