Media-icmal 01.07.19

Küçə alverinə baxış, sosial islahatlarda gözlənilən növbəti addımlar, "Həmrəylik marafonu" ətrafında müzakirələr və s. məsələlər bugünkü (01 iyul, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Azərbaycansayağı marketinq- küçə alveri

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycansayağı marketinq" sərlövhəli məqalədə paytaxt küçələrində alış-verişə münasibət ifadə edir.

Müəllif yayın gəlişilə yenə Bakının 4-5 mərkəzi küçə və prospektindən aralanan kimi "sanki kolxoz bazarına düşməkdən, hansı küçə, hansı məhəlləyə dönsən gözə "meyvə-tərəvəz yeşikləri, "ucalan" yemiş-qarpız "təpələri dəymək"dən gileylənir.

"Bazar iqtisadiyyatına keçsək də, bazar təfəkküründən keçə bilmirik. Bilsəydik, havalar isinincə çobanlar sürülərini yaylağa qaldırdıqları kimi biz də dükanlardakı yeşik-yeşik malları, özü də ərzaq məhsullarını küçələrin, məhəllələrin ortasına çıxarmazdıq, daha doğrusu, tökməzdik. Guya bununla müştəri tutulur, alver artır, qazanc çoxalır. Nə deyək, görünür, bu da bir azərbaycansayağı marketinqdir", -müəllif küçə alverini narazı şəkildə dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, belə alış-veriş yöndəmsiz yerlərdə, səkiləri zəbt etməklə aparılmaqla sakinlərin rahat gediş-gəlişinə narahatlıq yaradır, amma bu problemin, texniki-inzibati tərəfidir, əlavə edir ki, onun daha ciddi və daha ağır fəsadlara yol açan tərəfləri də var.

"Söhbət küçədə satılan meyvə-tərəvəz və bostanın insan sağlamlığı üçün təhlükəsindən, həmin ərazidə yaratdığı antisanitariyadan gedir. Bu üzdən ilk növbədə küçədə toz-torpağın basdığı ərazidən gün altında, istidə qalmış meyvə-tərəvəz alanları qınayırıq. İndi nə zəmanədir ki, belə bir şəraitdə alış-veriş edək?!"deyə təhlükə mənbəyini göstərir.

Müəllifin deməsinə görə, belə yerlərdə qiymət normal satış yerlərindəkindən ucuz deyil ki, bahadır, üstəlik çəkidə aldadılmaq ehtimalı da var, belə isti havalarda küçədə satılan meyvə-tərəvəzin xarab olmaması mümkün deyil.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, belə ticarət şəhərin onsuz da təmiz olmayan ətraf küçə və məhəllələrinin daha da zibillənməsinə "rəvac" verir: "Amma olmaya bilərdi. Əgər bu işi qaydasına salan demirik, qarşısını almalı olan müxtəlif təyinatlı qurumlar öz vəzifə borclarına məsuliyyətlə yanaşsaydılar" deyə müəllif bş verənlərin səbəbini göstərir.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: "İnanmırıq ki, belə halların qarşısını almalı olan çoxsaylı mərkəzi nəzarət və yerli icra qurumlarının gözyumuqluğu, hərəkətsizliyi humanistlikdən, dövlətin sahibkarlığın inkişafı siyasətinə dəstək vermək və ya yeni iş yeri açmaq istəklərindən irəli gəlir, əks halda haqdan yox, ədalətdən, fəaliyyətdən danışardıq. Nə isə, babalı yumaq istəmirik. Tək istəyimiz varsa, o da şəhərimizin gözəlliyinə ziyan vuran, abadlığına ləkə olan bu vəziyyətə son qoyulmasıdır".

Növbədə hansı islahatlar durur?

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Sosial islahatlar paketinin davamında nələr var-ekspert rəyi" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif sosial islahatlar paketinin davamı kimi daha hansı addımlara ehtiyacın olduğunu iqtisadçı-ekspert, "İqtisadi və Sosial inkişaf Mərkəzi"nin rəhbəri Vüqar Bayramovla ıctimai müzakirəyə çıxarır.

Əmək haqlarının, pensiyaların, təqaüd və müavinətlərin artırılmasını, minimum əməkhaqqının artımı ilə bağlı iki dəfə qərar verilməsini, problemli kreditlərin həllini tapmasını, təbii qazın güzəştli qiymətlə istifadə limitinin artırılmasını müəllif 2019-cu ilin Azərbaycanda sosial islahatlarla yadda qalması kimi dəyərləndirir.

Növbəti addımlara gəlincə isə V.Bayramov "Yeni Müsavat"a açıqlamasında sosial islahatların davamı kimi uşaq pulunun və elektrik enerjisinin güzəştli qiymətlə istifadə limitinin artırılmasına ehtiyac olduğunu deyir.

Ekspert deyir ki, "İqtisadi və Sosial inkişaf Mərkəzi" uşaq pulunun artırılması ilə bağlı Azərbaycan hökumətinə mexanizm hazırlayaraq təqdim edib, həmin mexanizmə uyğun uşaq pulunun bərpası, 17 yaşınadək olan uşaqlara uşaq pulunun verilməsi təklif olunur: "Biz uşaqları 3 yaş qrupu üzrə ayırmışıq. 3 yaşınadək olan uşaqlara daha çox uşaq pulunun verilməsinin tərəfdarıyıq, çünki bu ailələr adətən gənc ailələr olur, həm də uşaqların səhiyyə və digər xərcləri çox olur. Daha sonra 7 yaşınadək olan uşaqlara və 7 yaşından 17 yaşınadək uşaqlara aylıq ödənişin həyata keçirilməsi bu təkliflərdə öz əksini tapıb", - ekspert belə deyir.

İqtisadçı bildirir ki, layihədə hər yaş qrupu üzrə uşaqların sayı və tələb olunan büdcə öz əksini tapıb və təklif edilən mexanizm həm rasional məbləğ çərçivəsində uşaq pulunun bərpasına imkan verir, həm də dövlət büdcəsinə böyük yük yaratmır və bunun bazara təsiri də hesablanıb, odur ki, uşaq pulunun bərpasını vacib sayır.

V.Bayramov növbəti mərhələdə sosial paketin davamı kimi uşaq pulunun mərhələli şəkildə bərpasını təklif edir, buna həm sosial çağırış, həm maliyyə imkanları, həm də sosial islahatların davamı ilə bağlı siyasi iradənin olduğunu bildirir: "Bizim hazırladığımız mexanizm prosesə başlamaq üçün yetərlidir və uşaq pulunun bərpası bu mexanizm əsasında mümkündür", - V.Bayramov bəyan edir.

İşıq limitinə gəlincə, ekspert hesab edir ki, işığın limitinin vətəndaşların sosial vəziyyətinə müsbət təsir göstərəcək səviyyədə artırılmasına ehtiyac var.

İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli isə "Yeni Müsavat"a açıqlamasında deyir ki, ilk olaraq minimum istehlak zənbilinin və yaşayış minimumunun hesablanması məsələsi gündəmə gələcək: "Yaxın günlərdə bununla bağlı yeni hesablamaların aparılması və yeni qaydaların tətbiqi gündəmə gələ bilər. Sonuncu dəfə bu sahədə yenilənmə 2014-cü ildə olub, bu hətta devalvasiyadan da öncə olub. Sonuncu dəfə 5 il öncə atılan bu addım artıq bugünkü qiymətlər, vətəndaşların tələbatına, dünya praktikasına və yenilənmiş minimum istehlak zənbili anlayışına cavab vermir".

N.Cəfərlinin deməsinə görə, yaşayış minimumu və minimum istehlak zənbili ilə bağlı məsələ sentyabr ayına qədər həllini tapa bilər, bu, sosial paketin davamı baxımından çox mühümdür: "Payız aylarında minimum əməkhaqqı və minimum pensiyanın artırılması da gözlənilir. Minimum istehlak səbəti də buna uyğunlaşdırılmalıdır. O baxımdan növbəti addımın bu sahədə olacağını gözləyirəm".

Ekspert elektriklə bağlı qərarın yaxın zamanda olacağını gözləmədiyini bildirir və bunu minimum əməkhaqqının 250 manata qaldırılması ilə əlaqələndirir.

Yarımçıq qalan marafon...

"Azadlıqinfo"da isə "Hökumətin məğlubiyyət marafonu" sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Sayt ayrı-ayrı aksiyalarda iştraka görə pul cəriməsinə məruz qalmış siyasi fəalların həmin məbləği ödəməsinə yardım etmək üçün bu il iyunun 28-də Müsavat Partiyasının qərargahında keçirilən "Həmrəylik marafonu"na polis müdaxiləsi barədə müəllifin şərhinə yer verib.

Yazı müəllifi bu şəxslərin cərimələnməsinin özünü qanunsuz adlandırır.

Müəllif məhkəmələrin bu cərimələnmələrə çıxardıqları qərarlarını "məhkəmə şouları" adlandırır və iddia edir ki, məhz belə qəararlara görə artıq çoxdandır ki, sadə vətəndaşlar "məhkəmə" sözünü "məzhəkə" sözüylə sinonimləşdirib: "Məhz belə "məzhəkələr" nəticəsində xeyli ictimai-siyasi fəal cərimələnib və bu cərimələrin ümimi məbləği 10 min manatdan çoxdur. Cərimə olunmuş şəxslərə dəstək üçün demokratik düşərgə "xeyriyyə marafonu" təşkil etdi və ictimayyətə çağırış edildi. Elə növbəti tamaşa da burdan başladı" deyə müəllif məsələni iyunun 28-də baş vermiş mətləb üzərinə gətirir.

Müəllif iddia edir ki, polis müdaxiləsi elə bu "marafon" sözünün müstəqim mənada başa düşülməsinin nəticəsi olub və bundan sonra idmanda marafon qaçışının tarixi, səbəbi, idmanda yeri barədə məlumatlandırma informasiyası verir.

Müəllifə görə, hökumətin bu müdaxiləsi ölkədə nüfuzunu itirməsilə bağlıdır: "Əslində, əsas qorxuları başqadı. 86.6 min kvadrat kilometrdə o qədər nüfuzdan düşüblər ki, müxalifətin 1 metr irəliləməsinə də göz yummaq istəmirlər. 26 ildir ki, hökumət özü "marafondadır". Dəyərlərdən, ədalətdən, azadlıqdan, hüquqdan, demokratiyadan sürətlə qaçırlar. Bunlar avtoritarlığın atletləridi. Dünənki dinc tədbirə nadinc şəkildə soxulmaqları da, qorxunun marafonu idi"deyə müəllif müdaxilə səbəblərini özünə məxsus şəkildə göstərir.

Müəllif "təyinatlı deputat" olduğunu iddia etdiyi Aydın Mirzəzadənin AXCP rəhbərliyini "durdurmaq" deyimini də yersiz sayıb: "Guya, dünənə qədər Əli Kərimliyə "yaşıl işıq" olub, bu gündən "dur" deyəcəklər. Əli Kərimli bunların "dur" tələbinə dursaydı, indi parlamentdə Aydın Mirzəzadə ilə inkişafdan danışardı".

Sonda isə hökumətə "sürətli qaçış" marafonu keçirməyi təklif edən müəllifin iddiasına görə, bu, hökumətin "ən yaxşı xeyriyyə marafonu" ola bilər.

Müəllifə görə, dünənki marafonda qalib atletlər müxalifətdən oldu, hökumət isə cığallıqla finişə tez çatmaq istəsə də, hakimlər qələbəni qeydə almadı.