Media-icmal 03.10.18

2018-ci ilin sentyabr ayı ərzində Azərbaycan Prezidentinin fəaliyyəti, problemli kreditlərin aradan qaldırılması yolu, kadr dəyişikliklərinə baxış və s. məsələlər bugünki (03 oktyabr 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Müstəqil siyasət mənzərəsi

"Azərbaycan" qəzeti "Tam müstəqil siyasətin real mənzərəsi" sərlövhəli məqalədə 2018-ci ilin sentyabr ayı ərzində dövlət başçısı İlham Əliyevin fəaliyyətini dəyərləndirir.

"Ötən ay 4 ölkəyə səfər edən, 1 hərbi parad və 4 beynəlxalq əhəmiyyətli tədbir keçirən, 3-cü peyki kosmosa göndərən Prezident İlham Əliyevin yeni inkişaf strategiyası mühüm nailiyyətlərlə əlamətdar oldu", deyə müəllif sentyabr ayının qısa yekun icmalnı təqdim edir.

Təfərrüat olaraq müəllif bildirir ki, sentyabrın 1-də dövlət başçısı İlham Əliyev Rusiyaya səfər edib, Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə görüşüb, bu görüşdə 17 sənəd imzalanıb və bu görüş yeni inkişaf mərhələsində olan Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin daha da genişlənməsinə real zəmin yaradıb.

Müəllif deyir ki, sentyabrın 3-də isə dövlət başçısı Qırğız Respublikasında keçirilən Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının (TDƏŞ) VI Zirvə görüşündə iştirak edib və bu toplantıda dövlət başçısı Azərbaycanın bütün türkdilli dövlətlərlə sıx əlaqələr saxladığını, bu əlaqələrin gündən-günə möhkəmləndiyini və daha da genişləndiyini söyləyib.

Növbəti səfər barədə isə müəllif bildirir ki, bu səfər sentyabrın 6-da Xorvatiyaya olub, bu səfərdə dövlət başçısı İlham Əliyev və Xorvatiya prezidenti xanım Kolinda Qrabar-Kitaroviç bir sıra sənədlər imzalayıblar, bu snənədlər iki ölkə arasında iqtisadi münasibətlərin daha da şaxələnməsinə təkan verəcək.

Müəllif deyir ki, sentyabr ayı üçün son səfər sentybarn 28-də Taciksatana olub və dövlər başçısı Düşənbədə MDB Dövlət Başçıları Şurasının nümayəndə heyətlərinin iştirakı ilə həm geniş, həm də məhdud tərkibdə keçirilən görüşlərdə iştirak edib.

Bakının erməni-bolşevik birliklərindən azad olunmasının 100 illiyi ilə bağlı 2018-ci il sentyabrın 15-də Bakıda parad keçirildiyini deyən müəllif paradda İlham Əliyevin, Türkiyə prezidenti Ərdoğanın, birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın iştirak etdiyini vurğulayır və bu paradı Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığının real nümunəsi, "bir millət, iki dövlət" deyiminin fəlsəfi mahiyyəti adlandırır.

Müəllif deyir ki, sentyabrın 21-də Azərbaycan parlamentinin 100 illiyi ilə bağlı xüsusi iclas keçirilib və bu iclasa dünyanın 44 ölkəsi və 9 beynəlxalq təşkilatından 300-ə yaxın nümayəndə qatılıb.

Müəllif sadaladığı fəaliyyət sahəsinə Bakıda keirilən müdafiə təyinatlı məhsullarımızın ixracına təkan verən "ADEX" sərgisinin, beynəlxalq formatlı müxtəlif idman yarışlarının keçirilməsini də aid edir.

Müəllif sentybarın 26-da Fransız Qvianasında yerləşən kosmodromdan "Azerspace 2" peykinin orbitə uğurla buraxılmasını böyük hadisə adlandırır və 5 il ərzində Azərbaycanın üçüncü kommunikasiya peykinin kosmosa ucaldığını vurğulayır.

Müəllif sentyabrın 27-də Bakıda IX Azərbaycan-Rusiya Regionlararası Forumunun keçirilməsini də sentyabr ayı üçün fəaliyyət sahəsində sadalayır.

Müəllif deyir ki, tarixinin ən qüdrətli dövrünü yaşayan bir ölkənin uğurlarını şərtləndirən ən başlıca meyar Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi tam müstəqil siyasətdir və bu siyasət ölkəmizi uğurlu gələcəyə aparır.

Bir həll yolu olan "problemli kredit"lər

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Problemli kreditlər: onları qaytarmağın bircə yolu var" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif "problemli kreditlər" məsələsini tanınmış iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirəyə çıxarıb.

Müəllif 2015-ci ildə manatın dollara nisbətdə iki dəfə devalvasiyaya uğraması, bu devalvasiya nəticəsində məzənnənin 0.78 manatın xeyrinə ikən 1.70 olaraq dolların xeyrinə dəyişdiyini deyir.

Müəllif həm də vurğulayır ki, bu hadisədən sonra əsasən xarici valyutada götürülmüş kreditlərin ödənişində problem yaranıb və buna görə bu kateqoriya kreditlər şərti olaraq "problemli kreditlər" adı alıb.

Yazı müəllifi deyir ki, ekspertlər kredit götürən şəxslərə güzəştlər edilməli olduğunu söyləsələr də, Konstitusiya Məhkəməsi 2018-ci il 22 sentyabr qərarı ilə bu ümidlərin üstündən xətt çəkib, qərara əsasən, kreditlər manatın cari məzənnəsi ilə qaytarımalıdır, problemli kreditlərin həcmi isə hazırda təxminən 1,8 milyard manata yaxındır.

"Əslində problemli kreditlərin həcmi daha böyükdür, çünki Azərbaycanda yerli statistik məlumatlar hesablanan zaman, obrazlı desək, aylıq 1000 manat ödənişi olan, hətta 50 manat ödəyirsə, bunu problemli kredit saymırlar. Əslində isə, dünya praktikasına görə, bu da problemli kredit sayılır". Ekspert N.Cəfərli bunu "Yeni Müsavat"a şərhində bildirib.

Ekspert bildirir ki, elə buna görə də beynəlxalq reytinq agentliklərinin hesablamalarında rəsmi rəqəmlərdən 2 dəfə çox problemli kreditlərin olduğu deyilir: "Bizdə rəsmi rəqəmlərə görə, ümumi kredit portfelinin 16-17 faizi problemli kredit sayılır. Ancaq beynəlxalq reytinq agentliklərində bu rəqəm 30 faiz olaraq qeyd edilir. Bu, 10 minlərlə insanı əhatə edir, Azərbaycanda kredit götürənlərin ümumi sayı təqribən 2.3-2.5 milyon nəfərdir. Yəni, təxminən hər ailədən 1 nəfər kredit götürən var. Onların da 30 faizi problemli kreditdirsə, bu, az qala 700 minə yaxın insanın kreditini qaytara bilməməsi deməkdir".

N.Cəfərliyə görə, Konstitusiya Məhkəməsinin məlum qərarı banklara məhkəməyə müraciət yolu ilə kreditləri tələb edə bilmək şansı yaradıb, amma bu, məhkəmə yolu ilə həll olunası problem deyil: "100 minlərlə insandan söhbət gedir.

Məhkəmə qərarı ilə 100 minlərlə insanı həbs edəsi deyillər, ona görə də hesab edirəm ki, Azərbaycanda problemli kreditlərlə bağlı hökumət və Mərkəzi Bank normal qərar verməyə məcbur olacaq. Çünki, hökumətin və Mərkəzi Bankın yardımı olmadan problem həllini tapmayacaq və bu cür problemi banklar öz gücləri hesabına həll edə bilməyəcəklər".

Ekspert deyir ki, son 3 ilin dinamikası problemli kreditlərin hər ay artdığını göstərir ki, bu, həm də vətəndaşların ödəniş qabiliyyətlərinin aşağı düşməsinin göstəricisidir: "Deməli, bu problem arta-arta da gedəcək və bunun həlli üçün dövlətin müdaxiləsi lazım gələcək. Dövlətin müdaxiləsi gecikdikcə isə problemin həlli qiyməti qalxır. Əgər 3 il öncə dövlət, bank və vətəndaş arasında məsuliyyət 3 yerə bölünsəydi, problemin həlli üçün təqribən 1.3 milyard manat vəsait lazım olacaqdı. Bu gün isə problemin həlli üçün artıq 4 milyarddan da yuxarı vəsait lazımdır. Yəni, gecikdirildikcə problemin həlli üçün xərclənə biləcək vəsaitin həcmi də artır".

Kim qorunmalıdır: məmur, yoxsa vətəndaş?

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Yeni süpürən yeni qaydada süpürür və ya deputatın geniş bəyanatına cavab" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir"

Məsələnin mahiyyəti bundan ibarətdir ki, deputatlardan biri parlamentin oktyabrın 2-də keçirilən iclasında dövlət qurumlarına təyin edilən yeni birinci şəxslərin özündən əvvəlki komandanı, demək olar ki, bütünlüklə işdən çıxardığını, bu mənada ölkədə məmur hüquqlarını qoruyan mexanizmin olmadığını deyərək, bu sahədə yeni qanun yaradılmasına zərurət yarandığını bildirib.

Məqalə müəllifi isə deyir ki, bu faktlar ölkədə neçə 10 illərdir baş verir və deputatın bu qədər gecikmiş bəyanatına təəccüb edir.

Müəllif deyir ki, yüksək rütbəli məmurlar onlara tapşırılan idarələri "üzüyola" olmayanları işdən çıxarmaqla, ailə idarəçiliyinə döndərirlər, amma uzun illər boyu bu amil heç kimi maraqlandırmayıb: "İstənilən yeni rəhbər işini əvvəlki kadrların səriştəliliyini, peşəkarlığını nəzərə almadan kadrların təmizlənməsindən başlayıb və boş yerə demirlər ki, yeni süpürən yeni qaydada süpürür"".

Müəllif vurğulayır ki, öz komandasını yığmaq demokratik ölkələrdə də baş verir, amma bu Azərbaycanda daha eybəcər şəkil alıb, burada ailəçilik, klançılıq və korrupsiya üstünlük təşkil edir və bu, heç kəsə də sirr deyil.

Yazı müəllifi hesab edir ki, məhz yerli bürokratik sistem və kadr siyasəti ona gətirib çıxarıb ki, vəzifə sahibləri 15-20 il öz kürsüsündə oturur, xəzinə talançılığı, rüşvətxorluqla məşğul olaraq başçılıq etdikləri qurumları tənəzzülə uğradırlar.

Müəllif deyir ki, deputatın dediyi məmurların hüquqi müdafiə mexanizmi barədə o zaman danışmaq olar ki, hamının qanun önündə bərabərliyi təmin edilmiş olsun.

Müəllifin sözlərinə görə, indi deputat korpusu məmurların yox, hüquqları az qala hər gün tikinti şirkətləri, banklar, məhkəmələr tərəfindən pozulan sıravi vətəndaşların müdafiəsi məsələsini qaldırmalıdır və burada deputatın səsi ucalmalıdır.

Yazi müəllifi hesab edir ki, məmurların hüquqlarının müdafiəsi mexanizmindən yox, onların etik davranışından danışmaq lazımdır: "Təəssüf ki, bizdə nə məmur, nə deputat xalqın xidmətçisi sayılmır, Onlar özlərinə, sevdiklərinə xidmət edirlər, ona görə də idarəçilikdə belə qarma-qarışıqlıq yaşanır".

Müəllif deyir ki, dövlətin kadr siyasəti ardıcıl olmalı, istər mərkəzdə, istər yerlərdə hakimiyyətin bütün vəsilələrini əhatə etməlidir, çünki cəmiyyətdə sosial gərginliyi müəyyən mənada artıran 10 illərlə vəzifələrdə oturan məmurlardır.

Yazi müəllifi hesab edir ki, artıq heç bir bəhanə ilə məmur aparatında kadr yeniliklərinə mane olmaq olmaz.