Hüquq müdafiəçiləri həbsxanalarda işgəncə faktlarının araşdırılmadığını iddia edirlər

“Siyasi Məhbuslarsız-Azərbaycan” Alyansı cümə axşamı Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyasının ofisində ölkədə məhbusların durumuna dair hesabatın təqdimatını keçirib.

Alyansın rəhbəri Oqtay Gülalıyev 12 bölüm və 32 səhifədən ibarət olan hesabatın 3 istiqamət üzrə hazırlandığını nəzərə çatdırıb. Birinci istiqmət dustaqların saxlanma şəraitini, ikinci istiqamət dustaqların hüquqlarını, sonuncu üçüncü istiqamət siyasi məhbus problemini əhatə edir.

Birinci bölmədə Kürdəxanıdakı Bakı Vahid Təcridxanası istisna olmaqla, qalan təcridxana və eləcə də həbsxanaların Avropa standartlarına cavab vermədiyi deyilir. Saxlanma şəraitinin bərbad halda olduğu iddia edilir. Bundan əlavə, bu müəssisələrlə bağlı beynəlxalq konvensiyaların müddəlarının tətbiq olunmadığı nəzərə çatdırılır. Təcridxana və həbsxanaların qızdırılması, sərinlədilməsi, dustaqların ərzaq, su, hamam, qida təchizatı baxımından problemlər yaşadıqları vurğulanır. Dustaqlar arasında “imkanlı”, “imkansız” ayrı-seçkiliyi yaşandığı qeyd olunur. Bir dustağa 4 kv metr lazım gəldiyi halda, belə bir sahəyə 2-3 nəfər yerləşdirilir. Bu mənada ölkə həbsxanalarında çox ciddi məhbus sıxlığı yaşandığı əksini tapır.

Həbsxanalarda korrupsiya və rüşvət faktlarının baş alıb getdiyi ifadə edilir. Belə ki, dustaqlar telefon danışığı, idman, görüşə çıxmaq üçün rüşvət verməlidirlər. Hesabatda dustaqlara işgəncə faktları sadalanır, amma bu faktların araşdırılmadığı qeyd edilir. Hüquq-mühafizə orqanları isə istənilən işgəncə faktına “deyilənlər təsdiqini tapmadı” cümləsilə kifayətlənir. Hesabatda həmçinin dustaqlara işgəncə verilməsində “fərqlənən” 10-dan yuxarı şəxsin adları çəkilir. Bu sırada həbsxnaların keçmiş və indiki rəislərinin, nəzarətçilərin adları keçir.

Ölüm halları olmasına baxmayaraq, bu ölüm hallarının da araşdırılmadığı sənəddə əksini tapır. Qobustan qapalı həbsxanasında ölüm hökmünün ömürlük həbslə əvəz edildiyi XX əsrin 90-cı illərində 128 məhbus olduğu qeyd edilir. Bunlardan 43-nün öldüyü, 10 nəfərin əfv edildiyi, 78 nəfərin isə hələ də həbsini davam etdirdiyi vurğulanır. Bundan əlavə, bu kateqoriya məhbusların ömürlük müddətə məhkum olunması prosesinin özünün hüquqi müstəvidən kənarda olduğu deyilib. Belə ki, bu məhbusların ömürlük həbsə məhkum olunmaları haqda məhkəmə qərarı olmadığı bildirilib. Bu qərarı Milli Məclisin verməsi əsassız və məhkəmə hakimiyyətinin səlahiyyətinin mənimsənilməsi kimi dəyərləndirilib.

Bundan əlavə, Penitensiar Xidmətin Alyansın verdiyi sualları cavablandırmadığı da nəzərə çatdırılıb. Dustaqların durumu ilə bağlı Penitensiar Xidmətin beynəlxalq qurumların suallarını cavablandırdığı halda yerli QHT-lərə “qapalı” olduğu diqqət mərkəzinə çəkilib.

Hesabatda siyasi məhbus məsələsinə də toxunulub. 2013-cü ilin yanvarından bu yana 50 siyasi məhbus yarandığı, hazırda ölkədə 98 siyasi məhbus olduğu bildirilib. Məhkəməsi olan siyasi məhbuslara məhkəmələrin üst-üstə 630 il həbs qərarı çıxardığı deyilib. Siyasi məhbuslar kateqoriyası arasında ən çox siyasi məhbus dindarların payına düşür. Onlar 54 nəfər təşkil edir.

Eyni zamanda, hesabatda vəziyyəti müsbətə doğru dəyişə bilmək üçün təkliflər də səslənir. Belə ki, müəlliflər Penitensiar Xidmətə indiki tələblərə cavab verən yeni binalar tikilməsi, xidmətin işini təkmilləşdirməsi, peşəkar kadrlarla təmin olunması təklifləri verirlər.

Məhkəmələrə bəzi cinayət işlərinə yenidən baxılması zərurəti yarandığı xatırladılır. Hökumətə qeyd-şərtsiz siyasi məhbusları azadlığa buraxmaq çağırışı edilir. -05C-