Media-icmal 03.12.19

İslahatların idarəetməyə təsiri, parlamentin əməkçilərin hüquq və vətəndaş cəmiyyəti institutlarının fəaliyyəti sahəsindəki qanunvericilik fəaliyyəti ətrafında müzakirələr, 2019-cu ilin ötən 11 ayına iqtisadi nəzər və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır...

İslahatların idarəetməyə keyfiyyət təsiri

“Azərbaycan” qəzeti “İslahatlar idarəetməyə yeni keyfiyyət dəyişiklikləri gətirir” sərlövhəli məqalədə Prezident Administrasiyasının yeni tərkibinin formalaşdırılmasını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, dövlət idarəçiliyi sisteminin daim təkmilləşdirməsi və bu istiqamətdə düşünülmüş addımların atılması xalqın və dövlətin maraqlarına, milli mənafeyinə xidmət edir.

Müəllif əlavə edir ki, bu proses yalnız kadrların dəyişməsi kimi xarakterizə edilə bilməz, eyni zamanda idarəetməyə yeni keyfiyyət dəyişikliklərinin gətirilməsi ilə də səciyyələnir.

Yazı müəllifinin fikrincə, noyabrın 29-da Prezident Administrasiyasının yeni strukturunun təsdiq olunması dövlət başçısı İlham Əliyevin daha çevik idraəetmə formasının yaradılması üçün həyata keçirdiyi işlərin davamıdır.

Daha sonra müəllif noyabrın 29-da İsrafil Məmmədovun Dövlət Neft Fondunun (ARDNF) icraçı direktoru təyin olunması ilə əlaqədar Prezident tərəfindən qəbul olunmasına və ölkənin inkişafında Fondun roluna dair fikirlərinə geniş yer verir.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı yeni icraçı direktora  Dövlət Neft Fondunun öz aktivlərini artırmalı, onları əhəmiyyətli şəkildə yerləşdirməli, strateji resurs olan neft fondunun daim ölkənin, xalqın mənafeyi üçün çalışmalı olduğunu xüsusi vurğulayıb.

Məqalə müəllifinin sözlərinə görə, İ.Əliyev neft-qaz satışından əldə edilən gəlirlərin Fondda toplandığını, dövlətin bu vəsaitlər hesabına önəmli sosial layihələr icra etdiyini söyləyib.

Müəllif deyir ki, məcburi köçkünlərin yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması, hər il büdcəyə edilmiş transferlər hesabına çoxsaylı sosial layihələr, maaşların, pensiyaların, müavinətlərin artırılması, strateji əhəmiyyət daşıyan bir sıra sahələr, təhsil layihələri fondun vəsaitləri hesabına gerçəkləşdirilir.

Müəllif vurğulayır ki, ilin əvvəlindən Fondun gəlirləri 4 milyard dollardan çox artıb, bunun 1,8 milyard dolları məhz idarəetmədən əldə olunub. Bu imkanları fondun uğurlu siyasəti və vəsaitlərin düzgün yerləşdirilməsi yaradıb.

Müəllif məqaləni dövlət başçısından sitat gətirməklə bitirir: “İndi dünyada iqtisadi inkişaf qeyri-bərabər şəkildə gedir. Bəzi ölkələrin iqtisadiyyatı daha böyük inkişafla artır. Ona görə biz çox çevik siyasət aparmaqla daha çox gəlir əldə etmək üçün ancaq az riskli aktivlərə fikir verməliyik... Əminəm ki, müsbət dinamika davam edəcəkdir”.

Ötən 11 ay: müsbəti nə, mənfisi nə?

“Müsavat.com”da isə “İlin 11 ayı: iqtisadiyyatda nələr dəyişdi - ekspert şərhi” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif 2019-cu ilin başa çatmış 11 ayı ərzində iqtisadi inkişaf sahəsində əldə edilmiş nəticələr barədə iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə söhbətləşir.

N.Cəfərli deyir ki, bu il ən çox yadda qalan supernazirliyin yaranması və struktur dəyişikliyi oldu, bu müddətdə manatın məzənnəsində dəyişiklik nəzərə çarpmadı, qonşu dövlətlərin valyutaları devalvasiyaya uğrasa da, Azərbaycan manatının dollara nisbətdə məzənnəsi 1.70 AZN olaraq dəyişməz qaldı.

Ekspert əlavə edir ki, Mərkəzi Bank faiz dərəcəsini aşağı salsa da, bu, hələ ki, iqtisadi proseslərə təsir etmir, kredit faizləri yüksək olaraq qalır, burada başqa struktur problemləri də mövcuddur.  

N.Cəfərli deyir ki, yeni qurumların yaradılması baş verib, amma bunun effektli olub-olmaması qarşıdakı illərdə bilinəcək.  

“Çünki idarəetmənin strukturunun dəyişdirilməsi 2019-cu ilin sonlarına təsadüf etdi. Ona görə də dəyişikliklərin bu il hansısa təsirlərə səbəb olduğunu söyləmək mümkün deyil. Bu baxımdan 2020-ci il maraqlı il olacaq”.

“Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsindən danışan ekspert deyir ki, bu, kifayət qədər ciddi layihədir, həm Avropa Birliyinin, həm Azərbaycanın, həm də bölgə dövlətlərinin maraqlarını əhatə edir, təqribən 24-25 milyard dollara yaxın investisiyalar yatırılıb.

“Beynəlxalq layihənin işə düşməsi, əlbəttə, Azərbaycan iqtisadiyyatına pozitiv təsir göstərəcək amildir. Amma uzun müddət, təbii ki, belə böyük həcmdə gəlir gətirəcəyini də söyləmək mümkün deyil. Çünki layihənin həyata keçirilməsi üçün böyük həcmdə kreditlər alınıb. İlkin gəlirlər də bu kreditlərin qaytarılması üçün istifadə ediləcək”, N.Cəfərli belə deyir.

Ümum Daxili Məhsulun artmasına gəlincə, iqtisadçı söyləyir ki, burada həm gömrük, həm də vergi sistemində müəyyən “ağarma”lar baş verib, yəni əvvəllər gizlədilən dövriyyə bu il üzə çıxarılıb. Bu il ÜDM-də artım təqribən 3 faiz olub, lakin bu rəqəmi çox da böyük saymaq olmaz.

Bu parlament işçinin ziyanına...

“Bizimyol.info”da isə “Hüquq müdafiəçisi: “Bu parlament işçinin ziyanına olan 300-dən artıq dəyişiklik etdi?” sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif buraxılmaq ərəfəsində olan ölkə parlamentinin əməkçilərin hüquqlarının və vətəndaş cəmiyyəti instiutularının fəaliyyətinin təmin olunması sahəsində qanunvericilik fəaliyyəti barədə Neftçilərin Hüquqlarnı Müdafiə Təşkilatının sədri Mirvari Qəhrəmanlı ilə söhbətləşir.

“Bu Parlament 10 il ərzində Azərbaycan Əmək Məcəlləsinə 80%-i işəgötürənin xeyrinə, işçinin ziyanına olan 300-dən artıq dəyişiklik etdi. İşsizlikdən sığorta haqqında qanun qəbul etdi. Bu Parlament QHT fəaliyyəti ilə bağlı qanunvericiliyə müxtəlif illərdə 14 dəfə dəyişiklik etdi. Onların fəaliyyətini məqsədyönlü olaraq məhdudlaşdırdı. Bu dəyişikliklər beynəlxalq aləmdə ölkə imicinə ciddi zərbələr vurdu. Bu fikirləri hüquq müdafiəçisi, Neftçilərin Hüquqlarnın Müdafiəsi Təşkilatının sədri Mirvari Qəhrəmanlı “bizimyol.info”ya açıqlamasında səsləndirib.

Hüquq müdafiəçisi deyir ki, bu qanuna görə yalnız ixtisara düşən işçi işsiz sayıla bilər: “...Halbuki, işsizlikdən sığorta haqqı istisnasız olaraq bütün işləyənlərin əmək haqqından ödənilir (0.5% işçi tərəfindən, 0,5% işəgötürən tərəfindən). Digər tərəfdən, bu gün Azərbaycanda iş yerlərinin ixtisarı faktına az rast gəlmək olar. Ona görə ki, əksər dövlət şirkətləri qanunvericiliyə zidd olaraq işçi ilə müvəqqəti Əmək müqaviləsi bağlayır, müqavilə vaxtı bitdikdə işçiyə heç bir müavinət ödəmədən onu işdən azad edir”.

M.Qəhrəmanlının sözlərinə görə, “Məşğulluq haqqında qanun” işsizlik sığortasını almaq hüququ olan vətəndaşların əhatəsini kəskin şəkildə məhdudlaşdırır: “Burada ən böyük çatışmazlıq odur ki, bu qanuna uyğun olaraq məşğulluq idarələrində qeydiyyata alınmış işsiz vətəndaşlara aşağı maaşlı və ya yaşayış yerindən uzaqda yerləşən az maaşlı iş təklif olunur, bu halda da təbii olaraq işsiz həmin təkliflərdən imtina edir ki, bu da onun işsiz kimi qeydiyyatının ləğvi ilə nəticələnir”, deyə hüquq müdafiəçisi bildirib.

Hüquq müdafiəçisi hesab edir ki, bu parlamentin vətəndaş cəmiyyəti institutlarının fəaliyyəti sahəsindəki qanunvericilik fəaliyyəti də yetərli olmayıb.

“Bu parlament QHT fəaliyyəti ilə bağlı qanunvericiliyə müxtəlif illərdə 14 dəfə dəyişiklik etdi. Onların fəaliyyətini məqsədyönlü olaraq məhdudlaşdırdı. Bu dəyişikliklər beynəlxalq aləmdə ölkə imicinə ciddi zərbələr vurdu”, deyə M.Qəhrəmanlı qeyd edib.